Roman Kryże
Z Wikipedii
Roman Kryże (ur. 4 lipca 1907 we Lwowie, zm. 23 marca 1983 w Warszawie) - prawnik, podpułkownik, sędzia orzekający w procesach politycznych, funkcjonariusz stalinowskiego aparatu represji. Syn Tomasza Kryże i Aleksandry z d. Jóźwiak, ojciec Andrzeja Kryże.
[edytuj] Przebieg kariery wojskowej i politycznej
Aplikację, asesurę i pierwsze lata w zawodzie sędziego (jako sędzia grodzki) odbył w Sądzie Grodzkim w Sądzie Okręgowym w Grudziądzu. Podczas kampanii wrześniowej podporucznik 65 pp, w niewoli niemieckiej (18 września 1939-5 lutego 1945), udział w walkach o przełamanie Wału Pomorskiego. Od 14 maja 1945 sędzia kolejno: Sądu Grodzkiego w Grudziądzu (do 3 lipca 1945), Wydziału I Najwyższego Sądu Wojskowego (do 31 października 1950) i Wydziału II NSW (do 11 sierpnia 1955). 11 sierpnia 1955 przeniesiony do rezerwy. Sędzia Sądu Najwyższego w latach 1955-1977.
[edytuj] Wyroki prześladujące opozycje, mordy sądowe
Brał udział w orzekaniu wyroków skazujących, w tym również na karę śmierci, w sprawach przeciwko działaczom podziemia niepodległościowego (m.in. rotmistrza Witolda Pileckiego czy majora Tadeusza Pleśniaka). W 1964 był przewodniczącym składu sędziowskiego, który wydał wyroki skazujące (w tym Stanisława Wawrzeckiego, ojca Pawła Wawrzeckiego na karę śmierci, wyrok wykonano) w sprawie tzw. "afery mięsnej". Wiele z wyroków wydanych przez niego, zostało uznanych po 1989 za mordy sądowe.
Bezwzględność w wydawaniu wyroków śmierci w okresie stalinowskim przyczyniła się także do powstania przysłowia: Sędzia Kryże - będą krzyże oraz określenia ukryżować (określenia tego używał m.in. znany adwokat i obrońca w procesach politycznych Władysław Siła-Nowicki).
[edytuj] Bibliografia
- Prawnicy czasu bezprawia : sędziowie i prokuratorzy wojskowi w Polsce 1944-1956; Krzysztof Szwagrzyk; Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu; 2005; ISBN 83-88385-65-8
