Sadki (województwo kujawsko-pomorskie)

Z Wikipedii

Współrzędne: 53°9'41" N 17°26'46" E

Sadki

Herb Sadek

Maciej Lech

154 km²

53° 9' 41'' N
17° 26' 46'' E

Wysokość

90 m n.p.m.

Liczba
mieszkańców (2006)
• liczba ludności

ok. 2000

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

89-110

Tablice rejestracyjne

CNA

Położenie wsi
[wsi]

Położenie na mapie Polski

Sadki

Kościół pw. św. Wojciecha w Sadkach

Strona internetowa wsi

Sadki – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie nakielskim, w gminie Sadki. We wsi znajduje się barokowy kościół.

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie bydgoskim.

Położenie i powierzchnia – gmina Sadki leży w środkowo-zachodniej części województwa kujawsko-pomorskiego, granicząc od północnego zachodu z województwem Wielkopolskim (gminy Wyrzysk i Łobżenica), od północy z gminą Mrocza, od wschodu z gminą Nakło, a od południa wspólną granicę z gminą Kcynia stanowi rzeka Noteć. Siedzibę Urzędu Gminy stanowi położona centralnie wieś Sadki.

Odległość Sadek od sąsiednich ośrodków gminnych wynosi:

do Kcyni ok. 21 km
do Łobżenicy ok. 17 km
do Mroczy ok. 21 km
do Nakła ok. 11 km
do Wyrzyska ok. 13 km

Odległość Sadek od miast wojewódzkich:

Bydgoszcz – 39,8 km

Toruń – 86 km
Gdańsk – 218,4 km
Poznań – 120,7 km
Olsztyn – 249,9 km
Łódź – 266,9 km
Szczecin – 216,4 km
Gorzów Wielkopolski – 182,2 km
Warszawa – 307,5 km
Zielona Góra – 292,4 km
Wrocław – 297 km
Białystok – 450,7 km
Kielce – 414,5 km
Opole – 395,2 km
Lublin – 468,9 km
Katowice – 462,8 km
Kraków – 528,8 km
Rzeszów – 586,7 km

Do Bydgoszczy, siedziby administracji rządowej, odległość wynosi 42 km, a do Torunia, siedziby wojewódzkich władz samorządowych, 88 km.

Gmina Sadki wchodzi w skład powiatu nakielskiego i jest jedyną gminą wiejską tego powiatu.

Przez gminę przebiega droga krajowa nr 10, stanowiąca główne połączenie między Szczecinem a Warszawą, oraz linia kolejowa Piła – Bydgoszcz.

Rzeka Noteć, która wraz z Kanałem Bydgoskim stanowi część ważnego szlaku wodnego Wschód – Zachód, łączącego Wisłę z Odrą oraz przez system kanałów z Europą Zachodnią.

Dostępność komunikacyjną gminy podnosi także bliskość międzynarodowego portu lotniczego w Bydgoszczy, odległego od Sadek o ok. 45 km, mającego połączenie z Warszawą oraz lotniska międzynarodowego Poznań – Ławica, leżącego w odległości ok. 130 km od Nakła. Ich istnienie podnosi atrakcyjność gospodarczą gminy.

Gmina Sadki zajmuje powierzchnię 15 369 ha tj. 154 km². Znaczącą część stanowią użytki rolne, które zajmują łącznie 11 381 ha (wg stanu na rok 2003). Te z kolei łączą w sobie 8895 ha gruntów ornych, 139 ha sadów, 1901 ha łąk oraz 446 ha pastwisk trwałych. 2211 ha powierzchni gminy zajmują lasy i grunty leśne.

Ulice i drogi w Sadkach

ul. Lipowa
ul. Strażacka
ul. Kasztanowa
ul. Lemieża
ul. Brzezińskiego
ul. Kmieciaka
ul. Chrobrego
ul. Kościelna
ul. Przemysłowa
ul. Krótka
ul. Spółdzielców
ul. Kwiatowa
ul. Brzozowa
ul. Nowa
ul. Powstańców Wielkopolskich
ul. J. Słowackiego
ul. E. Orzeszkowej
ul. J. Kochanowskiego
ul. Boczna
ul. Polna
ul. Wybudowanie
ul. Wyzwolenia
ul. Wyrzyska
ul. Bohaterów
Droga Sadki-Kraczki
Droga Sadki-Mikusek
Droga Sadki-Giecołd
Droga Sadki przy kolejce

Turystyka – Pradolina toruńsko-eberswaldzka, to obszar na którym możemy podziwiać piękno krajobrazu, bogatego w faunę i florę, oraz wiele zabytków architektury. Stanowi ciekawy teren do robienia wycieczek nieznanymi dotąd ścieżkami.

"Wędrówkę" rozpoczynamy w miejscowości Sadki. Ciekawym zabytkiem w tej miejscowości jest kościół pw. św. Wojciecha. Najstarszym elementem kościoła jest postać ukrzyżowanego Chrystusa, która od 1972 roku znajduje się w nim, a wcześniej przez 500 lat była w ołtarzu klasztoru w Koronowie.

Następnie piękną drogą spacerową udajemy się do wsi Samostrzel, leżącej południowej części gminy. Tutaj najciekawszym obiektem jest pałac Bnińskich, który od 1698 roku należał do tej rodziny. Został on wymurowany z cegły według projektu architekta Merkiera ze Szczecinka. Bryła tego pałacu na rzucie litery "E" czytelna jest do dziś. Gościli w nim – Adam Mickiewicz, który miał napisać utwór pod tytułem "Noc", poeta wielkopolski Stefan Garczyński, Józef Piłsudski, Ignacy Mościcki i Edward Rydz-Śmigły. Tutaj, kilkakrotnie, zachwycał swym śpiewem Jan Kiepura. Wokół pałacu rozciąga się ogród, a dalej park, przez środek którego, płynie w głębokim wąwozie meandrująca rzeka Rokitka.

Kolejnym celem wycieczki jest rezerwat "Borek". Zajmuje on powierzchnię 0,48 ha. W nim ścisłą ochroną objęto pomnikowe jesiony i 250-letni drzewostan dębów. Niedaleko w lesie znajduje się rezerwat czapli siwych. Następnie udajemy się w kierunku wsi Jadwiżyn, gdzie znajdują się źródełka wody "musującej".

Dalej, wśród piękna otaczającej przyrody, drogami gruntowymi docieramy do Osieka nad Notecią. Znajduje się tutaj Muzeum Kultury Ludowej. Cmentarzysko w Osieku usytuowane jest na piaszczystym, morenowym wzgórzu, przy dolinie rzeki Łobzonki i w pradolinie. Prace wykopaliskowe prowadzone były w 1972 roku i wtedy to jeden z mieszkańców wsi, pan Henryk Nieroda, odkrył na polodowcowej morenie gliniane garnki zawierające zbielałe kości. Zdaniem archeologów odkopane naczynia zawierały szczątki Prasłowian z okresu żelaza tj. 650-400 lat p.n.e.

W odległości 2 km od muzeum znajduje się miejscowość Dąbki, gdzie mieści się odrestaurowany dworek, należący niegdyś do Bnińskich. Ciekawą pamiątką po bitwie będącej końcowym ogniwem pogrunwaldzkich zmagań Polski jagiellońskiej z armią krzyżacką w 1431 roku jest obelisko, znajdujące się przy ogrodzeniu dworka.

Kierując się do Żelazna, a dalej do Bnina, możemy zauważyć typowy krajobraz strefy krawędziowej pradoliny. Ponadto ułożenie domów wsi do jezdni i strome zbocza świadczą o tym, że te miejscowości leżą w dolinie.

Następnie drogą gruntową i dalej szosą wracamy do Sadek.

Położenie, rzeźba terenu, budowa geologiczna – Zgodnie z fizyczno-geograficznym podziałem wg J. Kondrackiego gmina Sadki wchodzi w skład takich jednostek, jak:

Makroregion Pojezierze Południowopomorskie, Mezoregion Pojezierze Krajeńskie, który obejmuje większą północno-środkową część gminy,
Makroregion Pradolina Toruńsko-Ebestrwaldzka, Mezoregion Dolina Środkowej Noteci. Obejmuje on południową część gminy, której granicę stanowi rzeka Noteć.

Podział gminy na dwie jednostki fizyczno-geograficzne stanowi główny czynnik delimitacji warunków przyrodniczych i dalszych wynikających stąd uwarunkowań rozwoju tych obszarów.

Większą część obszaru gminy obejmuje płaska i niskofalista wysoczyzna morenowa Pojezierza Krajeńskiego, położona na wysokości ca 90-100 m n.p.m. Rzeźbę terenu powstałą w wyniku ostatniego zlodowacenia charakteryzują deniwelacje rzędu 10-15 m oraz liczne dolinki i zagłębienia – pozostałość po wodach roztopowych i bryłach martwego lodu.

W pradolinie można wyróżnić cztery poziomy teras:

terasa zalewowa na poziomie – 50-55 m n.p.m.
terasa dolinna – 55-60 m n.p.m.
terasa środkowa – 60-70 m n.p.m.
terasa górna – 70-77 m n.p.m.

Na granicy wysoczyzny morenowej i Pradoliny Noteci ukształtowała się stromo opadająca krawędź o deniwelacji 20-40 m. Nachylenie tej krawędzi w wielu miejscach przekracza 20°. Przecinające się dolinki cieków i rozcięć erozyjnych (parowy i wąwozy), wcinając się palczasto w wysoczyznę morenową przy występującym tutaj zadrzewieniu przeciw erozyjnym i licznych sadach (wystawa południowa), tworzą jeden z najbardziej urozmaiconych krajobrazowo i urokliwych zakątków gminy.

Cały obszar gminy pokrywają utwory czwartorzędowe, jako pozostałość dwóch ostatnich zlodowaceń – środkowopolskiego i bałtyckiego.

Na obszarze wysoczyzny występują głównie gliny zwałowe przedzielone utworami fluwioglacajnymi, piaskami, iłami i mułkami z okresu międzylodowcowego.

Obszar Doliny Noteci budują głównie utwory pochodzenia organicznego – torfy i gytia – podścielone głębiej piaskami akumulacji rzecznej i wodnolodowcowej. Miąższość utworów plejstoceńskich waha się w granicach 40-80 m, miejscami przekracza 100 m.

Klimat – gmina Sadki należy, wg podziału na dzielnice rolniczo-klimatyczne R. Gumińskiego, do dzielnicy nadnoteckiej. Dzielnica ta charakteryzuje się optymalnymi warunkami klimatycznymi. średnia roczna temperatura wynosi 8°C, lipca 17,6°C, stycznia -3°C. Pierwsze przymrozki występują przeważnie pod koniec września i w październiku. Niebezpieczne dla wegetacji są również opóźnione przymrozki wiosenne, powstające na skutek zbyt małej ilości pary wodnej i silnego wypromieniowania powierzchni gruntu w czasie bezchmurnych nocy.

Długość okresu wegetacji (przy temperaturze powyżej 5°C) wynosi ok. 214 dni i trwa od i dekady kwietnia do i dekady listopada.

Dni z temperaturą poniżej 0°C jest w roku 117-120, z temperaturą powyżej 25°C ok. 28.

Opady atmosferyczne należą do najniższych w kraju i wynoszą ok. 475 mm. Ilość opadów w ciągu roku jest niewystarczająca, lecz ich rozkład jest na ogół korzystny dla wegetacji roślin. Największa ilość opadów przypada na okres od maja do września (293 mm).

Specyficznym mikroklimatem cechuje się obszar pradoliny, gdzie temperatury minimalne przy gruncie, jak również powietrza były o 2,3°C niższe niż na wysoczyźnie.

Wielkość opadów w pradolinie i na wysoczyźnie jest zbliżona, natomiast wilgotność powietrza jest w pradolinie wyższa.

Klimat charakteryzuje się w tym rejonie występowaniem dość silnych wiatrów, zwłaszcza zimą i wczesną wiosną. Największy udział mają wiatry z kierunków zachodnich i południowych.

Klimat na terenie gminy można zaliczyć do klimatu przejściowego od dzielnicy "pomorskiej" (chłodnej i wilgotnej) do dzielnicy "środkowej" (ciepłej i suchej).

Gleby – zróżnicowanie utworów geologicznych budujących teren gminy, jak również wpływ warunków hydrologicznych i rzeźby terenu znajduje swoje odzwierciedlenie w typach i rodzajach wytworzonych gleb.

Na obszarze wysoczyzny morenowej pojezierza krajeńskiego w występującej mozaice gleb przewagę mają wytworzone z glin i piasków zwałowych gleby pseudobielicowe i brunatne. Gleby te wytworzone najczęściej z piasków całkowitych naglinowych i glin spiaszczonych zajmują niewielki procent powierzchni – ok. 3%. Występują one głównie na terenach równinnych, wzdłuż dolin cieków, na zalegających wzdłuż nich piaskach – utworach fluwioglacyjnych. Największy udział mają gleby brunatne właściwe i wyługowane – ok. 80% – wytworzone z glin i piasków naglinowych.

Obszary obniżeń terenowych i zabagnionych dolinek zajmują czarne ziemie reprezentowane przez czarne ziemie właściwe oraz czarne ziemie zdegradowane. Gleby te budują utwory o składzie piasków glinistych lekkich na glinie, piasków gliniastych mocnych lub glin lekkich całkowitych. Gleby te zajmują ogółem 4,2% powierzchni.

W bardzo małej ilości spotyka się na tym obszarze mady (0,1%), o składzie glin lekkich całkowitych.

W dolinie Noteci zalegają gleby hydrogeniczne wchodzące w skład takich typów, jak: gleby torfowe i murszowo-torfowo, gleby mułowo-torfowe, gleby murszowo-mineralne i murszaste. Zajmują one ogółem ok. 13,0% powierzchni użytków rolnych i stanowią głównie użytki zielone.

Świat roślinny i zwierzęcy – Na szatę roślinną obszarów gminy składa się nie tylko roślinność naturalna i na wpółnaturalna, ale również tzw. synatropijna związana z destrukcyjnym wpływem człowieka na naturalne środowisko. Roślinność synatropijna rozwija się bądź w postaci zbiorowisk sęgetalnych, towarzyszących roślinnym uprawom, bądź zbiorowisk ruderalnych – towarzyszących osiedlom ludzkim, a także liniom komunikacyjnym i zakładom przemysłowym.

Wśród zbiorowisk roślinnych obszaru planu, dominują agrocenozy pól uprawnych oraz łąki wilgotne i świeże. Na niewielkim obszarze występują szuwary i zarośla.

Gmina Sadki zalesiona jest w 13,66%, lasy i grunty leśne zajmują powierzchnię 2211 ha.

Administracyjnie całość lasów gminy Sadki znajduje się pod nadzorem Nadleśnictwa Szubin w obrębie trzech leśnictw: Borek, Glinki i Wybitowo.

Według rejonizacji przyrodniczo-leśnej lasy gminy Sadki położone są w zasięgu Wielkopolsko-Pomorskiej, Dzielnicy Pojezierza Krajeńskiego – mezoregionie Wysoczyzny Krajeńskiej – w północnej i środkowej części gminy oraz w dzielnicy Niziny Wielkopolsko-Kujawskiej, mezoregionie Doliny Środkowej Noteci – na południu gminy.

Lasy gminy charakteryzują się znacznym rozdrobnieniem obszarowym oraz dużą różnorodnością siedlisk leśnych. Dominującym typem siedliskowym jest las mieszany i las liściasty ze znacznym udziałem olesów.

Struktura gatunkowa drzewostanów w gminie Sadki przedstawia się następująco:

sosna pospolita – 48%
dąb szypułkowy – 21%
jesion wyniosły – 5%
olsza czarna – 14%
brzoza brodawkowata – 12%

Wśród gatunków domieszkowych najliczniej występują: świerk pospolity, dąb bezszypułkowy, klon pospolity, klon jawor, buk pospolity, lipa drobnolistna, modrzew europejski, grab pospolity, topola osika.

Lasy są też ostoją licznie reprezentowanych tu gatunków zwierząt łownych, z których do zwierzyny grubej zalicza się: łoś, jeleń europejski, sarna, daniel, muflon oraz zwierzyny drobnej i ptactwa łownego m.in.: zając szarak, lis, jenot, piżmak amerykański, bażant łowny, kuropatwa, gęś gęgawa, kaczka krzyżówka.

Ze względu na swe bogactwo siedlisk lasy gminy Sadki nie obfitują w grzyby i jagody. Stanowią natomiast raj dla zbieraczy malin oraz jeżyn. Myśliwych lasy te zawsze darzyły bogactwem zwierzyny a tradycje łowieckie są kultywowane od dawnych czasów.

Na uroczysku w Samostrzelu znajduje się stanowisko dokumentacyjne gleb leśnych – glebowa powierzchnia wzorcowa o powierzchni 229 ha.

Na terenie gminy znajduje się 5 obwodów łowieckich: 1. Obwód łowiecki nr 122 o pow. 6600 ha, udział gruntów leśnych 1340 ha. Dzierżawcą jest Koło Łowieckie nr 10 "Jeleń" w Bydgoszczy z siedzibą w Rościminie gm. Mrocza. Kategoria rejonu hodowlanego – średni.

2. Obwód łowiecki nr 111 o pow. 3361 ha, udział gruntów leśnych 162 ha. Dzierżawcą jest Koło Łowieckie nr 23 "Hubertus". Kategoria rejonu hodowlanego – bardzo słaby.

3. Obwód łowiecki nr 110 o pow. 1203 ha, udział gruntów leśnych 309 ha (na terenie 3 gmin). Dzierżawcą jest Koło Łowieckie nr 113 "Noteć". Kategoria rejonu hodowlanego – bardzo słaby.

4. Obwód łowiecki nr 99 o pow. 1314 ha, udział gruntów leśnych 307 ha (na terenie gmin Mrocza i Sadki). Dzierżawcą jest Koło Łowieckie nr 122 "Jeleń". Kategoria rejonu hodowlanego – słaby.

5. Obwód łowiecki nr 132 o pow. 7929 ha, udział gruntów leśnych 1340 ha. Dzierżawca jest Koło Łowieckie nr 4 "Borek" z siedzibą w Samostrzelu. Kategoria rejonu hodowlanego – średni.

Ochrona środowiska kulturowego – Na terenie gminy obowiązują następujące strefy ochrony konserwatorskiej:

Strefa "A" – strefa pełnej ochrony konserwatorskiej, obejmująca obszary szczególnie wartościowe, do bezwzględnego zachowania. Wszelkie prace powinny być uzgadniane z Wojewódzkim Konserwatorem zabytków.
Strefa "B" – strefa ochrony konserwatorskiej obejmująca obszar podlegający rygorom w zakresie utrzymania zasadniczych elementów istniejącej substancji o wartościach kulturowych oraz charakteru w skali nowej zabudowy. Uzgadniane z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków powinny być przebudowy obiektów zabytkowych, lokalizacje nowych obiektów, korekty układu przestrzennego.
Strefa "C" – strefa ochrony ekspozycji. Obejmuje obszar stanowiący zabezpieczenie właściwego eksponowania zespołu zabytkowego, głównie oznacza tereny wyłączone spod zabudowy lub określa jej nieprzekraczalne gabaryty. Uzgadniane z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków na etapie sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego tj. całkowite wyłączenie spod zabudowy lub określenie intensywności i nieprzekraczalnych gabarytów.
Strefa "W" – strefa ochrony archeologicznej obejmująca rozpoznane potencjalne obszary występowania stanowisk archeologicznych. Uzgadniane z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków archeologicznych na województwo kujawsko-pomorskie powinny być wszelkie prace ziemne projektowane na obszarze strefy.

Miejscowość jest siedzibą gminy Sadki.