Saraswati
Z Wikipedii
Saraswati (skt. सरस्वती) jest pierwszą z trzech najważniejszych bogiń w świecie hinduizmu; imiona pozostałych to Lakszmi i Durga. Według mitologii indyjskiej małżonka Boga-demiurga Brahmy. Uważana za wcielenie wiedzy; bogini prawdy, mądrości i przebaczenia, patronka nauk, sztuk pięknych, muzyki oraz (pierwotnie) rzek. Miała przemieszczać się po wodzie na grzbiecie łabędzia. Innym zwierzęciem utożsamianym z Saraswati jest jeden z symboli Indii - paw. Jej imieniem nazwano wyschniętą obecnie rzekę w stanie Gujarat.
Saraswati oznacza w sanskrycie "Tę, do której należą jeziora i stawy". Wielokrotnie wspominana w Rygwedzie i Puranach. Występuje w nich jako skromna postać o szlachetnych przymiotach, ucząca czytelnika przewagi piękna ducha nad pięknem pozornym i zewnętrznym. Jej przydomek to Shonapunya ("Oczyszczona z krwi"). W filozofii Wedanty uosobienie żeńskiej witalności i aspekt wiedzy w energii Śakti. Przedstawiciele tej szkoły uważają za swój obowiązek oddawanie czci Saraswati; w przeciwnym wypadku nie są w stanie dostąpić Mokszy, czyli zaprzestania przyjmowania kolejnych wcieleń po śmierci.
Spis treści |
[edytuj] Wizerunek
Indyjska bogini mądrości przedstawiana jest często jako piękna kobieta o gładkiej cerze w śnieżnobiałych szatach, siedząca na asanie lotosu bądź na łabędziu. Z tego powodu utożsamiana jest dość powszechnie z bielą; rzadziej spotykane skojarzenia z żółcią wiążą się z barwą kwiatów kapusty, rosnących obficie podczas wiosennego festiwalu bogini. Cztery ramiona, pojawiające się najczęściej na wizerunkach Saraswati symbolizują cztery aspekty osobowości ludzkiej: umysł, intelekt, czujność i ego. W jej dłoniach znajdują się z kolei przedmioty:
- Wedy, reprezentujące wiedzę;
- Rodzaj różańca z pereł typu Japa Mala, zdradzający upodobanie do medytacji;
- Dzban z wodą święconą, symbolizujący odwieczne związki bogini z rzeką;
- Veena, typ lutni uważany za narodowy instrument muzyczny Indii, przypominający o zamiłowaniu do muzyki.
W przeciwieństwie do Lakszmi na przedstawieniach Saraswati znaleźć można złoto i biżuterię; pomimo tego zachowują one dość daleko idącą skromność. W pobliżu stóp bogini pojawia się zazwyczaj łabędź zwany Hamsa albo paw reprezentujący również takie przymioty, jak duma i arogancja. Ptak ten występuje czasem jako swoisty wierzchowiec bóstwa. W tle niemal zawsze pojawia się rzeka lub jezioro - początkowo Saraswati miała bowiem patronować żywiołowi wody.
[edytuj] Święta i festiwale
Najważniejszym wydarzeniem związanym z kultem Saraswati jest obchodzone dwa razy w roku święto Navratri (dosłownie "Dziewięć Nocy"), które według hinduskiego kalendarza przypada na środek marca i początek października. Bogini poświęcone są trzy ostatnie dni festiwalu, począwszy od Mahalaya Amavasya (dosł. Nowy Dzień Księżycowy). O świcie dnia dziewiątego jej posąg obdarowywany jest tysiącami instrumentów muzycznych i książek; ceremonia ta odbywa się przy chóralnym śpiewie zgromadzonych wokół ludzi. Pudźe ku czci Saraswati mają ogromne znaczenie regionalne i odbywają się cyklicznie na południu subkontynentu. Innym świętem związanym z boginią jest styczniowe Basant Panczmi.
[edytuj] Tematy powiązane
- Kult Saraswati, podobnie jak wiele innych elementów hinduizmu dość szybko przedostał się do nauk buddyjskich, a poprzez chińskie tłumaczenie Sutry złotej wspaniałości (w której bogini poświęcony jest cały rozdział) zaistniał również w Państwie Środka. Saraswati dotarła nawet do Japonii, gdzie jej odpowiedniczkę stanowi szintoistyczne bóstwo Benzaiten.
- Saraswati stanowi także w Indiach popularne imię żeńskie. Uważa się, że nazwanym tak dzieciom towarzyszyło będzie wielkie szczęście w zdobywaniu wiedzy.
[edytuj] Linki zewnętrzne
Zobacz też: glosariusz hinduizmu
