Stary Zdrój
Z Wikipedii
Stary Zdrój – (niem. Altwasser), wieś powstała przy dawnym trakcie prowadzącym z Mieroszowa do Świebodzic, w miejscu gdzie znajduje się rozwidlenie w kierunku Kłodzka. Dawne uzdrowisko, obecnie dzielnica Wałbrzycha.
Wcześniej nosiła nazwę: Aqua Antiqua 1357, Alden Wasser 1372, Alt Waser 1730, Altwasser 1945.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Pierwsze wzmianki o wsi Stary Zdrój pochodzą z 1357. Dokument klasztoru w Krzeszowie nazwał tę miejscowość po łacinie Aqua Antiqua czyli Stara Woda. Należała ona prawdopodobnie do dóbr dworskich książąt Świdnickich.
Dużo mówi nazwa Stara, czyli dawno znana Woda. Można więc przypuszczać, na co są jeszcze inne dowody, że Stary Zdrój powstał ok. 1200 r., tj. w czasach Bolesława Wysokiego, wnuka Krzywoustego, i że osadników wabiły tu właśnie wody mineralne – środki lecznicze bardzo cenione w dawnych czasach.
Najstarsza informacja o górnictwie w Starym Zdroju pochodzi z 1366 r, w roku tym Bolko II Świdnicki podpisuje akt dziedziczego nadania sztolni rodzinie Sachenkirchen.
Włączenie obszaru dworskiego do gminy Wałbrzych nastąpiło w 1910, wtedy Stary Zdrój liczył 17 325 mieszkańców.
Bogusz Stęczyński w swym poemacie Sudety notował: Oto znowu widzimy przyjemne ogrody / za nimi wyglądają domy Starej Wody / W których co roku bardzo wiele gości bawi / I owych mineralnych wód skuteczność sławi.
Położone blisko Wałbrzycha uzdrowisko padło jednak jego pastwą i wody mineralne wsiąkły w II poł. XVIII w. do kopalń.
Dziś Stary Zdrój jest typową, starą i szarą wałbrzyską dzielnicą. O wspaniałej przeszłości przypomina budynek dawnego Domu Zdrojowego,
tzw. Lwi Gród przy ul. Pocztowej. Nie przypadkiem też dworzec Wałbrzych Miasto ma tak ładną, klasycystyczną bryłę – służył przecież nobliwym gościom zdroju.
Ponad Starym Zdrojem wznosi się masyw zalesionych wzgórz (z Ptasią Kopą 590 m n.p.m. i Lisim Kamieniem 613 m), którym przebiega Europejski długodystansowy szlak pieszy E3 Atlantyk – Morze Czarne oraz gęsta sieć ścieżek spacerowych. Na Ptasiej Kopie znaleźć można pośród karbońskich skał osadowych skamieniałości fauny płytkiego morza wypełniającego 300 mln. lat temu Nieckę Śródsudecką.
Upadek cenionego uzdrowiska Stary Zdrój tak opisał dr Henryk Łuczkiewicz, goszczący tu w 1875 r.: (...) stajemy na stacji Altwasser, zakurzonej czarnym pyłem węgli i licznych fabryk. Ruch tu wielki, wszędzie wozy wyładowane wyrobami z żelaza, węglami, duszno i ciemno, co na przybywającego niemiłe sprawia wrażenie. A przecież owo Altwasser było niegdyś bardzo miłym miejscem i licznie przez chorych odwiedzanym (...). W połowie naszego wieku rozszerzający się coraz bardziej przemysł górniczy zaczął coraz więcej miejsca zajmować, dawniej dla uprzyjemnienia pobytu tutejszych chorych przeznaczonego (...).
Rozszerzenie sieci kolei żelaznej, wzmagający się ruch towarowy, zanieczyszczenie przez to powietrza i gwar fabryczny wypędziły odtąd chorych, szukających spokoju i ulgi w cierpieniach, przez co okolica zyskała wprawdzie stanowisko w znaczeniu przemysłowym, ale utraciła je w lecznictwie.
[edytuj] Zabytki
[edytuj] Szlaki turystyczne
- Długodystansowy E-3
