Mundur, oznaki i odznaki broni pancernych II RP
Z Wikipedii
Mundur, oznaki i odznaki broni pancernych II RP
Spis treści |
[edytuj] Mundur
Pierwszym umundurowaniem wojsk pancernych II RP był błękitny mundur żołnierzy 1 pułku czołgów przybyłych wraz z Armią Hallera. Było identyczne z wzorami armii francuskiej, lecz z dodaniem pewnych elementów narodowych: czapki rogatywki, orła na czapkach, naramiennikach i na guzikach, a także owalnej wytłoczki z orłem (tzw. blachy) mocowanej na hełmie.
Oznaki stopni noszono na rękawach. Oficerowie i podoficerowie ze złotego galonu, a szeregowi z ciemnoniebieskiej taśmy.
Pierwszym rozkazem ustalającym nowy wzór umundurowania w wolnej Polsce był "Przepis ubioru polowego WP" z 27 grudnia 1919. Czołgiści otrzymali wówczas umundurowanie koloru khaki z oznakami artyleryjskimi.
W 1930 mundur oficera charakteryzował się pomarańczowym otokiem czapki, ciemnymi, granatowymi spodniami wieczorowymi z podwójnym lampasem i wypustką pomarańczową. Mundur podoficerski różnił się pojedynczym lampasem szerokości 4 cm, naszytym na spodniach.
Dla żołnierzy oddziałów samochodów pancernych wprowadzono numer dywizjonu na naramiennikach kurtki i płaszcza.
[edytuj] Beret
Beret w Wojsku Polskim pojawił się wraz z przybyciem do kraju Armii gen. Józefa Hallera. Początkowo nosili go kierowcy pojazdów mechanicznych podczas jazdy, przy pracy przy sprzęcie oraz w obrębie koszar. Pierwsze berety były zazwyczaj wykonane z granatowej tkaniny dzianej i przylegały ściśle do głowy. Na berecie mocowano zazwyczaj z przodu godło państwowe (orzełka metalowego), niekiedy także oznaki stopni.
W 1937 został wprowadzony nowy wzór beretu stanowiący nakrycie głowy do ubioru polowego. Wykonany z jednego kawałka czarnej tkaniny dzianej, miał średnicę 29—31 cm. Krawędź obszyta była wewnątrz skórkowym potnikiem. Z przodu, po środku naszyty orzeł wysokości 4 cm, haftowany szarą nitką na podkładce z czarnego sukna. Pod godłem umieszczone symetrycznie oznaki stopni wojskowych.
[edytuj] Hełm
Pierwszym hełmem żołnierzy polskich oddziałów pancernych był zmodyfikowany francuski hełm syst. Adriana wz. 1919. Hełmy tego wzoru były noszone do 1939 roku, z późniejszymi modyfikacjami. Przeróbki polegały na zmniejszeniu przedniego "daszka" i przymocowania w jego miejscu skórzanej poduszki. Istniała odmiana, w której tylny, krótki "daszek" był zastąpiony dłuższym.
Wraz z wprowadzeniem komunikacji radiowej między czołgami, zaprojektowno w latach 30. nowy wzór hełmu o głębokim dzwonie, pokrytym czarną skórą, z wbudowanymi słuchawkami oraz kablem do włączania do sieci radiowej.
W 10 Brygadzie Kawalerii (zmotoryzowanej w 1937) większość personelu nosiła hełmy niemieckie
[edytuj] Kurtka skórzana
To jeden z atrybutów broni pancernych. Była noszona już przez żołnierzy 1 pułku czołgów Armii Polskiej we Francji. W pierwszych latach II RP nosili ją głównie motocykliści broni pancernych i wojsk samochodowych w czasie wyjazdów. Była to kurtka z czarnej skóry chromowej, przeważnie bez naramienników, z kołnierzem skórzanym zapinanym pod szyją. Rękawy ze ściągaczami, nad wylotem zapinane na guziki. Dwie kieszenie przecięte ukośnie na bocznych polach. W służbie i poza obrębem koszar na kurtce noszono pas główny.
W 1927 roku wprowadzono dla oficerów wykonany z czarnej, chromowej skóry, skórzany płaszcz przeciwdeszczowy. Zapinany był na dwa rzędy skórzanych guzików i ściągany pasem. Rękawy ze ściągaczami nad wylotem. Po bokach dwie przecięte ukośnie kieszenie. Zazwyczajowo nie noszono naramienników.
W 1936 roku wprowadzono nowy wzór kurtki skórzanej dla żołnierzy broni pancernych. Nowa kurtka była wykonana z czarnej, chromowej skóry i sięgała 5 cm powyżej kolan. Kołnierz i naramienniki były z czarnego sukna podszytego od spodu skórą. Pasek miał sprzączkę typu przewijanego.
Na naramiennikach noszono oznaki stopni.
[edytuj] Kombinezon
Kombinezon był luźnym, jednoczęściowym odzieniem drelichowym, wciąganym z wierzchu na kurtkę i spodnie munduru. Początkowo używano kombinezonów typu cywilnego o barwie granatowej. Z czasem wprowadzono model barwy khaki dla załóg wozów bojowych.
Zapinany był na guziki, w pasie ściągany paskiem. Wyloty rękawów zaopatrzone w ściągacze. Na piersiach umieszczono małe, naszyte kieszenie bez klap. Na nogawkach dwie kieszenie bez klap, w szwach bocznych dwa otwory, umożliwiające sięganie do kieszeni munduru.
Kombinezon dla motocyklistów różnił się nieco od opisu podanego wyżej. Górne kieszenie były wpuszczone ukośnie, z klapami zapinanymi na guziki. Z przodu zapięcie skośne, sięgające od pasa do lewej strony kołnierza.
[edytuj] Oznaki
Godło w postaci złotego "chińskiego smoka", haftowanego na owalu z sukna w kolorze szkarłatnym było pierwszą oznaką polskich oddziałów pancernych. Nosili ją żołnierze przybyli z 1 pułkiem czołgów z Francji na lewym ramieniu kurtki i płaszcza.
Patki broni na kołnierzu kurtki i płaszcza były w barwach artylerii. Wykonane z sukna w kolorze szkarłatnym, z dwoma płaskimi, jasnoniebieskimi sznurkami wzdłuż górnego brzegu. Na czapce i spodniach umieszczano szkarłatne wypustki. Numer pułku dla oficerów i podoficerów haftowano złotą nicią, zaś dla szeregowych wycinano z jasnoniebieskiego sukna.
[edytuj] Oznaki stopni wojskowych
Oznaki stopni noszono na naramiennikach kurtki i płaszcza oraz na nakryciu głowy.
Na naramiennikach:
- generałowie — taśma generalska w poprzek naramiennika przy wszyciu rękawa, powyżej 1 do 3 gwiazdek
- oficerowie sztabowi — dwa srebrne paski (belki) w poprzek naramiennika przy wszyciu rękawa, powyżej 1 do 3 gwiazdek
- oficerowie młodsi - 1 do 3 gwiazdek wzdłuż naramiennika
- chorążowie — 1 gwiazdka, naramiennik obszyty galonem podoficerskim
- starszy sierżant — w środku naramiennika dwa galony w kształcie kąta prostego, naramiennik obszyty galonem podoficerskim
- sierżant — jak starszy sierżant, lecz z jednym kątem
- plutonowy - 3 belki w poprzek
- kapral - 2 belki w poprzek
- starszy szeregowiec — 1 belka w poprzek
Na czapce:
Rogatywka, oprócz orła siedzącego na tarczy amazonek i oznak stopnia, miała naszyte galony - dla oficerów i chorążych dookoła górnej części otoka oraz wzdłuż rogów denka i na krzyż, przez górę do denka. Galony oficerskie były barwy srebrnej, zaś taśma chorążych barwy karmazynowej.
- generałowie — 1 galon oraz srebrna taśma generalska, na otoku 1do 3 gwiazdek
- oficerowie sztabowi — 2 galony oraz 1 do 3 gwiazdek na otoku
- oficerowie młodsi — 1 galon oraz 1 do 3 gwiazdek na otoku
- chorążowie — 1 karmazynowa taśma oraz 1 gwiazdka na otoku
- podoficerowie i starsi szeregowcy - srebrny haft w postaci kątów lub pasków na podkładce sukiennej barwy karmazynowej
Na berecie:
Oznaki stopni umieszczano poziomo, na czarnej podkładce, poniżej szaro haftowanego orła.
Oznaki oficerskie były haftowane szarą jedwabną nitką, podoficerskie z galonu srebrnego z karmazynowymi brzegami, podchorążych zawodowych z galonu srebrnego. Chorążowie nosili gwiazdkę oficerską powyżej karmazynowej tasiemki o długości 3 cm.
[edytuj] Odznaki
Odznaka pamiątkowa w Wojsku Polskim przysługiwała żołnierzom spełniającym określone warunki. Prawo do otrzymania odznaki pamiątkowej przysługiwało oficerom i szeregowym danej formacji, którzy służyli w niej na froncie przez 3 miesiące, bądź też po odsłużeniu 1 roku w czasie pokoju lub po odbyciu 2 ćwiczeń rezerwy.
Pierwszą odznaką pamiątkową była odznaka 1 pułku czołgów Błękitnej Armii. Miała postać srebrnego, gotyckiego orła ze złotą tarczą na piersiach. Tarcza podzielona poziomo, w górnej części boczny widok czołgu Renault FT, w dolnej smok. Poniżej data "1 maj 1919". Odznaka była nadawana do połowy maja 1920 roku.
Odznaka w postaci srebrnego smoka zawieszonego na łańcuszku, została zatwierdzona dla oficerów formacji czołgowych w sierpniu 1925. Była nadawana do października 1932.
W 1932 wprowadzono tzw. Znak Pancerny. Odznaka wykonana w postaci srebrnego, uskrzydlonego ramienia pancernego trzymającego miecz. Całość umieszczono w kole zębatym.Nadawana była przez Ministra Spraw Wojskowych na wniosek dowódcy broni pancernych.
[edytuj] Odznaki batalionów pancernych
- 1 Batalion Pancerny
- Srebrna tarcza herbowa podzielona na ukos i pokryta barwną emalią (górna część lewa czarna, prawa dolna pomarańczowa). U góry hełm rycerski z pięcioma piórami, po bokach labry.
- 2 Batalion Pancerny
- Srebrny krzyż templariuszy podzielony pionowo, lewa strona pokryta czarną emalią, prawa — pomarańczową. Pośrodku miniatura znaku pancernego.
- 3 Batalion Pancerny
- Srebrny krzyż maltański pokryty czarną emalią. Pośrodku sylwetką czołgu na pomarańczowym tle otoczona kołem zębatym.
- 4 Batalion Pancerny
- Pozłacany krzyż w kształcie krzyża Orderu Virtuti Militari, ramiona pokryte oksydowaną blachą pancerną. Pośrodku złoty szyszak, na dolnym ramieniu krzyża złota cyfra pułku "4 Panc".
- 5 Batalion Pancerny
- Srebrna, ośmioramienna promienista gwiazda z nałożonym na środku czarnym, emaliowanym medalionem z pomarańczową obwódką. W centrum medalionu umieszczony jest srebrny husarski szyszak.
- 7 Batalion Pancerny
- Srebrny krzyż schodkowy o powierzchni podzielonej na prostokąty emaliowane na przemian kolorami czarnym i pomarańczowy. Na środku krzyża umieszczony srebrny, oksydowany hełm rycerski z zamknięta przyłbicą i potrójnym pióropuszem.
- 8 Batalion Pancerny
- Srebrna, ośmioboczna promienista tarcza z nałożonym na środku trójkątnym, przedzielonym pionowo proporczykiem pancernym. Lewe pole proporczyka emaliowane na pomarańczowo a prawe na czarno. W górnej części proporczyka emaliowana na złoto ośmioboczna tarcza z czarnym, emaliowanym Gryfem.
- 9 Batalion Pancerny
- Stylizowany srebrny orzeł trzymający w szponach trójkątny, emaliowany proporczyk (lewa strona czarna, prawa pomarańczowa) Znana również jako Odznaka Kadry 9 Batalionu Pancernego. Wzór odznaki zatwierdzony został Dz.Rozk.MSWoj. nr 7 poz.68 z 31 maja 1938. Autorami projektu odznaki byli Wacław Bejgrowicz i Aleksander Mańka-Jarzębowski. Odznaki wykonywane były jedynie w wersji emaliowanej.
- 10 Batalion Pancerny
- Srebrny krzyż maltański z emaliowanymi na czarno ramionami z nałożoną na środku miniaturą smoka z odznaki Oficera Czołgów.
- 12 Batalion Pancerny
- Krzyż, którego ramiona tworzą 4 proporczyki trójkątne w czarno-pomarańczowych barwach broni pancernych. Pośrodku srebrny hełm rycerski zwrócony ku lewej stronie.
[edytuj] Galeria
[edytuj] Bibliografia
- Rajmund Szubański: Polska broń pancerna 1939, Wydawnictwo MON, Warszawa 1989, wyd. II poprawione i uzupełnione. ISBN 83-11-07660-X
Dowództwo Broni Pancernych • Centrum Wyszkolenia Broni Pancernych • Mundur, oznaki i odznaki
Brygady zmotoryzowane: 10 Brygada Kawalerii • Warszawska Brygada Pancerno-Motorowa Pułki pancerne: 1 • 2 • 3
Bataliony pancerne: 1 • 2 • 3 • 4 • 5 • 6 • 7 • 8 • 9 • 10 • 11 • 12 • Bataliony czołgów lekkich: 1 • 2 • 21• Dywizjony pancerne: 11 • 21 • 31 • 32 • 33 • 51 • 61 • 62 • 71 • 81 • 91
Samodzielne kompanie czołgów rozpoznawczych: 31 • 32 • 41 • 42 • 51 • 52 • 61 • 62 • 63 • 71 • 72 • 81 • 82 • 91 • 92 • Kompanie czołgów: 11 • 12 • 101 • 111 • 112 • 113 • 121
Pociągi pancerne: 11 • 12 • 13 • 14 • 15 • 51 • 52 • 53 • 54 • 55 • Smok Kaszubski
