Niedokrwistość aplastyczna

Z Wikipedii

	Niedokrwistość aplastyczna
(Anaemia aplastica)
ICD-10:	D 60 - D 61
D 60 - D 61.0 {{{X.0}}}
D 60 - D 61.1 {{{X.1}}}
D 60 - D 61.2 {{{X.2}}}
D 60 - D 61.3 {{{X.3}}}
D 60 - D 61.4 {{{X.4}}}
D 60 - D 61.5 {{{X.5}}}
D 60 - D 61.6 {{{X.6}}}
D 60 - D 61.7 {{{X.7}}}
D 60 - D 61.8 {{{X.8}}}
D 60 - D 61.9 {{{X.9}}}

Niedokrwistość aplastyczna, aplazja szpiku, anemia aplastyczna - (łac. anaemia aplastica, ang. aplastic anaemia - AA) - to stan w którym dochodzi do niewydolności szpiku kostnego, wskutek jego hipoplazji lub aplazji prowadząca do pancytopeni czyli obniżenia ilości wszystich linii komórek krwi, to znaczy erytrocytów, leukocytów i trombocytów. Występuje z częstością 2 - 6 przypadków na milion. Może wystąpić w każdym wieku, ale największa zachorowalność występuje między 15 a 25 rokiem życia oraz po 60 roku życia, z przewagą u mężczyzn. Pierwszy opis tej choroby pochodzi z 1888 i został podany przez Ehrlicha.

[edytuj] Etiologia

U źródła choroby leży zaburzenie dotyczące komórek macierzystych krwi, prowadzące do zahamowania dzielenia się i różnicowania się komórek. Nabyte niedokrwistości aplastyczne są wynikiem reakcji autoimmunologicznej przeciwko tym komórkom, zależnej od aktywacji limfocytów T i zwiększenia produkcji cytokin hamujących hematopoezę oraz pobudzeniem zjawiska apoptozy. W zależności od mechanizmu wyróżnia się następujące postaci AA:

postaci pierwotne
- wrodzona niedokrwistość aplastyczna
- niedokrwistość Fanconiego - dziedziczona jako cecha autosomalna recesywna
- zespół Diamonda i Blackfana
- postać idiopatyczna
postaci wtórne
- promieniowanie jonizujące
- radioterapia
- środki chemiczne
  - benzen
  - trinitrotoulen
  - rozpuszczalniki organiczne
  - środki chwasto- i owadobójcze
- leki
  - busulfan
  - cyklofosfamid
  - metotreksat
  - chloramfenikol
  - sulfonamidy
  - chlorpropamid
  - metamizol (Pyralginum)
  - fenytoina
  - sole złota
  - antracykliny
- zakażenia wirusowe: HAV, HBV, HCV, HIV, wirusy herpes, parwowirus B 19
- kolagenozy
- grasiczak
- ciąża
- choroby krwi:zespół mielodysplastyczny, nocna napadowa hemoglobinuria, niedokrwistość hemolityczna

[edytuj] Objawy chorobowe

Objawy chorobowe zależą od współistnienia i przeplatania się objawów zaburzonej hematopoezy: niedokrwistości (zależnej od uszkodzenia szlaku rozwoju czerwonokrwinkowego), skłonności do zakażeń (zależnych od uszkodzenia powstawania neutrofilów) oraz skazy krwotocznej (zależnej od uszkodzenia powstawania płytek krwi).

Rozróżnia się 3 stopnie ciężkości AA (w zależności od spadku liczby komórek (tak zwanej 'cytopenii) we krwi obwodowej:

postać nieciężka
- liczba neutrofilów < 1500 komórek w 1μl krwi
- liczba płytek krwi < 50 000 komórek w 1μl krwi
- liczba retikulocytów < 60 000 komórek w 1μl krwi
postać ciężka
- liczba neutrofilów < 500 komórek w 1μl krwi
- liczba płytek krwi < 20 000 komórek w 1μl krwi
- liczba retikulocytów < 20 000 komórek w 1μl krwi
postać bardzo ciężka
- liczba neutrofilów < 200 komórek w 1μl krwi
- liczba płytek krwi < 20 000 komórek w 1μl krwi
- liczba retikulocytów < 10 000 komórek w 1μl krwi

[edytuj] Rozpoznanie

Rozpoznanie opiera się na stwierdzeniu przynajmniej 2 z 3 objawów: neutropenii, małopłytkowości i retikulocytopenii. Zakres norm podano powyżej. Oprócz opisywanych powyżej zmian widocznych w krwi obwodowej, wykonuje się punkcję szpiku, która wykazuje obecność zmniejszenie ilości komórek krwiotwórczych poniżej 30%, dużą ilość tkanki tłuszczowej, zmniejszenie liczby megakariocytów. W obrazie trepanobiopsji występują nieliczne pola zawierające komórki.

Choroba wymaga różnicowania z następującymi jednostkami chorobowymi:

białaczki ostre
zespół mielodysplastyczny
każdy nowotwór z naciekiem szpiku kostnego
ciężka niedokrwistość megaloblastyczna
niektóre chłoniaki
skrobiawica
choroba Gauchera

[edytuj] Leczenie

Choroba przebiega jako postać ostra i przewlekła. Postaci ostre, w przypadku braku leczenia lub jego nieskuteczności, doprowadzają do zgonu w ciągu 6 - 12 miesięcy. Postaci przewlekłe przebiegają powoli i opisywane są przypadki samoistnej poprawy. Ciężkość przebiegu zależy od stopnia cytopenii. Najczęstszą przyczyną śmierci w przebiegu AA są zakażenia (sepsa) bakteryjna lub grzybicza.

Leczenie przyczynowe:

allogeniczny przeszczep szpiku jako leczenie z wyboru u młodszych chorych - wyleczenie uzyskuje się w 60 - 90% przypadków
leczenie immunosupresyjne z zastosowaniem globuliny antylimfocytowej (ALG) lub antytymocytowej (ATG) zwykle łącznie z cyklosporyną A i glikokortykosterydami u chorych niekwalifikujących sie do przeszczepu szpiku. Ta metoda zapewnia podobny odsetek wyleczeń jak przeszczep szpiku, nie uzyskuje się jednak zwykle normalizacji parametrów morfologii krwii.
cyklofosfamid z ATG przed przeszczepem szpiku oraz u osób starszych z postacią nieciężką
androgeny w niedokrwistości Fanconiego oraz w postaciach nabytych. Brak poprawy po 6 miesiącach leczenie wskazuje na nieskuteczność leczenia i nakazuje jego zakończenie.

Leczenie uzupełniające:

profilaktyka zakażeń bakteryjnych i grzybiczych: w postaciach z neutropenią poniżej 200 komórek w 1μl krwi - antybiotykoterapia w oparciu o doustne podawanie fluorochinonu z lekiem przeciwgrzybiczym. Konieczna jest także profilaktyka pneumocystozy przez okres 6 miesięcy po leczeniu immunosupresyjnym lub przeszczepieniu szpiku
czynnik wzrostu G-CSF w ciężkich zakażeniach opornych na antybiotyki i/lub leki przeciwgrzybicze
objawowe przetoczenie koncentratu krwinek czerwonych i płytkowych. Przetoczeń należy unikać w przypadku planowanego przeszczepu szpiku.