We support WINRAR [What is this] - [Download .exe file(s) for Windows]

CLASSICISTRANIERI HOME PAGE - YOUTUBE CHANNEL
SITEMAP
Audiobooks by Valerio Di Stefano: Single Download - Complete Download [TAR] [WIM] [ZIP] [RAR] - Alphabetical Download  [TAR] [WIM] [ZIP] [RAR] - Download Instructions

Make a donation: IBAN: IT36M0708677020000000008016 - BIC/SWIFT:  ICRAITRRU60 - VALERIO DI STEFANO or
Privacy Policy Cookie Policy Terms and Conditions
Michael Jackson - Wikipedia, wolna encyklopedia

Michael Jackson

Z Wikipedii

Michael Joseph Jackson

Michael Jackson w 1984 roku
Imię i nazwisko Michael Jackson
Pseudonim King of Pop[1]
Data i miejsce urodzenia 29 sierpnia 1958
Stany Zjednoczone Gary
Gatunek Pop, R&B[2]
Zawód muzyk/producent
Aktywność 1968 -
Wytwórnia płytowa Motown, Epic, Sony
Powiązania The Jackson 5
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Michael Joseph Jackson (ur. 29 sierpnia 1958 w Gary, w stanie Indiana) – amerykański muzyk, wykonawca, którego kariera i kontrowersyjne życie osobiste stały się częścią popkultury ostatnich czterech dekad. Ma trójkę dzieci: Michaela Josepha Jacksona Juniora (znanego jako "Prince"), Paris Michael Katherine Jackson oraz Prince'a Michaela Josepha Jacksona II (znanego jako "Blanket").

Michael Jackson jest znany jako jeden z najlepszych wykonawców estradowych i jeden z najpopularniejszych muzyków w historii.[3] Spopularyzował skomplikowane ruchy taneczne, jak m.in. tzw. robot i moonwalk, które wpłynęły na dominujący dotąd trend w tańcu i w wykonywaniu koncertów. W latach swojej największej popularności charakteryzowano go jako "niepowstrzymaną, ślepą siłę niszczycielską, posiadającą wszystkie narzędzia do zdominowania list przebojów w dowolnym momencie: charakterystyczny głos, zdumiewające ruchy taneczne, muzyczną wszechstronność i pokłady zwykłej siły, którą posiada prawdziwa gwiazda"[3]. Jego dokonania w przemyśle muzycznym to, obok wielu innych: rewolucyjna zmiana w podejściu do teledysków[3] (zapoczątkowana przez video do piosenki "Thriller" z 1983, często nazywane najlepszym teledyskiem wszech czasów[3], które pomogło płycie pod tym samym tytułem osiągnąć bardzo wysoki nakład oraz sprzedaż, ustanawiając nowy trend dla wydawnictw muzycznych, osiągających odtąd znaczne zyski dzięki teledyskom[4]); zdominowanie rynku muzyki popularnej w latach 80.[5]; oraz status pierwszego czarnoskórego artysty, który zgromadził silne poparcie w telewizji MTV, pomagając wówczas młodemu kanałowi muzycznemu wyjść do szerszej publiczności[6]. Dodatkowo, Michael Jackson obracał się w wielu muzycznych stylach i współpracował z kilkoma innymi gwiazdami sceny muzycznej, czasami pojawiając się też na płycie innego znanego wykonawcy[7]. Jego dystyngowany styl, sposób poruszania się i głos zainspirowały i wywarły wpływ na całe pokolenia wykonawców hip-hopu, popu i R&B, włączając w to Marię Carey[8], Ushera[9], Britney Spears[8], Justina Timberlake'a[10] i Chrisa Browna[11], a także wielu innych. W 1990, magazyn Vanity Fair nazwał Michaela Jacksona "Najpopularniejszym artystą w historii show biznesu"[12].

Jackson rozpoczął swą karierę muzyczną w wieku siedmiu lat, jako wokalista zespołu rodzinnego The Jackson 5 i wydał pierwszy solowy album Got to Be There w 1971, wciąż pozostając członkiem grupy[13]. Pełną karierę solową rozpoczął w 1979 i oficjalnie rozstał się z zespołem w 1984[14]. Podczas kariery solowej, Jackson nagrał i współprodukował album Thriller, którego światowa sprzedaż przekroczyła 104 mln egzemplarzy[15]. Po Thrillerze Jackson wydawał kolejne płyty osiągające wysokie pozycje na listach: Bad (1987), Dangerous (1991), HIStory (1995) oraz Invincible (2001), ostatni album z całkowicie nowym materiałem. Michael Jackson otrzymał trzynaście nagród Grammy[16] i zapisał trzynaście singli na pierwszych miejscach list przebojów w Stanach Zjednoczonych (więcej niż którykolwiek męski wykonawca w historii notowań Billboardu). W listopadzie 2006, Raymone Bain, rzeczniczka prasowa Jacksona, ogłosiła, że Michael Jackson sprzedał ponad 750 mln egzemplarzy płyt na świecie[17]. Czyni go to jednym z najlepiej sprzedających się artystów wszech czasów. Od 1988 do 2005, Jackson mieszkał w swojej posiadłości w Kalifornii, zwanej Neverland Ranch, gdzie zbudował park rozrywki i prywatne zoo, często odwiedzane przez upośledzone i chore dzieci. Plotki o nietypowych przyjęciach z udziałem dzieci zalały pierwsze strony brukowców, kiedy ujawniono, że dzieci zostawały na noc u Michaela Jacksona i często spały w jego łóżku bądź sypialni. Pierwsza sprawa wyszła na światło dzienne w 1993, kiedy artysta został oskarżony o molestowanie nieletnich. Wątek związku Michaela Jacksona z dziećmi pojawił się znowu, gdy w 2003 wyemitowano dokument Living with Michael Jackson.

Spis treści

[edytuj] Biografia

Gwiazda Michaela Jacksona na alei sław w Hollywood
Gwiazda Michaela Jacksona na alei sław w Hollywood

[edytuj] 1958–1979: Dzieciństwo i kariera

Michael Jackson urodził się w Gary w stanie Indiana. Był ósmym z dziesięciorga dzieci, a zarazem szóstym z siedmiu synów Josepha Jacksona i Katherine Jackson. Jacksonowie byli rodziną klasy robotniczej z Gary w stanie Indiana. Katherine, będąca Świadkiem Jehowy, wychowywała dzieci w swej wierze, podczas gdy ojciec, Joe, zdecydował o nie dołączaniu do wyznawców tej wiary. Jego ojciec, pracownik huty żelaza, który często występował z grupą R&B "The Falcons", wraz z bratem Lutherem, był osobą trzymającą w ryzach. Wiele z dzieci Jacksonów często było przez niego karanych fizycznie za nieodpowiednie zachowanie. Michael Jackson pokazał talent muzyczny bardzo wcześnie i przyłączył się do braci kiedy założyli zespół w 1964. W tym okresie, chłopcy dali wiele koncertów w stanie Indiana i po wygraniu głównego lokalnego konkursu młodych talentów w 1966 z ich wykonaniem piosenki The Temptations, My Girl, śpiewanej przez Michaela, zaczęli grać profesjonalne koncerty w Chicago w stanie Illinois oraz na środkowym wschodzie Stanów Zjednoczonych. Wiele z tych koncertów zostało zagranych w "czarnych" klubach cieszących się złą sławą, młodzi chłopcy musieli często grać przed występami striptizerek, aby zarobić jakiekolwiek pieniądze. Młody Jackson podzielił obowiązki wokalisty ze swoim bratem Jermainem, kiedy grupa zmieniła nazwę z "The Jackson Brothers" na "The Jackson 5" w 1966. Zespół w końcu poszedł na przesłuchanie i podpisał kontrakt z Motown Records w 1968[18]. Status gwiazdy zespół uzyskał dzięki hitom z pierwszych czterech singli, "I Want You Back", "ABC", "The Love You Save" i "I'll Be There", które uplasowały się na pierwszych miejscach listy przebojów Billboardu. Jako artysta solowy, Jackson wydał "Got to Be There" (1971) i "Ben" w 1972. Zostały wydane jako część dorobku Jackson 5 i znalazły się na nich odnoszące sukcesy single "Got to Be There", "Ben" i remake piosenki "Rockin' Robin".

Sprzedaż płyt grupy zaczęła spadać po 1973, zespół zaczął narzekać na kontrolę ich twórczości przez wytwórnię Motown. W 1976, grupa podpisała nowy kontrakt z "CBS Records"[19]. Kiedy stało się to jawne dla Motown Records, wytwórnia pozwała grupę za naruszenie kontraktu. Jako rezultat procesów prawnych, które zostały później skomplikowane przez fakt, że Jermaine Jackson został mężem córki prezesa Motown Berry'ego Gordy, Jacksonowie stracili prawa do używania nazwy i logo "Jackson 5" oraz Jermaine'a, który chciał zostać w Motown[20]. Zmieniono nazwę na "The Jacksons", włączając do składu najmłodszego brata, Randy'ego Jacksona, w miejsce Jermaine'a i bracia kontynuowali swą udaną karierę, koncertując po Stanach Zjednoczonych i za granicą. Wydali kolejne sześć albumów pomiędzy 1976 a 1984, razem z Jermainem, który dołączył do grupy w 1983, czyniąc z niej sekstet. Od 1976 do 1984, Michael Jackson był głównym kompozytorem, tworząc hity takie jak "Shake Your Body (Down to the Ground)"', "This Place Hotel" (pierwszy tytuł: "Heartbreak Hotel") i "Can You Fell It". W 1978, Jackson zagrał stracha na wróble w "Czarnoksiężniku z Krainy Oz", z przyjaciółką Dianą Ross w roli Dorothy[21]. Piosenki z musicalu zostały zaaranżowane przez Quincy'ego Jonesa, który rozpoczął znajomość z Jacksonem podczas produkcji filmu i zgodził się wyprodukować jego kolejny album solowy.

[edytuj] 1979–1982: Okres Off the Wall

Album Off the Wall, wydany w 1979, stał się pierwszym albumem, na którym znalazły się cztery single, zapisane w pierwszej dziesiątce hitów, włączając w to przeboje z pierwszych miejsc: "Don't Stop 'Til You Get Enough" i "Rock with You"[13]. Znalazł się na trzecim miejscu na liście albumów Billboardu, spędzając 48 tygodni w pierwszej dwudziestce. Quincy Jones i Michael Jackson wspólnie wyprodukowali album, z tekstami i muzyką Jacksona, Roda Tempertona, Steviego Wondera i Paula McCartneya. Album stał się sygnałem nadejścia nowego Michaela Jacksona, niezależnego od swych braci w dalszej karierze[22]. Off the Wall rozeszło się w nakładzie 20 mln egzemplarzy na całym świecie[23]. Pomimo komercyjnego sukcesu, Jackson czuł, że album powinien narobić więcej zamieszania na rynku muzycznym i postanowił wypełnić swe oczekiwania na następnym wydawnictwie.

W styczniu 1980, Jackson wygrał swoją pierwszą nagrodę American Music Awards za wysiłki solowe w kategorii "Najlepszy album Soul/R&B" (za Off the Wall), "Najlepszy męski wykonawca Soul/R&B" i "Najlepszy singel Soul/R&B" (za "Don't Stop 'Til You Get Enough")[13]. Później wygrał również dwie nagrody Billboard Awards (dla "Najlepszego czarnoskórego artysty" i "Najlepszy album czarnoskórego artysty")[13]. 27 lutego 1980, Jackson wygrał Grammy za "Najlepsze męskie wykonanie" ("Don't Stop 'Til You Get Enough")[13].

Ponad dwadzieścia pięć lat po premierze, Off the Wall pozostaje jednym z najważniejszych momentów w muzycznej karierze Jacksona i rozpoczyna jego dominację na rynku muzyki pop. W 2003, stacja telewizyjna VH1 nazwała Off the Wall trzydziestym szóstym najlepszym albumem wszech czasów. Rolling Stone umieścił ją na 68 miejscu na liście 500 Najlepszych Albumów Wszech Czasów.

[edytuj] 1982–1986: Okres Thrillera

Michael Jackson z  Ronaldem i Nancy Reagan w 1984 roku
Michael Jackson z Ronaldem i Nancy Reagan w 1984 roku

W listopadzie 1982 wydano książkę z bajkami dla dzieci E.T.: The Extra-terrestrial. Zawierała ona zarówno głos Michaela Jacksona, czytającego bajkę, jak i nową piosenkę ("Someone in the Dark"). Wkrótce "E.T.: The Extra-terrestrial" wygrało Grammy za "Najlepszy Album Dziecięcy". W grudniu 1982, Jackson wydał swój drugi album we współpracy z wytwórnią Epic, Thriller. Stał się on najlepiej sprzedającym się albumem w historii, z przekraczającą 104 mln liczbą sprzedanych egzemplarzy. Album stał się również pierwszym w historii, z którego na liście Billboardu znalazło się w pierwszej dziesiątce siedem singli, włączając w to "Billie Jean" (teledysk do piosenki jest pierwszym teledyskiem afro-amerykańskiego wykonawcy, który był regularnie wyświetlany w MTV), "Beat It" oraz tytułowa piosenka - "Thriller", której towarzyszył słynny teledysk. Trwający trzynaście minut, został życzliwie przyjęty przez krytyków, a masowa emisja doprowadziła do wydania krótkometrażowego filmu Making Michael Jackson's Thriller na kasetach wideo, który stał się najlepiej sprzedającym się domowym video w historii[24]. Thriller spędził 37 tygodni na pierwszym miejscu i pozostał na liście albumów Billboardu przez 122 tygodnie. Zdobył status 27x Platinium w Stanach Zjednoczonych[25].

W 1983, podczas wykonywania "Billie Jean" na koncercie Motown 25: Yesterday, Today, Forever, Jackson po raz pierwszy wykonał coś, co dziś znane jest jako jego ruch firmowy: moonwalk[24]. Wykonanie zainicjowało nową falę zainteresowania Thrillerem, który bardzo dobrze się sprzedawał przez cały rok. W 1983 Jackson podpisał kontrakt z Pepsi-Colą i w ramach umowy zgodził się na udział w reklamie. Podczas filmowania reklamy przed 3 tys. fanów w tym samym roku, setki iskier ze specjalistycznego urządzenia spadły na głowę piosenkarza i podpaliły jego włosy. Jackson najwyraźniej nie zaniepokoił się tym, co dzieje się z jego fryzurą, spokojnie zakrywając głowę swą marynarką, podczas gdy jego bracia pospieszyli mu z pomocą. Rozpoznano u niego poparzenia drugiego stopnia, później Jackson założył perukę, gdy odbierał tego samego roku nagrodę Grammy[26].

W lutym 1984, Jackson został nominowany w dwunastu kategoriach, udało mu się zdobyć osiem statuetek[24] - pobijając rekord największej ilości wygranych nagród jednego roku[27]. Siedem zdobył życzliwie przyjęty przez krytykę Thriller, ósmą przyznano E.T.: The Extra-terrestrial. W 1984 wygrał również osiem American Music Awards i Specjalną Nagrodę za Zasługi, a także trzy MTV Video Music Awards. Thriller był ogromnym sukcesem, który uczynił z Michaela Jacksona ikonę amerykańskiej kultury. Magazyn TIME wyjaśnił, że spuścizna Thrillera dała przemysłowi muzycznemu najlepsze lata od 1978, kiedy oszacowano jego dochody na 4,1 mld dolarów[28]. Thriller pomógł muzyce czarnoskórych artystów wrócić z powrotem do głównych stacji radiowych, po raz pierwszy od połowy lat 70[28]. Album również w okresie swego pełnego rozkwitu zdominował sumienia na całym świecie; jak wyraził się jeden z uczniów radzieckiego liceum: "Jego [Michaela Jacksona] muzyka jest niesamowicie ekscytująca. Jego puls to muzyka naszych czasów[28].

W maju 1984, sklepy w całych Stanach Zjednoczonych rozpoczęły sprzedaż lalek gwiazdora, które stały się czymś w rodzaju symbolu seksu, jak je opisał magazyn Time: "Niesamowicie seksowne. Całkowicie bezpieczne. Erotyzm na wyciągnięcie ręki"[28]. Dodatkowo, rękawica Michaela Jacksona, wykonana z kryształu górskiego, oraz kostium, na którym wystąpił w teledysku do "Thrillera", stały się znakami rozpoznawczymi jego stylu, który zaczął być z ochotą kopiowany przez amerykańską młodzież. Po muzycznym zjednoczeniu z braćmi, Jackson pomógł im przy pracy nad albumem Victory. Następnie ruszył z nimi jako główna gwiazda Victory Tour, z początkiem 6 lipca 1984, trwającej przez pięć miesięcy. W 1985, Jackson został zaproszony do Białego Domu przez ówczesnego prezydenta Ronalda Reagana, który podziękował mu za użyczenie piosenki "Beat It" w kampanii przeciwko pijanym kierowcom w telewizji i radiu[29].

Jackson kontynuował swą działalność charytatywną. W 1985 wspólnie z Lionelem Richie napisał hit "We Are the World". Singel, przeznaczony na cele dobroczynne, pomógł zdobyć pieniądze i powszechną świadomość powszechnego głodu w Afryce Wschodniej oraz stał się jednym z pierwszych przykładów Michaela Jacksona - działacza charytatywnego. Piosenka wygrała statuetkę Grammy w kategorii "Piosenka Roku"[24]. "We Are the World" stał się jednym z pięciu najlepiej sprzedających się singli wszech czasów, rozchodząc się w nakładzie ponad 20 mln.

Kontrowersje rozpoczęły się, kiedy Jackson kupił udziały ATV Music Publishing (koncernu, który posiadał prawa do większości piosenek The Beatles), stając się głównym udziałowcem. To posunięcie zdenerwowało jego bliskiego przyjaciela i muzyka Paula McCartneya, który również przedstawił koncernowi swoją ofertę. Ironicznie, to McCartney przedstawił Jacksonowi zyski płynące z posiadania praw do piosenek[30]. Ich efektywna współpraca zakończyła się w tym momencie definitywnie. Po tej kontrowersyjnej transakcji, historiach brukowców o Jacksonie sypiającym w komorze tlenowej o podwyższonym ciśnieniu (w celu zatrzymania procesu starzenia) i oskarżeniach o kupno przez artystę kości Josepha Merricka, prasa nadała Jacksonowi pejoratywny przydomek "Wacko Jacko". Przydomek "Wacko Jacko", użyty po raz pierwszy w brytyjskich mediach, stał się znienawidzonym przez Jacksona[31].

W 1986, Jackson zagrał w filmie trójwymiarowym wyprodukowanym przez George'a Lucasa, w reżyserii Francisa Forda Coppoli Kapitan Świt (ang.Captain EO). Film trwał 17 minut, lecz kosztował 17 mln dolarów[32]. Był to w tym czasie najdroższy film krótkometrażowy. W Stanach Zjednoczonych, disneyowskie parki gościły Kapitana (bohatera filmu). Disneyland wyświetlał film od 18 września 1986 do 7 kwietnia 1997. W filmie pojawiły się dwie nowe piosenki. Były to "Another Part Of Me" (później pojawiło się na albumie Bad) oraz "We Are Here To Change The World", które oficjalnie ukazało się na Michael Jackson: The Ultimate Collection w 2004.

[edytuj] 1987–1990: Okres Bad

Bad był prawdopodobnie najbardziej wyczekiwanym albumem wszech czasów, ukazując się w okresie gigantycznego sukcesu Thrillera. Nie dorównał on osiągnięciom poprzedniej płyty, lecz również odniósł kasowy sukces, stając się na wiele lat drugim najlepiej sprzedającym się albumem wszech czasów.

W 1987, Jackson wydał Bad; jego trzeci album pod szyldem Epic Records i ostatni z producentem Quincym Jonesem[24]. Początkowo chciał wydać album z 30 utworami, lecz Jones skrócił tę liczbę do 10. Opierając się na wypowiedziach Jonesa, Jackson chciał by tytułowy utwór zaśpiewał z nim Prince, który odrzucił propozycję. Jones powiedział, że powodem danym przez Prince'a było zdanie, że piosenka będzie hitem zarówno z jego pomocą, jak i bez niej[33]. Przemysł muzyczny spodziewał się kolejnego giganta, premiera była ogromnie wyczekiwana, jako że był to pierwszy album Jacksona w przeciągu pięciu lat[34]. Album miał ponad dwa miliony zamówień przedpremierowych[34]. W porównaniu do Thrillera, Bad osiągnął znacznie mniejszą liczbę sprzedanych egzemplarzy, lecz wciąż był gigantycznym sukcesem kasowym. Zapisał siedem singli[24], z których pięć wspięło się na szczyty list przebojów: "I Just Can't Stop Loving You", "Bad", "The Way You Make Me Feel", "Man in the Mirror" oraz "Dirty Diana". Dwadzieścia lat po premierze, Bad nadal trzyma rekord największej ilości "numerów jeden" na liście Billboardu. Album rozszedł się w ponad 30 mln egzemplarzy, zdobywając status 8x Platinium[35]. Pod względem muzycznym, Bad zawierał ballady i delikatne utwory, pomieszane z całym zestawem mrocznych i posępnych piosenek, uosobionych w ostatniej ścieżce, "Leave Me Alone", która była odpowiedzią Jacksona na prasowe ataki, kierowane w jego stronę[34]. We wrześniu 1987, Jackson ruszył w pierwszą solową trasę koncertową, Bad World Tour. Trasa trwała szesnaście miesięcy, podczas których wykonał 123 koncerty, przed 4,4 mln fanów na całym świecie. Jackson nalegał na prywatny autobus, samolot i helikopter, dostępne dla niego w tym samym czasie[36]. Jackson zatrudnił reżysera Martina Scorsese do produkcji nowego teledysku dla tytułowego utworu z albumu[37]. Kiedy 18-minutowy teledysk zadebiutował w telewizji, zapoczątkował wiele kontrowersji, ponieważ widoczna stała się głęboka zmiana w wyglądzie Michaela Jacksona[38]. Mimo iż kolor skóry Jacksona był brązowy przez cały okres jego młodości, jego skóra zaczęła stopniowo jaśnieć od 1982 i stała się jasnobrązowa. Ta zmiana stała się tak widoczna, że brukowce uznały to za zasługę wybielenia skóry. Innym znaczącym powodem zmiany wyglądu było korzystanie z operacji plastycznych. Pomimo kilku stwierdzeń na temat operacji nosa, ust, czoła i podbródka[39], Jackson napisał w swojej autobiografii z 1988 "Moonwalk", że przeszedł jedynie dwie operacje nosa i operację uwydatniającą szczelinę podbródka, podczas gdy dieta i okres dojrzewania doprowadziły do zauważalnej zmiany w strukturze jego twarzy[40]. Sukces osiągnięty w tym okresie kariery doprowadził do uzyskania przez Jacksona tytułu "Króla Popu"[41], pseudonimu, używanego przez fanów i prasę[42]. Jest kilka źródeł mówiących o zrodzeniu się pseudonimu. Jackson twierdzi, że nadała mu go jego przyjaciółka i aktorka Elizabeth Taylor na rozdaniu nagród w 1989, kiedy przedstawiła Jacksona jako "prawdziwego króla muzyki pop, rock i soul". W 1990, uznając wpływ Michaela Jacksona na muzykę lat 80., Biały Dom uhonorował Jacksona nagrodą jako "Artystę Dekady", osobiście wręczoną przez prezydenta Geroge'a H. W. Busha, który oświadczył: "To coś, co nazywamy możliwością sfotografowania. Chciałem po prostu powitać tutaj Michaela Jacksona, Artystę Dekady, który ma kolosalną liczbę zwolenników (...) Chciałem go tutaj przyprowadzić i oficjalnie powitać go ponownie w Białym Domu[43]. Dodatkowo, ten okres kariery to Michael Jackson cieszący się gigantyczną popularnością, znaną wcześniej jedynie Elvisowi Presleyowi, Beatlesom i Frankowi Sinatrze"[44]. Vanity Fair w 1990, że Jackson to "najpopularniejszy wykonawca w historii showbiznesu".

[edytuj] 1991–1994: Okres Dangerous

W listopadzie 1991, Michael Jackson wydał album Dangerous, który z liczbą sprzedanych egzemplarzy sięgającą 29 mln[23], zarejestrował notowania sprzedaży podobne do tych, które osiągnął Bad. Największym hitem okazał się singel "Black or White", który dotarł do pierwszego miejsca na liście Billboardu i pozostał tam przez siedem tygodni. Singlowi towarzyszył kontrowersyjny teledysk, wyemitowany w stacjach telewizyjnych FOX, MTV i BET, zawierający sceny natury erotycznej oraz przemoc. Gorszące sceny w drugiej połowie czternastominutowej wersji "Black or white" zostały edytowane, by uchronić video od zakazu emisji[41]. 14 listopada 1991, teledysk do "Black or White" został wyemitowany jednocześnie w 27 państwach z widownią liczącą 500 mln ludzi, największą jaką kiedykolwiek miała tego typu produkcja[7].

10 lutego 1992, MTV oficjalnie ruszyło z emisją swojego pierwszego globalnego totalizatora "My Dinner with Michael". Zwycięzcy z całego globu mieli szansę uczestnictwa w kolacyjnym przyjęciu, którego gospodarzem był Michael Jackson, na planie swego teledysku "In the Closet". Później, tego samego roku na antenie ABC zadebiutował film biograficzny The Jacksons: An American Dream, bazujący na prawdziwej historii powstania The Jackson 5. Jackson założył fundację "Heal the World" (nazwaną po jego singlu charytatywnym "Heal the World" z 1992). W styczniu 1993, Michael Jackson wystąpił na Super Bowl XXVII. Wiązało się to z rekordem największej widowni w historii amerykańskiej telewizji[45]. W programie Oprah Winfrey Show w 1993, Jackson stwierdził, że kolor jego skóry zmienił się za przyczyną vitiligo[46]. W wywiadzie, Jackson oświadczył, że jego skóra była z początku czarna z białymi plamami, które ukrywał za pomocą odpowiedniego makijażu. Jednak jakiś czas po wydaniu Thrillera, jego skóra zaczęła przybierać coraz bardziej biały kolor, pokrywając się czarnymi plamami; wówczas zaczął używać białego makijażu, by zakryć czarne plamy.

Wkrótce na światło dzienne wyszedł fakt, że w Neverland Ranch dzieci zostają na noc. Sprawa została poddana dokładnej analizie przez media i opinię publiczną w 1993, kiedy postawiono Jacksonowi pierwsze zarzuty o molestowanie nieletnich. Jackson został oskarżony przez dziecko, które zostało u niego na noc kilkakrotnie. Tego samego roku, Jordan Chandler, syn byłego dentysty z Beverly Hills, reprezentowany przez prawnika Larry'ego Feldmana, oskarżył Jacksona o wykorzystanie seksualne. 22 grudnia, Jackson odpowiedział na oskarżenia poprzez satelitę z Neverland Ranch i uznał, że jest "całkowicie niewinny od jakiegokolwiek przestępstwa". 25 lutego 1994, Jackson dokonał pozasądowego porozumienia z oskarżającym, wypłacając nieznaną sumę, szacowaną na 20 mln dolarów i nie zostały postawione mu jakiegoklwiek zarzuty[47]. Po porozumieniu pozasądowym w 1994, Jackson poślubił Lisę Marie Presley, córkę Elvisa Presleya. Presley utrzymywała w trakcie ich małżeństwa, że oboje dzielili obowiązki życia pary małżeńskiej i byli aktywni seksualnie[48]. Rozwiedli się w mniej niż dwa lata później.

[edytuj] 1995–2000: Okres HIStory i Blood on the Dance Floor

W czerwcu 1995, Jackson wydał album HIStory: Past, Present And Future - Book I[49], który rozszedł się w nakładzie 18 mln egzemplarzy na całym świecie[23]. Pierwsza płyta, HIStory Begins, była piętnastościeżkowym albumem największych hitów artysty (wydana wkrótce w postaci jednopłytowej, jako Greatest Hits - HIStory Vol. I w 2001), podczas gdy płyta druga, HIStory Continues, zawierała materiał piętnastu całkowicie nowych piosenek. Pierwszym singlem promującym HIStory był "Scream". Singel dotarł do pierwszej piątki na liście Billboardu. Teledysk do "Scream" to aktualnie najdroższa tego typu produkcja na świecie[50]. 7 września 1995 na MTV Video Music Awards, Jackson i jego siostra Janet Jackson, zdobyli trzy nagrody piosenkę "Scream" z albumu HIStory. Podczas rozdania nagród, Jackson wykonał medley złożony z trzech piosenek - "Billie Jean", "Dangerous" i "You Are Not Alone". "They Don't Care About Us" było czwartym singlem promującym HIStory i wywołało sporo kontrowersji, związanych z antysemickim tekstem. Piosenka zawiera wersy: "Jew me, sue me" (ang. Jew - Żyd) oraz "kick me, kiked me" (ang. kike - wulg. określenie wyznawcy judaizmu). Po nacisku ze strony żydowskiej społeczności, późniejsze wydawnictwa zawierają ocenzurowaną wersję. W ramach promocji albumu, Jackson wyruszył na udaną trasę koncertową HIStory World Tour[49], którą obejrzało więcej niż 4,5 mln ludzi, aktualny rekord dla trasy koncertowej poza Stanami Zjednoczonymi, dając również pierwszy i jedyny jak dotąd koncert w Polsce. 14 listopada 1996, podczas australijskiej części trasy, Jackson ożenił się ze swoim dermatologiem, dr Deborah Jones Rowe, z którą później miał syna, Michaela Josepha Jacksona Juniora ("Prince"), oraz córkę Paris Katherine Jackson. Jackson i Rowe rozwiedli się w 1999. Jackson powiedział później, że Rowe chciała mieć dzieci w ramach "prezentu"[51]. Prawdziwość ojcostwa Michaela Jacksona stała się tematem debaty publicznej. Jackson i Rowe zawsze twierdzili, że dwójka ich dzieci została poczęta w sposób naturalny.

W 1996 roku, Jackson wykonał "Earth Song" na BRIT Awards, ubrany na biało i otoczony przez dzieci. Odtwarzając scenę z teledysku - podczas której rozkłada ramiona pomiędzy parę drzew - wyglądał, jakby starał się naśladować pozę Jezusa Chrystusa. Dźwig uniósł go w powietrze, a specjalna maszyna rozwiała jego włosy. Wokalista Pulp, Jarvis Cocker i jego przyjaciel, Peter Mansell, wskoczyli na scenę w ramach protestu. Cocker wypiął pośladki, zatańczył i zszedł ze sceny. W odpowiedzi na badawczą analizę wydarzenia przez media, Cocker powiedział: "Była to forma protestu przeciwko Michaelowi Jacksonowi, który widzi siebie jako kogoś w rodzaju Chrystusa, z mocą uzdrawiania... po prostu wbiegłem na scenę i zacząłem się popisywać... próbowałem tylko zrobić coś, co każdy inny zrobił by z wielką ochotą, jeśli tylko zdobyłby się na odwagę"[52]. Cocker otrzymał wsparcie od prasy brytyjskiej: wydanie Melody Maker z 2 marca 1996 proponowało nadanie Cockerowi tytułu szlacheckiego, podczas gdy Noel Gallagher stwierdził: "Jarvis Cocker to gwiazda i powinien otrzymać order". Gallagher powiedział o zachowaniu Jacksona: "powrót do tego kraju przez Michaela Jacksona po tym, co się stało - i myślę że każdy wie o czym mówię - ubieranie się w białą szatę, uważanie się za Mesjasza - za kogo on się ma? Za mnie?"[53].

W 1997, Jackson wydał album z nowym materiałem oraz remixami hitów z HIStory, zatytułowany Blood on the Dance Floor: HIStory in the Mix[49]; album stał się najlepiej sprzedającym się wydawnictwem z remixami. Zawierał również pięć całkowicie nowych piosenek: "Blood on the Dance Floor", "Is It Scary?", "Ghosts", "Superfly Sister" i "Morphine". Trzy zostały wydane na całym świecie: piosenka tytułowa, "Ghosts" i "Is It Scary". Piosenka tytułowa wspięła się na pierwsze miejsce w Wielkiej Brytanii. Single "Ghosts" i "Is It Scary" bazowały na filmie Jacksona pt. "Ghosts"[54]. Krótkometrażowy film, ze scenariuszem Michaela Jacksona i Stephena Kinga, wyreżyserowany przez Stana Winstona, zawiera wiele efektów specjalnych i choreografii, do muzyki napisanej przez Michaela Jacksona[55]. Teledysk do "Ghosts" ma 35 minut i jest aktualnie najdłuższym na świecie[56]. Jackson zadedykował album Eltonowi Johnowi, który był dla niego wsparciem podczas uzależnienia od środków przeciwbólowych, głównie morfiny.

W 1998, Jackson doszedł do porozumienia pozasądowego z Daily Mirror, które przeprosiło za nazwanie jego twarzy "paskudnie zniekształconej i odrażającej". Steven Hoefflin, hollywoodzki chirurg plastyczny, przypuszczalnie operujący nos Jacksona, odradził mu dalszych operacji[36].

[edytuj] 2001–2003: Okres Invincible

W październiku 2001 Jackson wydał Invincible[57], które zadebiutowało na pierwszym miejscu w trzynastu krajach[45]. Invincible rozeszło się w 8 mln egzemplarzy na całym świecie[23]. Single promujące płytę to "You Rock My World", "Cry" oraz "Butterflies". Jackson z 35 innymi artystami nagrali singel przeznaczony na cele dobroczynne - "What More Can I Give", którego nigdy nie wydano. Tuż przed premierą Invincible, Jackson poinformował prezesa Sony Music Entertainment, Tommy'ego Mottolę, że nie odnowi kontraktu[41]; kontrakt miał wygasnąć w wypadku dostarczenia przez wytwórnię albumów z całkowicie nowym materiałem, przeznaczonych do wydania przez Epic Records/SME. W 2002, wszystkie wydania singli, zdjęcia do teledysków i promocja albumu Invincible została odwołana. W rezultacie, Jackson oskarżył Mottolę o nie wspieranie swoich czarnoskórych artystów[41]. Jackson nazwał Mottolę "diabłem" i "rasistą", który używa swych czarnoskórych artystów do własnych celów[41]. Oświadczył, że Mottola nazwał Irvinga Lorenzo (Irv Gotti) "grubym czarnuchem"[58][59]. Sony wydało oświadczenie, uznające oskarżenia za co najmniej dziwne, ponieważ Mottola był niegdyś mężem gwiazdy pop Marii Carey. Carey osobiście miała obojętny stosunek do oskarżeń Jacksona, kiedy została o nie zapytana przez Larry'ego Kinga w programie Larry King Live[60].

7 września i 10 września 2001, Jackson zorganizował specjalny rocznicowy koncert Michael Jackson: 30th Anniversary Special w Madison Square Garden, celebrujący 30 lat jego solowej kariery scenicznej. Później koncert wyemitowano 13 listopada 2001[57]. Znalazły się na nim występy wielu artystów. Wystąili: Nelly Furtado, Mýa, Usher, Whitney Houston, Billy Gilman, Shaggy, Rayvon, Rikrok, Destiny's Child, Monica, Deborah Cox, Rah Digga, Tamia, James Ingram, Gloria Estefan, 98 Degrees, Luther Vandross, Liza Minnelli, Lil' Romeo, Master P, 'N Sync, the Jacksons i Slash[61].

Po atakach na World Trade Center 11 września 2001, Jackson pomógł zorganizować koncert charytatywny United We Stand: What More Can I Give na RFK Stadium w Waszyngtonie. Koncert wyemitowano 21 października 2001, transmitując wystąpienia wielu czołowych artystów, w tym Jacksona, który wykonał w ramach finału swoją piosenkę "What More Can I Give".

Pod koniec roku 2002, fundacja Jacksona Heal the World zanotowała wartość aktywów netto na poziomie 3.542 dolarów i 2.585 wydatków, głównie na honoriaria za organizację. Fundacja zawiesiła działalność w Kalifornii w kwietniu 2002, przypuszczalnie za niedostarczenie rocznych sprawozdań, wymaganych dla organizacji zwolnionych z płacenia podatków. Fundacja Heal the World rozpowszechniła miliony dolarów na całym świecie, w celu leczenia dzieci, dzięki wysiłkom Michaela Jacksona, lecz zmuszenie do zamknięcia fundacji zostawiło je bez wsparcia[62].

W listopadzie 2002 Jackson wyjechał do Berlina i odebrał nagrodę za swe humanitarne wysiłki. Został otoczony przez fanów na zewnątrz swojego pokoju w hotelu Adlon, którzy wyśpiewywali swoje poparcie dla piosenkarza. Według gwiazdora, poprosili również, by pokazał im swoje dziecko. W odpowiedzi, Jackson przyniósł swojego syna na balkon, trzymając go mocno prawym ramieniem, jednocześnie zakrywając jego twarz kawałkiem materiału, by chronić jego tożsamość przed mediami. Jackson na moment wystawił swoje dziecko za barierkę balkonu, wciąż mocno je trzymając. Spowodowało to oskarżenia określające Jacksona jako niebezpiecznego dla dzieci, chociaż Jackson natychmiast zaprzeczył plotkom. Jackson szybko zabrał syna z powrotem do pokoju. Podczas gdy media sportretowały szokującą reakcję ludzi na zdarzenie, fani zaczęli wiwatować na cześć Jacksona po raz kolejny, więc Jackson pojawił się później tej nocy na balkonie, tym razem z dwójką starszych dzieci. W filmie dokumentalnym Living with Michael Jackson, Jackson powiedział, że media myliły się w swych komentarzach na temat jego nieodpowiedzialności wobec własnych dzieci. "Kocham moje dzieci", wyjaśnił, "Trzymałem syna bardzo mocno. Dlaczego miałbym zrzucać dziecko za balkonu? To najgłupsza rzecz, jaką kiedykolwiek słyszałem".[63]

W lutym 2003, kontrowersyjny dokument zatytułowany Living with Michael Jackson został wyemitowany w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych (3 i 6 lutego). Dokument zawierał wywiady z Jacksonem, które mówiły o jego życiu osobistym[64]. Brytyjski dziennikarz Martin Bashir i jego ekipa filmowa filmowała Jacksona przez 18 miesięcy, rejestrując jego kontrowersyjne zachowanie w Berlinie. Szczególnie jedna część dokumentu wzbudziła kontrowersje, ukazująca Jacksona trzymającego za rękę wówczas 13-letniego chorego na raka Gavina Arviso i przyznającego się do dzielenia z nim sypialni (jednak nie wspólnego łóżka) oraz dzielenia łóżka z innymi dziećmi. Jackson poczuł się zdradzony przez Bashira i uznał, że film oddał zniekształcony obraz rzeczywistości[65]. W odpowiedzi na spekulacje mediów, transmitowano dwa programy specjalne: Michael Jackson: The Footage You Were Never Meant to See oraz Michael Jackson's Private Home Movies[66]. Michael Jackson: The Footage You Were Never Meant to See, który transmitowano w późniejszej części lutego, ukazywał pełną wersję dokumentu Living with Michael Jackson. Michael Jackson's Private Home Movies wyemitowano w kwietniu jako 2-godzinny program specjalny z komentarzem Jacksona. Również w 2003, Jackson oświadczył, że pracuje nad Resurrection[67], kolejny album po Invincible. Ujawniono także, że Jackson nakręcił mini-film promujący album. W filmie, Jackson gra zmartwychwstałego mężczyznę. W marcu 2003 wydano radiową edycję piosenki "Xscape", z wieloma głosami wierzącymi, że jest to pierwszy singel z nowego albumu Jacksona. Prace nad albumem zostały wstrzymane z nieznanych powodów i zamiast niego wydano Number Ones.

[edytuj] 2003–2006: Proces, uniewinnienie i następstwa

W listopadzie 2003, Michael Jackson wraz z Sony Records wydał składankę swoich hitów na dysku CD oraz DVD, zatytułowaną Number Ones. Zawierała te utwory Jacksona, które dotarły na pierwsze miejsca list przebojów. Składanka sprzedała się w nakładzie 6 mln egzemplarzy na całym świecie[68]. W dniu zaplanowanej premiery albumu, kiedy Michael Jackson znajdował się w Las Vegas, zajęty filmowaniem teledysku do "One More Chance" (jedynej nowej piosenki na Number Ones) Departament Szeryfa Santa Barbara przeszukał Neverland Ranch i wydał nakaz aresztowania Jacksona pod zarzutem molestowania dzieci[69]. Jackson został oskarżony o molestowanie Gavina Arviso, który pojawił się w tym samym roku w dokumencie Living with Michael Jackson. 18 grudnia 2003, Jackson został postawiony przed sądem z siedmioma zarzutami molestowania dziecka i dwoma zarzutami podawania alkoholu w celu popełnienia tego przestępstwa, wszystkie odnoszące się do tego samego chłopca, mającego mniej niż 14 lat. Zarzuty przestępstwa wskazywały, że Jackson popełnił siedem aktów lubieżnych i dwa akty podawania alkoholu w celu otwarcia drogi do popełnienia poprzednich przestępstw. Jackson zaprzeczył oskarżeniom, mówiąc, że nocowanie dzieci w jego domu było pozbawione jakichkolwiek aktów natury seksualnej. Przyjaciółka Jacksona, Elizabeth Taylor, broniła go w programie Larry King Live, mówiąc, że była u Jacksona i widziała ich "w łóżku oglądających telewizję. Nie było w tym nic nienormalnego. Nie było żadnego kontaktu fizycznego. Śmialiśmy się jak dzieci i oglądaliśmy mnóstwo Walta Disneya. Nie było w tym nic dziwnego"[70].

Proces rozpoczął się w Santa Maria w stanie Kalifornia 31 stycznia 2005 i trwał do końca maja 2005, kończąc się całkowitym uniewinnieniem Jacksona w czerwcu. Był to jeden z największych i najbardziej udokumentowanych przez media procesów w historii[71]. Popularność Jacksona poza granicami Stanów Zjednoczonych zapewniła tłumy reporterów[71]. Santa Barbara została również zalana przez fanów Jacksona, z których 1200 usłyszało i świętowało ogłoszenie wyroku uniewinniającego tuż przy wyjściu z sądu[72].

Prokurator okręgowy okręgu Santa Barbara w Kalifornii, Tom Sneddon, podjął dwukrotne działania przeciwko Jacksonowi wciągniętemu w molestowanie dziecka. Pierwszy incydent z 1993 zakończył się brakiem zarzutów, drugi (z końca 2003) zamienił się dwa lata później w proces. Doprowadziło to do spekulacji o osobistej zemście Sneddona wobec Jacksona, która nie miała związku z rozprawami[73]. Po przegranym procesie w 2005, Sneddon ogłosił swoją dymisję 6 czerwca 2006.

10 czerwca, rzeczniczka prasowa Jacksona Raymone Bain została zwolniona[74]. Jego aktualnie nieistniejąca strona internetowa podała, że "MJJ Productions z przykrością zawiadamia o zwolnieniu Raymone Bain i likwidacji Bain and Associates. Dziękujemy wam za współpracę". Bain powiedziała prasie, że nie została zwolniona i że tylko Michael Jackson, a nie jego wytwórnia (kierowana przez jego brata. Randy'ego Jacksona), może ją zwolnić.

Po uniewinnieniu, Jackson przeprowadził się do Bahrajnu, gdzie rzekomo kupił dom członka parlamentu Bahrajnu[75]. Jackson przypuszczalnie spędził tam czas na komponowaniu nowej muzyki, włączając w to singel dobroczynny przeznaczony dla ofiar Huraganu Katrina, zatytułowany "I Have This Dream". Ciara, Snoop Dogg, R. Kelly, Keyshia Cole, James Ingram, Jermaine Jackson, Shanice, i The O'Jays rzekomo użyczyli swych głosów przy nagrywaniu piosenki. Po wielu opóźnieniach, singla nigdy nie wydano, pomimo że ogłoszono jego nagrywanie 13 września 2005. W tym czasie, Raymone Bain powiedziała, że lista artystów zawiera m.in. Mary J. Blige, Missy Elliott, Jaya-Z, Jamesa Browna i Lenny'ego Kravitza. Później okazało się, że artyści nie biorą udziału w projekcie[76]. Singel pozostaje oficjalnie nie wydany.

[edytuj] 2006 do dziś: Visionary i nowy album

W lutym 2006, wytwórnia Jacksona wydała Visionary: The Video Singles, box zawierający dwadzieścia najpopularniejszych singli, z których każdy był wydawany jeden po drugim w ciągu pięciu miesięcy[77]. 27 maja 2006, Michael Jackson zaakceptował Legen Award na MTV Japan's VMA Awards w Tokio. Było to jego pierwsze wystąpienie publiczne od czasu uniewinnienia od zarzutu molestowania nieletniego chłopca niemal rok wcześniej. Nagroda honorowała jego wpływ na produkcję teledysków poprzez ostatnie 25 lat. Zaraz po ceremonii wręczenia nagród, Jackson pojawił się również na SMAPxSMAP[78]. 14 listopada 2006, Sony oficjalnie wydało Visionary w Stanach Zjednoczonych[79] . Michael odwiedził również londyńskie biuro Guinness World Records. Otrzymał tam osiem nagród[80]. 15 listopada 2006, Michael Jackson otrzymał Chopard Diamond Award za sprzedaż ponad 100 mln albumów. Było to jego drugie publiczne wystąpienie od czasu procesu w 2005[81]. Pomimo plotek brukowców, które pojawiły się przed wystąpieniem[82][83][84]. Jackson nie wykonał "Thrillera", zamiast tego dołączył do chóru, by zaśpiewać "We are the world". Materiał filmowy ukazał Michaela wzruszonego uwielbieniem tłumów. Według szefa PR World Music Awards (Juliusa Justa), dźwięk został zredukowany ze względu na nieodpowiednią godzinę. Urzędnicy Earl's Court (miejsce, w którym odbywało się wydarzenie) powiedzieli, że uczyniono to, aby show mógł trwać godzinę dłużej i odbywać się po 11[85].

30 grudnia 2006, po śmierci Jamesa Browna, ponad 8000 ludzi - w tym rodzina, przyjaciele i fani - oglądali kilku artystów, włączając w to Jacksona, składających hołd "Ojcowi Soulu"[86]. Al Sharpton, bliski przyjaciel Browna, dostarczył na pogrzeb swoje przemówienie, w którym oświadczył, że w ostatniej rozmowie z Brownem ten powiedział, że artyści tacy jak Jackson muszą dalej tworzyć pozytywną muzykę dla wszystkich ludzi[86].

Pod koniec 2006, pojawiło się nagranie zatytułowane "No Friend of Mine (Gangsta)". Piosenka zawiera partię wokalną Jacksona[87].

24 grudnia 2006, Jackson wrócił do Stanów Zjednoczonych, opuszczając Irlandię. Wspomniał o planach uczestniczenia w spotkaniach z fanami w Japonii, organizowanych w marcu. Na jednym z tego rodzaju spotkań, zorganizowanych dla japońskich fachowców biznesowych, zaplanowanym wstępnie na okres Bożego Narodzenia 2006, wstęp miał kosztować 3500 dolarów. Jackson wyjaśnił powód, dla którego wybrał Japonię: "Moi przyjaciele i fani w Japonii wspierali mnie i moją rodzinę przez wiele, wiele lat". Jackson aktualnie mieszka w Las Vegas[88].

9 marca 2007, Jackson przybył na dwa wspomniane wyżej spotkania w Japonii, po scenie na lotnisku Narita, gdzie był witany przez setki fanów. Na pierwszym spotkaniu, z opłatą za wstęp w wysokości 3500 dolarów, pojawiło się 400 fanów i niepełnosprawnych dzieci (które weszły za darmo)<;;;;ref>Michael Jackson: 'Happy' With Career Despite 'Attempts To Hurt Me'. W: AccessHollywood [on-line]. 10 marca 2007. [dostęp 2007-01-03].</ref>. Goście mogli spędzić od 30 sekund do minuty razem z Jacksonem. Jenny Sasaki, jedna z fanek, powiedziała, że "jest to nieporównywalne do niczego wydarzenie; kocham Michaela Jacksona, jego muzykę, jego wrażliwość i dobroć"[89]. Po wielu dniach spotkań z fanami, Jackson powitał blisko 3000 żołnierzy i członków ich rodzin, zebranych w Camp Zama. Jackson, po uściśnięciu dłoni i podziękowaniom dla żołnierzy za ich służbę, przemówił do zebranego tłumu, mówiąc: "Ci z was, którzy pojawili się tutaj, są najbardziej wyjątkowymi ludźmi na świecie. To dzięki wam, którzy tu jesteście oraz dzięki innym, którzy tak mężnie oddają swe życia by nas chronić, dzięki wam możemy cieszyć się wolnością". Jackson przybył również na ceremonię w obozie dla członków awansujących członków armii i przypiął do ich mundurów szpilki[90].

Po opuszczeniu Japonii, Jackson zatrzymał się w Londynie. Został powitany przez fanów na Heathrow Airport, zanim znalazł się w Carlton Towers, jego miejscu pobytu podczas krótkiej wizyty. W hotelu, Michael został zmuszony do rozdawania autografów, nim "fani nie zaczęli na niego napierać. Michael skończył plecami na ścianie hotelu". Wraz ze swoimi dziećmi został przetransportowany w bezpieczne miejsce. Michael wrócił do Las Vegas, miejsca, w którym mieszka aktualnie, po tym, jak jego dzieci zostały przywitane "na lotnisku, przez fanów przynoszących im kwiaty i podarunki"[91].

W trzecim kwartale 2007, Jackson zapowiedział wydanie swojego nowego albumu. Mówi się o współpracy z will.i.am (z Black Eyed Peas)[92], Teddym Rileyem[93], DJ Whoo Kid[93], Akonem[92], Chrisem Brownem i 50 Centem[92]. Jackson założył The Michael Jackson Company, która będzie trzymać pieczę nad jego finansami oraz wydawnictwem kolejnych albumów. Prawdopodobnie, Jackson planuje kolejną trasę koncertową w ramach promocji nowej płyty[94]. Będzie to jego pierwsza trasa od 1997. Prace nad albumem zaczęły się w maju 2006.

11 lutego 2008 roku została wydana edycja specjalna albumu Thriller, celebrująca 25 lecie albumu. Na płycie, oprócz podstawowych dziewięciu utworów, znalazły się remiksy wykonane przez znane gwiazdy oraz jeden niepublikowany wcześniej utwór "For All Time". Remiks "Wanna Be Startin' Somethin' zawiera kilka sekund nowego wokalu Jacksona.

[edytuj] Wpływ

Jako największa gwiazda od czasów Elvisa Presleya[28] Michael Jackson wywarł wielki wpływ na muzykę i kulturę świata, przełamując dodatkowo wiele barier społecznych i torując drogę nowoczesnej muzyce pop oraz pojęciu nowoczesnej gwiazdy muzyki pop we własnym kraju[95]. Został opisany jako "ogromnie ważna postać w historii pop-kultury"[96], osoba z "gigantycznym wpływem"[95] i pozostaje jedną z najpopularniejszych do dziś żyjących istot ludzkich.

[edytuj] Teledyski i MTV

Michael Jackson był pierwszym artystą, który rozwinął pojęcie zwykłego teledysku do znaczącej formy sztuki[95], ustanawiając nowy trend opowiadającego historię mini-filmu oraz układów tanecznych, które zdominowały gatunek po dzień dzisiejszy. Pojęcie mini-filmu, zapoczątkowane przez "Thrillera" w 1983, lecz również widoczne w innych teledyskach Jacksona, jak "Ghosts", "Bad", "Smooth Criminal" i "Remember the Time", pozostanie w znacznej mierze unikalne tylko dla niego, lecz scena zespołowego tańca z "Thrillera", urzekająca kulturę światową na całym świecie, będzie odtwarzana wszędzie, począwszy od hinduskich filmów, na ceremoniach ślubnych skończywszy[97][98].

Głównym czynnikiem sukcesu Michaela Jacksona z teledyskami była stosunkowo młoda stacja muzyczna MTV, założona w 1981, która często umieszczała teledyski Jacksona w ramówce przez całe lata 80. Nim jednak zmaterializował się ten owocny związek, Jackson walczył z MTV o emisję jego teledysków. W 1983, kiedy Jackson wydał "Billie Jean", pierwszy teledysk z Thrillera, MTV rzadko transmitowało teledyski czarnoskórych artystów i natychmiastowo odrzucało prośby Jacksona[99]. Po usłyszeniu tych wieści, prezes CBS Records Walter Yetnikoff wściekł się i ostrzegł MTV: "Puszczam wszystko co mamy, wszystkie nasze produkty. Nie zamierzam dawać wam więcej teledysków. I, kurwa, zamierzam publicznie powiedzieć o fakcie, że nie chcecie grać muzyki czarnego gościa"[99]. Jego twarde stanowisko i retoryka podziałały; MTV wycofało się i zaczęło transtmitować "Billie Jean", zapoczątkowując dynamiczną współpracę z Jacksonem na długie lata. Kiedy 14-minutowy "Thriller" pojawił się w grudniu 1983, MTV puszczało go dwukrotnie w ciągu godziny. Michaelowi Jacksonowi przypisuje się zasługę rozsławienia MTV jako telewizji promującej "pionierskie teledyski takie jak "Thriller", "Bilie Jean" i "Beat It""[6]. W odpowiedzi na wpływ Jacksona, MTV skupiło się na teledyskach popowych i z gatunku R&B, odchodząc coraz bardziej od rocka[71].

[edytuj] Legenda Thrillera

Thriller, wydany w 1982, stał się najbardziej kasowym albumem wszech czasów i jednym z najcieplej przyjętych przez krytykę, zmieniając Jacksona w Elvisa bądź Beatlesów swojego pokolenia i czyniąc z niego ikonę popu[99]. Pozostaje największym dokonaniem muzycznym Jacksona i uzyskał znaczącą pozycję w amerykańskiej kulturze. W latach 80. stał się niezatartą częścią amerykańskiej kultury, jak opisano to w magazynie TIME: "Liczby, które są niesamowite, również stały się niezatarte. Jak wielu było Beatlesów? (...) Jak wiele nagród Grammy zdobył Michael Jackson 28 lutego? Jak wiele egzemplarzy Thrillera sprzedano?"[28] "Billie Jean", drugi singel, stał się najlepiej sprzedającym singlem Jacksona, opisany został jako "jedna z najbardziej ekscentrycznych dźwiękowo, psychologicznie przepełnionych, groteskowo szczerych rzeczy, która kiedykolwiek wylądowała w pierwszej czterdziestce w radiu"[99]. Wcześniejsze dokonania Jacksona na Off the Wall zawierały disco-funkowe kombinacje, lecz "Billie Jean" opierała się na "pulsującej, kociej linii basowej, rytmie trzaskającego bicza i niesamowitej wielościeżkowej partii wokalnej, rykoszetującej pomiędzy dźwiękami klawiszy i strun"[99], zawierała nowy i rewolucyjny dźwięk, który uczynił specyficzny wokal Jacksona podstawowym produktem muzyki pop i ustanowił post-soulowe brzmienie, "którego echo jest słyszalne po dziś dzień"[99]. Oprócz utworu tytułowego i towarzyszącego mu teledysku, inny pamiętny singel z albumu to "Beat It", który Jackson opisał jako "typ piosenki rockowej, która jest jednocześnie czymś innym od tego rodzaju muzyki, którą słychać na liście przebojów w radiu"[100]. Piosenka stała się wielkim hitem, wspomagana przez "wymiecione gitarowe solo Eddiego Van Halena"[100].

Oprócz nadania Jacksonowi statusu ikony muzyki pop, Thriller zrewolucjonizował przemysł muzyczny, który oglądał nieprzewidywalną siłę, przełamującą rekord za rekordem. Gil Friesen, prezez A&M Records, oświadczył, że "cały przemysł ma w tym sukcesie jakiś udział"[28]. W latach swojej świetności, Thriller był przemysłem sam w sobie, wraz z dokumentem Making of Michael Jackson's Thriller, opisującym tajniki skryte za nowym teledyskiem, który wydano na Gwiazdkę 1983, a który sprzedał się do marca 1984 w 350 tys. egzemplarzy[28]. Główny wpływ Thriller wywarł na przemysł, który zaczął przywiązywać większe znaczenie do albumu w sensie muzycznej dystrybucji. Po Thrillerze, wydawnictwa muzyczne zaczęły interesować się naśladownictwem w wydawaniu wysokich jakościowo albumów przez Michaela Jacksona co kilka lat. Dodatkowo, Thriller pomógł powrócić czarnej muzyce do komercyjnych stacji radiowych po raz pierwszy od lat, co podpowiedziało Quincy'emu Jonesowi następującą charakterystykę drzwi otwartych przez Michaela Jacksona: "Nie ma żadnych wątpliwości, zabrał nas do miejsca, do którego należymy. Czarna muzyka grała drugie skrzypce przez długi czas, lecz jego duch jest napędem popu. Michael ma połączenie z każdą duszą na świecie"[28].

[edytuj] Styl i występy

Wśród najmocniej podziwianych aspektów kariery Michaela Jacksona znajdują się: jego taniec, styl ubierania się i styl wokalu, które dały inspirację wykonawcom na całym świecie. W 1984, TIME napisał o stylu artysty: "Jego wysoki tenor brzmi, jakby był członkiem jakiegoś chóru chłopięcego, nawet jeśli seksualny dynamizm, napromieniowany łukiem jego tańczącego ciała łamie nuklearne standardy rządowe. Jego giętkie ciało, pięcio-sążniowe oczy, długie rzęsy mogą być zagrożeniem, jeśli Jackson dał, choćby przez sekundę, znak, że jest osiągalny"[28]. Możliwości taneczne Jacksona były zawsze ważną częścią jego życia, jedną z tych, które doszlifowywał poprzez regularny trening i poświęcenie, według TIME, poprzez "zamykanie się w domu w pokoju bez luster - "Lustra sprawiają, że przybierasz pozę", jak sam powiedział - i wyzwalał się przy własnej muzyce lub Isley Brothers' Showdown, trenując coś, co Dancer Hinton Battle nazywa "ruchami, które zabijają. To połączenie, które naprawdę wyróżnia go jako artystę. Obrót, zatrzymanie się, wymach nogą, zsunięcie kurtki, obrót, stop. I to sunięcie, kiedy idzie do przodu, posuwając się do tyłu. Potrójne obroty i stawanie na palcach. To znak firmowy, ruch, którego wielu profesjonalistów nie powinno nawet próbować. Jeśli ci się nie uda, możesz naprawdę zrobić sobie krzywdę"[28]. Możliwości taneczne Jacksona, czasem porównywane do wielkich postaci przeszłości, jak James Brown, Fred Astaire czy Rudolf Nureyev[96], złożyły się na jego status najlepszego artysty wszech czasów.

"Billie Jean" wykonane na Motown 25 16 maja 1983 jest szeroko określane jako najlepsze wykonanie w historii, pomimo faktu, że Jackson śpiewał z playbacku. Ponad 50 mln widzów oglądało jego najpopularniejszą piosenkę w tym okresie kariery[99], Zapoczątkowało to kolejny wzrost jego popularności, pchnięty przez pierwsze wykonanie moonwalka, ruch taneczny, mający na celu wywołanie złudzenia, że tancerz porusza się do tyłu. Moonwalk stał się znakiem firmowym Jacksona, wykonywanym przez niego wielokrotnie podczas kolejnych pokazów "Billie Jean". Jackson nie wynalazł tego ruchu tanecznego, lecz doprowadził go do perfekcji i nadał mu nazwę, wprowadzając go na stałe do kultury amerykańskiej. Wielu ludzi w każdym wieku, po obejrzeniu Motown 25, starało się naśladować ruch Jacksona. Jego stroje, począwszy od srebrno-białej rękawicy po kurtkę z Thrillera, stały się składnikiem jego image'u. "Kręcone włosy i pojedyncza rękawica, kurtka z zamkiem błyskawicznym" stały się ulubionym strojem wielu Amerykanów w Stanach Zjednoczonych w latach 80[101]. Jackson uczynił również ze swojego kapelusza znak rozpoznawczy swoich pokazów i wielu współczesnych artystów składało mu hołd, czego najlepszym przykładem jest jeden z wykonawców w amerykańskim Idolu Sanjaya Malakar.

[edytuj] Nagrody i uznanie

Michael Jackson trzyma rekord świata jako najbardziej uhonorowany artysta w historii. Poprzez jego 40-letnią karierę, otrzymał liczne tytuły i nagrody, włączając w to nagrodę World Music Award dla Najlepiej Sprzedającego Się Artysty Wszech Czasów Millenium, American Music Award dla Artysty Stulecia[102] i nagrodę Bambi dla Artysty Pop Millenium[103]. Dwukrotnie umieszczono jego nazwisko w Rock and Roll Hall of Fame (jako członka Jackson 5 w 1997 i jako arysty solowego w 2001)[44] i miejsce w Songwriters Hall of Fame[104].

[edytuj] Michael Jackson i inni

  • Elizabeth Taylor jest wieloletnią przyjaciółką Jacksona. W 2005 roku zeznawała w Kalifornii w procesie sądowym przeciwko Jacksonowi. Jackson został oczyszczony ze wszystkich zarzutów.[105]
  • 1969 roku, Berry Gordy, założyciel Motown powiedział, że to Diana Ross odkryła Jacksons Five (mimo iż tak nie było), aby rozsławić zespół, który właśnie dostał się pod skrzydła wytwórni. Tytuł pierwszego albumu zespołu rodzinnego brzmiał Diana Ross Presents the Jackson 5, sugerując, że to właśnie piosenkarka stała za odkryciem J5. Faktycznymi odkrywcami grupy byli Bobby Taylor i Gladys Knight.[106] Jackson i Ross zagrali razem w filmie Czarnoksiężnik z Krainy Oz z 1978 roku. Michael Jackson napisał i wyprodukował utwór Muscles dla Diany, który w 1982 roku znalazł się w pierwszej dziesiątce Billboard Hot 100. W studiu nagraniowym, Jackson nie był wstanie poprowadzić Ross. Diana powiedziała mu: "Michael, ty jesteś mężczyzną, jesteś szefem". Jackson odparł: "... ale Diane, po prostu nie jestem w stanie wydawać ci poleceń!"[107] Przy kręceniu teledysku do utworu, Diana była zaskoczona efektem operacji plastycznej Jacksona i zapytała asystenta: "Mój Boże, co ten chłopiec ze sobą robi?". Asystent odparł: "Mówią, że stara się do pani upodobnić, panno Ross". Diana odrzekła: "To ja TAK wyglądam?!".[108]
  • Rod Temperton to kompozytor, którego utwory znalazły się na największych albumach Jacksona - Off the Wall (1979) i Thrillerze (1982). Były to:

- Z Off the Wall: "Rock with You", "Off the Wall" oraz "Burn This Disco Out" - Z Thrillera: "Baby Be Mine", "Thriller", "The Lady In My Life".

  • Gitarzysta Guns 'N Roses, Slash nagrał z Jacksonem kilka utworów: "Black or White" i "Give in to Me" z płyty Dangerous; "D.S" z płyty HIStory; "Privacy" z Invincible. Slash zagrał też w teledysku do "Give in to Me" oraz pojawiał się przy koncertowych wykonaniach "Black or White" (30th Anniversary).
  • Paul McCartney rozpoczął swoją współpracę z Jacksonem od utworu "Girlfriend", który znalazł się na albumie Jacksona Off the Wall (wcześniej utwór nagrany na potrzeby albumu McCartneya London Town). Następnie Michael Jackson zaprosił McCartneya do nagrania gościnnego wokalu na jego kompozycji "The Girl Is Mine", która stała się pierwszym singlem albumu Thriller. Ostatnie dwa owoce współpracy artystów to utwory "Say Say Say" (wraz z teledyskiem) i "The Man", zamieszczone na płycie Paula Pipes of Piece. W następnych latach Jackson i McCartney zerwali przyjaźń, w wyniku zakupu przez tego pierwszego katalogu ATV Music Publishing (zawierającego prawa do utworów Beatlesów).
  • Michael Jackson przyjaźnił się także z liderem grupy Queen Freddiem Mercurym. Nagrali wspólnie utwór "There Must Be More To Life Than This" (wczesna wersja z 1981, utwór zamieszczony na płycie Mercury'ego Mr. Bad Guy, bez udziału Jacksona) oraz "State of Shock" (wersja z Mercurym dostępna w sieci, utwór trafił na płytę The Jacksons w duecie wokalnym Jacksona z Mickiem Jaggerem). Jackson był pod wielkim wrażeniem utworu Queen "Another One Bites the Dust.[109]

[edytuj] Tematyka tekstów

Michael Jackson w swoich tekstach zawierał różną tematykę.

  • dobra zabawa, taniec, korzystanie z życia (głównie album Off the Wall, 1979)
  • opisujące jego życie osobiste tabloidy, fotografujący go dziennikarze, zainteresowanie mediów jego życiem osobistym - począwszy od utworu "Leave Me Alone" (wersja CD albumu Bad z 1987), gdzie Jackson nawoływał wszystkich, by dali spokój jego życiu osobistemu; inne przykłady z kolejnych płyt to: "Scream", "Why You Wanna Trip On Me?" (Dangerous, 1991); "Tabloid Junkie" (HIStory, 1995); "Privacy" (2001)
  • miłość w jej różnych aspektach:
    • miłość młodzieńcza: "Girlfriend" (Off the Wall, 1979), "The Girl Is Mine" (Thriller, 1982)
    • rozstanie: "She's Out Of My Life" (Off the Wall, 1979), "Who Is It?" (Dangerous, 1991)
    • miłość fizyczna: "Baby Be Mine" (Thriller, 1982), "In The Closet" (Dangerous, 1991), "Break Of Dawn" (Invincible, 2001)
    • miłość emocjonalna: "You Are Not Alone", "Remember the Time" (Dangerous, 1991)
  • "ciemne" aspekty miłości: "Billie Jean" (Thriller, 1982), "Dangerous" (Dangerous, 1991)
  • głód, choroby, dewastacja świata naturalnego, nawoływania do naprawy świata: "We Are The World" (singel charytatywny), "Man in the Mirror" (wraz z teledyskiem, Bad, 1987), "Heal the World" (Dangerous, 1991), "Earth Song" (HIStory, 1995), "They Don't Care About Us" (HIStory, 1995)
  • problem rasizmu: "Black Or White" (Dangerous, 1991)"They Dont Care About Us" (HIStory, 1995)
  • teksty osobiste: "Childhood" (HIStory, 1995), "Morphine" (Blood on the Dance Floor, 1997)
  • odniesienia do procesów sądowych: "D.S.", "This Time Around" (HIStory, 1995), "Unbreakable" (Invincible, 2001)

[edytuj] Michael Jackson w pop-kulturze

[edytuj] Filmy i seriale

  • Amerykański serial Głowa rodziny odwoływał się kilkakrotnie do Michaela Jacksona
    • w odcinku Prick Up Your Ears widzimy młodego i dorosłego Jacksona w reklamie płatków
    • w odcinku Saving Private Brian Michael Jackson, pośród innych gwiazd, pojawia się na rozdaniu nagród Grammy
    • w odcinku Stewie Loves Lois Stewie przyznaje się, że zeznawał przeciwko Michaelowi Jacksonowi
    • w odcinku Meet the Quagmires Cleveland ubrany jest w kurtkę z "Thrillera" i tańczy układ do koncertowych wykonań "Billie Jean"
    • w odcinku Deep Throats scena, w której Cleveland demoluje taksówkę jest nawiązaniem do teledysku do "Black or white".
    • w odcinku The Courtship of Stewie's Father widzowie w Disneylandzie oglądają film Kapitan Świt z Michaelem Jacksonem w roli głównej
    • w odcinku Brian Does Hollywood Michael Jackson jest gościem bankietu dla innych gwiazd
    • w odcinku Fast Times at Buddy Cianci Jr. High Stewie najpierw wykonuje robo-taniec, a następnie moonwalka.
  • W filmie Gliniarz z Beverly Hills, Eddie Murphy przedstawia się w hotelu jako redaktor magazynu Rolling Stone i twierdzi, że będzie przeprowadzał wywiad z Jacksonem. W tym samym filmie, Murphy mija dwóch mężczyzn ubranych w słynny strój z teledysku do piosenki "Thriller".
  • W filmie animowanym Mrówka Z tytułowy bohater tańczy moonwalka.
  • W Aniołkach Charliego Drew Barrymore wykonuje moonwalka przy akompaniamencie "Billie Jean".
  • W Nowych Szatach Króla II widzimy fragment układu tanecznego z "Thrillera" oraz moonwalka.
  • W filmie animowanym Shrek 2 Pinokio tańczy w stylu Michaela Jacksona.
  • W filmie Operacja ALF słyszymy frazę: "Alf nie wyróżniałby się tylko przy Michaelu Jacksonie".
  • W filmie Od wesela do wesela jeden z bohaterów nosi kurtkę z "Thrillera" i cekinową rękawiczkę z "Billie Jean".
  • W filmie Love and basketball słyszymy utwór "Candy girl" zespołu Jackson 5.
  • W serialu Świat według Bundych bohaterowie śpiewają swoją wersję "We are the world"
  • W alternatywnym zakończeniu filmu Terminator 2: Dzień sądu (dostępnym w wersji DVD) padają słowa: "29 sierpnia 1997 roku przyszedł i odszedł. Nic ważnego się nie wydarzyło. Michael Jackson skończył czterdzieści lat". Tak naprawdę, Jackson skończył wówczas 39 lat.
  • Michaela Jacksona sparodiowano w filmie Straszny film 3.
  • W filmie "Dziś 13, jutro 30" jest wykonywany układ z "Thrillera".
  • W kreskówce Mroczne przygody Billy'ego i Mandy Billy, kiedy pojawia się ich największy wróg, mówi, że to Michael Jackson.
  • W filmach z serii Godziny szczytu z udziałem Chrisa Tuckera i Jackiego Chana mamy kilka nawiązań do Michaela Jacksona:
    • w części pierwszej Chris Tucker tańczy przy "Another Part Of Me"
    • Carter i Lee (postacie grane przez Tuckera i Chana) kilkakrotnie podają się za Tito i Michaela Jacksonów
    • w 'Godzinach szczytu 2 Chris Tucker śpiewa i tańczy do "Don't Stop 'Til You Get Enough". Tucker jest jednym z bliskich przyjaciół Michaela Jacksona.
    • w trzeciej części Chris Tucker kieruje ruchem naśladując Jacksona.
  • W serialu Sześć stóp pod ziemią bohaterowie rozmawiają o roli Michaela Jacksona w Czarnoksiężniku z Krainy Oz. W tym samym serialu, gdy Keith zatrudnia się w firmie ochraniającej VIP-ów, która rzekomo ochraniała m.in. Jacksona.
  • W filmie Młodzi gniewni słychać remix "I want you back"
  • W filmie Asterix kontra Cezar trener gladiatorów mówi: "Nie ruszaj się jak Michaelus Jacksonus"
  • W filmie Zemsta frajerów bohaterowie puszczają utwór "Thriller"
  • W filmie Crooklyn słyszymy "ABC" i "Never can say goodbye" Jackson 5 oraz widzimy młodego Michaela Jacksona.
  • W serialu Skazany na śmierć, C-Note mówi przez telefon: "A Michael Jackson jest jeszcze czarny".
  • W filmie Oszukać przeznaczenie, jeden z bohaterów patrząc w kostnicy na zwłoki mówi, że zmarły jest "wypacykowany jak Michael Jackson".
  • W filmie Włoska robota słyszymy utwór "ABC".
  • W Miodowych latach bohaterowie nawiązują do parku rozrywki na Bemowie, którego budowę miał sfinansować Jackson.
  • W filmie Wykiwać klawisza Opiekun i Switowski rozmawiają o małym Michaelu Jacksonie.
  • W filmie Uwolnić Orkę wykorzystano utwór "Will you be there". W drugiej części użyto "Childhood".
  • W kreskówce Jerry i paczka, jeden z bohaterów zapytany o to, kto wynalazł telefon, odpowiada "Michael Jackson".
  • Artysta pojawia się też w filmie Faceci w czerni II.
  • W Nagiej broni Leslie Nielsen grający Franka Drebina wykonuje moonwalka podczas meczu bejsbola.

[edytuj] Telewizja

  • W odcinku Szymon Majewski Show zespół śpiewa utwór "Bad" na wejście Jana Nowickiego.
  • W programie Jaka to melodia? Zbigniew Wodecki mówi, że chętnie chciałby pozarządzać pieniędzmi Michaela Jacksona. W tym samym programie wykonano m.in. "Bad" i "Black or white".
  • W programie Taniec z gwiazdami Michael Jackson przewijał się kilkakrotnie:
    • W jednym z odcinków, gdy uczestnicy tańczyli rumbę, w tle słychać było "I just can't stop loving you"
    • W jednym z odcinków uczestnicy tańczą do "Smooth Criminal"
    • W jednym z odcinków Wojtek Łozowski z partnerką tańczą do "Whatever Happens"
    • W tańcu jurorów, Zbigniew Wodecki wykonuje swój taniec do "Bad"
    • Rafał Mroczek zatańczył do muzyki Michaela Jacksona, przy piosence "Cry" z Invincible oraz "Black or white" z Dangerous
    • W jednym odcinku pojawiły się trzy utwory Michaela Jacksona: "Say Say Say", "Smile" oraz "Billie Jean"
  • W programie Europa da się lubić jeden z gości przyznał, że lubi Michaela Jacksona za taniec, muzykę i całokształt twórczości. Monika Richardson również przyznała, że lubi Jacksona. W innym odcinku, Francuzka Elisabeth Duda zaśpiewała i zatańczyła do "Billie Jean".
  • W programie Jak oni śpiewają Jackson pojawiał się kilka razy:
  • W Wielkim turnieju kabaretowym na TVP2, Grupa MoCarta sparodiowała "Beat It"
  • W programie Rodzina jak z nut prowadzonym przez Roberta Rozmusa, jurorzy powiedzieli o jednym z członków rodziny, że wyrasta na nowego Michaela Jacksona.
  • W programie Britains Got Talent jedna z uczestniczek wykonuje utwór "Ben". Inny uczestnik za pomocą kukiełki wykonuje utwór "Earth song".
  • W programie Przeglądarka na TVN Style widzimy fragment koncertu Jackson 5 na rozpoczęcie i zakończenie.
  • W programie TVN Po prostu tańcz Diana Staniszewska, jest wielką fanką Michaela Jacksona. Specjalizuje się w tańczeniu jego stylu tańca i mu podobnych, takich jak popping, street dance, itp. Wykonywała również moonwalk. Niejednokrotnie w programie tańczyła do piosenek swojego idola, takich jak np. "Billie Jean" czy "The Way You Make Me Feel".
  • W Przebojowej nocy Natasza Urbańska wykonuje "Billie Jean", "Bad" i "Dirty Diana".
  • W programie amerykańskiej stacji ABC Jimmy Kimmel Live! sparodiowano utwór i teledysk do "We Are the World" Jacksona i Lionela Richie. W przedsięwzięciu udział wzięło wiele amerykańskich gwiazd, m.in. Cameron Diaz, Robin Williams, Harrison Ford czy Ben Affleck.
  • W teleturnieju Milionerzy w odcinku wyemitowanym 10 maja 2008 roku pojawiło się pytanie: Znakiem firmowym Michaela Jackosna stał się chód:. Odpowiedź brzmiała: księżycowy.

[edytuj] Muzyka

  • W teledysku do piosenki "Rock This Party" Boba Sinclaira chłopak przebiera się za Michaela Jacksona i tańczy układ z "Thrillera".
  • Rihanna w utworze "Don't stop the music" wykorzystuje fragment utworu "Wanna Be Startin' Somethin'".
  • W piosence "Kolorowe sny" zespołu Just 5 Grzegorz Kopala wykonuje moonwalka.
  • Kanye West, raper, użył sampla "P.Y.T. (Pretty Young Thing)" w utworze "Good Life", trzecim singlu z jego albumu Graduation.
  • Refren piosenki został użyty w utworze "I Wanna Love U" przez Memphisa Bleeka, z jego albumu M.A.D.E., który śpiewa Donell Jones.
  • W piosence Tokio Hotel "Vergessene Kinder" na samym początku słyszymy podobny odgłos bawiących się i krzyczących dzieci. Może to być nawiązanie do "They Don't Care About Us" Jacksona.
  • Zespół SWV w piosence "Right Here", wykorzystał motyw z piosenki Jacksona - "Human Nature".

[edytuj] Dyskografia

[edytuj] Albumy studyjne

[edytuj] Single z pierwszych miejsc list przebojów

[edytuj] Stany Zjednoczone

[edytuj] Wielka Brytania

[edytuj] Filmografia

[edytuj] Teledyski

  • 1979: "Don't Stop 'Til You Get Enough"
  • 1979: "Rock With You"
  • 1980: "She's Out of My Life"
  • 1983: "Billie Jean"
  • 1983: "Say say say" feat. Paul McCartney
  • 1983: "Beat It"
  • 1983: "Thriller"
  • 1985: "We Are The World"
  • 1987: "Bad"
  • 1987: "The Way You Make Me Feel"
  • 1988: "Dirty Diana"
  • 1988: "Man in the Mirror"
  • 1988: "Another Part Of Me"
  • 1988: "Smooth Criminal"
  • 1989: "Leave Me Alone"
  • 1989: "Liberian Girl"
  • 1991: "Black or White"
  • 1992: "Remember the Time"
  • 1992: "In the Closet"
  • 1992: "Jam"
  • 1992: "Who Is It"
  • 1993: "Give in to Me"
  • 1993: "Will You Be There"
  • 1995: "History Teaser"
  • 1995: "Scream"
  • 1995: "Childhood"
  • 1995: "You Are Not Alone"
  • 1995: "Earth Song"
  • 1996: "They Don't Care About Us" (dwie wersje)
  • 1996: "Stranger In Moscow"
  • 1997: "Blood on the Dance Floor"
  • 1997: "Ghosts"
  • 2001: "Cry"
  • 2001: "You Rock My World"

[edytuj] Filmy

[edytuj] Video/DVD

  • 1984: Making Michael Jackson's "Thriller"
  • 1988: Moonwalker
  • 1988: The Legend Continues
  • 1993: Dangerous - The Short Films
  • 1995: Video Greatest Hits - HIStory
  • 1997: HIStory on Film, Volume II
  • 2003: Number Ones
  • 2004: The One
  • 2005: Live In Bucharest: The Dangerous Tour

[edytuj] Telewizja

  • The Jacksons TV Show to serial, który emitowano od 16 czerwca 1976 do 9 marca 1977. Występowali w nim: Jackie, Tito, Marlon, Michael, Randy, Rebbie, LaToya i Janet Jackson[110].
  • The Simpsons, sezon 3 odcinek 1., "Stark Raving Dad". Odcinek wyemitowano 19 września 1991. Jackson podkładał głos Johnowi Jayowi Smithowi[111].
  • Reklama Pepsi w 1988

[edytuj] Gry

Przypisy

  1. Jackson trial: Winners and losers. W: BBC News [on-line]. 13 czerwca 2005. [dostęp 2006-12-27].
  2. Michael Jackson: Overview. W: All Music Guide [on-line].
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 Michael Jackson. W: vh1.com [on-line]. [dostęp 2007-02-22].
  4. Michael Jackson. W: msn.com [on-line]. [dostęp 2007-03-14].
  5. Michael Jackson. W: real.com [on-line]. [dostęp 2007-03-14].
  6. 6,0 6,1 Why Are Michael Jackson's Fans So Devoted?. W: abcnews.com [on-line]. [dostęp 2007-04-06].
  7. 7,0 7,1 The Return of the King of Pop. W: accesshollywood.com [on-line]. [dostęp 2007-03-14].
  8. 8,0 8,1 [http://www.rollingstone.com/news/story/5940053/35_michael_jackson Michael Jackson]. W: rollingstone.com [on-line]. [dostęp 2007-03-06].
  9. Usher, Usher, Usher: The new 'King of Pop'?. W: cnn.com [on-line]. [dostęp 2007-03-06].
  10. Man in the Mirror. W: citypages.com [on-line]. [dostęp 2007-03-06].
  11. [http://www.987kissfm.com/flashback/Display.aspx?ID=61697 Michael Jackson Thriller]. W: 987kissfm.com [on-line]. [dostęp 2007-03-06].
  12. Awards & Achievements. W: mjjforum.com [on-line]. [dostęp 2007-03-24].
  13. 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 History: 1970s. W: Michael Jackson's official website [on-line]. [dostęp 2006-11-11].
  14. Michael Jackson Tours solo and with Jackson 5. W: AllMichaelJackson.com [on-line]. [dostęp 2006-11-11].
  15. Jacko's Back!. W: MTV UK [on-line]. 16 listopada 2006. [dostęp 2006-11-19].
  16. Grammy Winners Search. W: Grammy's official website [on-line]. [dostęp 2006-11-11].
  17. Michael To Give Away 200 FREE Tickets To Fans, And Discounted Rates. W: Exclusive Michael Jackson: News [on-line]. 31 października 2006. [dostęp 2006-12-01].
  18. Michael Jackson: Biography. W: VH1 [on-line]. [dostęp 2006-11-11].
  19. The Jacksons Story: Overview. W: All Music Guide [on-line]. [dostęp 2006-11-11].
  20. Micahel Jackson Biography. W: Aristopia [on-line]. [dostęp 2006-11-12].
  21. The Wiz. W: IMDb [on-line]. [dostęp 2006-11-11].
  22. 200 list. W: definitive200.com [on-line]. [dostęp 2007-03-21].
  23. 23,0 23,1 23,2 23,3 Michael - Worldwide Album Sales. W: MJJCharts [on-line]. 21 marca 2007. [dostęp 2007-03-16].
  24. 24,0 24,1 24,2 24,3 24,4 24,5 History: 1980s. W: Michael Jackson's official website [on-line]. [dostęp 2006-11-11].
  25. Thriller. W: The Ultimate Michael Jackson Stats Site [on-line]. [dostęp 2006-11-20].
  26. Peisner, David, "Rock Stars Who've Caught Fire Onstage!", Blender Magazine Online, luty 2007 [dostęp 2007-02-27] (angielski).
  27. Księga Rekordów Guinnessa: Księga Rekordów Guinnessa 2007. Guinness, 2006. ISBN 1-904994-12-1. 
  28. 28,00 28,01 28,02 28,03 28,04 28,05 28,06 28,07 28,08 28,09 28,10 Cocks, Jay, "Why He's a Thriller", Marzec 2007 [dostęp 2007-03-17] (angielski).
  29. Drunk Driving Prevention (1983–Present). W: Ad Council [on-line]. [dostęp 2006-11-11].
  30. Michael Jackson owns the rights to the Beatles' songs. W: Urban Legends Reference Pages [on-line]. [dostęp 2006-11-11].
  31. Michael Jackson: Biography. W: All Music Guide [on-line]. [dostęp 2006-11-11].
  32. Business Data for Captain EO. W: IMDb [on-line]. [dostęp 2006-11-30].
  33. Wild, David, "Bad (Special Edition)", 2001.
  34. 34,0 34,1 34,2 Cocks, Jay, "The Badder They Come", TIME Magazine, March 2007 [dostęp 2007-03-31] (angielski).
  35. Bad. W: The Ultimate Michael Jackson Stats Site [on-line]. [dostęp 2006-11-20].
  36. 36,0 36,1 Bad fortune. W: Guardian Unlimited [on-line]. 15 czerwca 2005. [dostęp 2006-11-11].
  37. Bad. W: IMDb [on-line]. [dostęp 2006-11-11].
  38. The HisTory of Michael Jackson's Face. W: Anomalies Unlimited [on-line]. [dostęp 2006-11-11].
  39. Surgeon: Michael Jackson A 'Nasal Cripple'. W: ABC News [on-line]. February 8 2003. [dostęp 2006-11-11].
  40. Michael Jackson: Moonwalk. Doubleday, 1988. ISBN 0-434-37042-8. 
  41. 41,0 41,1 41,2 41,3 41,4 Michael Jackson's Biography. W: Fox News [on-line]. [dostęp 2006-11-12].
  42. Jackson trial: Winners and losers. W: BBC News [on-line]. 13 czerwca 2005. [dostęp 2006-12-27].
  43. Remarks on the Upcoming Summit With President Mikhail Gorbachev of the Soviet Union. W: www.presidency.ucsb.edu [on-line].
  44. 44,0 44,1 Rock and Roll Hall of Fame and Museum: Hall of Fame: Inductee Detail (Michael Jackson). [dostęp 2006-11-11].
  45. 45,0 45,1 The return of the King of Pop. W: MSNBC [on-line]. 2 listopada 2006. [dostęp 2006-11-19].
  46. Oprah Winfrey. "The Oprah Winfrey interview", 10 lutego 1993.
  47. 1993: Michael Jackson accused of child abuse. W: BBC On This Day: 24th August [on-line]. 8 lutego 2003. [dostęp 2006-11-11].
  48. Presley, Lisa Marie, "Lisa Mary Presley about her marriage with Michael Jackson", 14 czerwca 1995.
  49. 49,0 49,1 49,2 History: 1980s. W: Michael Jackson's official website [on-line]. [dostęp 2006-11-11].
  50. Guinness World Record: Guinness World Records 2006. 2005. ISBN 1-904994-02-4. 
  51. Jackson, Michael, "Michael Jackson interview", 3 lutego 2003.
  52. Jarvis' stage invasion at the 1996 Brits. W: [SPACE] pages for the band Pulp [on-line]. [dostęp 2006-11-11].
  53. Gallagher, Noel, "Noel Gallagher about Michael Jackson", 5 kwietnia 1996.
  54. Ghosts. W: IMDb [on-line]. [dostęp 2006-11-11].
  55. Michael Jackson's Ghosts Movie Information. W: Michael Jackson Trader [on-line]. [dostęp 2006-11-11].
  56. MTV effort may not be longest music video. W: United Press International [on-line]. 24 lipca 2006. [dostęp 2006-12-28].
  57. 57,0 57,1 History: 2000s. W: Michael Jackson's official website [on-line]. [dostęp 2006-11-11].
  58. Michael Jackson. W: Surgeon to the Stars [on-line]. [dostęp 2006-11-19].
  59. Jackson, Jermaine, "Connie Chung's Interview with Jermaine Jackson", 31 grudnia 2002.
  60. Carey, Mariah, "Larry King's interview with Mariah Carrey", 19 grudnia 2002.
  61. Michael Jackson: 30th Anniversary Celebration. W: IMDb [on-line]. [dostęp 2006-11-19].
  62. Jackson's foundation now virtually defunct. W: MSNBC [on-line]. 25 marca 2004. [dostęp 2006-11-11].
  63. Living with Michael Jackson: Take Two
  64. Living with Michael Jackson: A Tonight Special. W: IMDb [on-line]. [dostęp 2006-11-11].
  65. Michael Jackson's statement. W: CNN [on-line]. 6 lutego 2003. [dostęp 2006-11-11].
  66. Michael Jackson's 'Private Home Movies' To Air On Fox. W: MTV News [on-line]. 10 kwietnia 2003. [dostęp 2006-11-19].
  67. [http://www.imdb.com/name/nm0001391/bio Biography for Michael Jackson]. W: IMDb [on-line]. [dostęp 2006-12-21].
  68. Number Ones. W: The Ultimate Michael Jackson Stats Site [on-line]. [dostęp 2006-11-11].
  69. Arrest warrant issued for Michael Jackson. W: The Baltimore Sun [on-line]. 20 listopada 2003. [dostęp 2006-11-11].
  70. Elizabeth Taylor defends Michael on Larry King Live. [dostęp 2006-11-11].
  71. 71,0 71,1 71,2 Tent city: 2,200 media credentials for Jackson trial. W: usatoday.com [on-line]. [dostęp 2007-03-24].
  72. Fans celebrate after Jackson acquittal. W: msnbc.msn.com [on-line]. [dostęp 2007-03-24].
  73. Who Is Tom Sneddon? A Look At The Man Pursuing Michael Jackson. W: CBS News [on-line]. 18 grudnia 2003.
  74. Jackson jury enters second week. W: BBC News [on-line]. 13 czerwca 2005. [dostęp 2006-11-11].
  75. Jackson settles down to his new life in the Gulf. W: Gulf News [on-line]. 23 stycznia 2006. [dostęp 2006-11-11].
  76. [http://abcnews.go.com/Entertainment/wireStory?id=1633288 Michael Jackson's Katrina Song Said Ready]. W: ABC News [on-line]. 17 lutego 2006. [dostęp 2006-11-11].
  77. MJ Visionary. W: Official Visionary website [on-line]. [dostęp 2006-11-11].
  78. "Smap x Smap" (Episode dated 5 June 2006). W: IMDb [on-line]. [dostęp 2006-11-12].
  79. Michael Jackson Visionary... The Video Singles. W: Sony Music Store [on-line]. [dostęp 2006-11-14].
  80. Jackson receives his World Records. W: Yahoo! News [on-line]. 14 listopada 2006. [dostęp 2006-11-16].
  81. Michael Jackson to make rare public appearance at World Music Awards in London. W: International Herald Tribune [on-line]. 29 października 2006. [dostęp 2006-11-11].
  82. Jackson Plans 'Thriller' Performance. W: ABC News [on-line]. 8 listopada 2006. [dostęp 2006-11-12].
  83. Jackson and Brown to Thrill UK Audiences. W: Contact Music [on-line]. 14 listopada 2006. [dostęp 2006-11-14].
  84. Michael Jackson madness hits London. W: MSNBC [on-line]. 14 listopada, 2006. [dostęp 2006-11-15].
  85. Jackson fans demand ticket refund. W: BBC News [on-line]. 16 listopada 2006.
  86. 86,0 86,1 James Brown Saluted By Michael Jackson at Public Funeral Service. W: MTV News [on-line]. 30 grudnia 2006. [dostęp 2006-12-31].
  87. Michael Jackson on Gangsta or known as No Friend of Mine. W: All Michael Jackson.com [on-line]. [dostęp 2007-01-25].
  88. Michael Jackson Back In The U.S., Readying Comeback. W: Access Hollywood [on-line]. 26 stycznia 2007. [dostęp 2007-01-26].
  89. Michael Jackson: 'Happy' With Career Despite 'Attempts To Hurt Me'. W: AccessHollywood [on-line]. 10 marca 2007. [dostęp 2007-01-03].
  90. Michael greets US troops in Japan. 10 marca 2007. [dostęp 2007-01-03].
  91. Michael pinned to hotel wall by excited fans. 18 marca 2007. [dostęp 2007-01-03].
  92. 92,0 92,1 92,2 will.i.am Working On Jackson Comeback Album. W: Billboard [on-line]. 2 stycznia 2007. [dostęp 2007-01-03].
  93. 93,0 93,1 Michael Jackson Takes on World, Wins. W: E! Online [on-line]. [dostęp 2007-01-03].
  94. Michael Jackson Hopes To Restart Career In Europe. W: Billboard [on-line]. 27 czerwca 2006. [dostęp 2007-01-03].
  95. 95,0 95,1 95,2 Michael Jackson: In a Class by Himself. W: bmi.com [on-line]. [dostęp 2007-04-11].
  96. 96,0 96,1 Of course Jackson's odd - but his genius is what matters. W: telegraph.co.uk [on-line]. [dostęp 2007-04-12].
  97. Wedding Thriller Dance. [dostęp 2007-04-11].
  98. Indian Thriller. W: youtube.com [on-line]. [dostęp 2007-04-11].
  99. 99,0 99,1 99,2 99,3 99,4 99,5 99,6 Michael Jackson, "Billy Jean". W: blender.com [on-line]. [dostęp 2007-04-11].
  100. 100,0 100,1 Beat It. W: rollingstone.com [on-line]. [dostęp 2007-04-11].
  101. Michael Jackson: A life in the spotlight. W: cnn.com [on-line]. [dostęp 2007-04-11].
  102. 29th Annual American Music Award Winners. W: Rediff Guide to the Net: Top Awards [on-line]. 10 stycznia 2002. [dostęp 2006-11-11].
  103. [http://www.hellomagazine.com/celebrities/2002/11/22/michaeljackson Michael Jackson and Halle Berry Pick Up Bambi Awards in Berlin]. W: Hello! [on-line]. 22 listopada 2002. [dostęp 2006-11-11].
  104. Songwriters Hall of Fame: 2002 Award & Induction Ceremony (Inductee: Michael Jackson). W: Songwriters Hall of Fame's official website [on-line]. [dostęp 2006-11-11].
  105. Elizabeth Taylor
  106. The Divas Site. W: Diana Ross - Trivia [on-line]. [dostęp 2008-02-29].
  107. The Divas Site. W: Diana Ross - Trivia [on-line]. [dostęp 2008-02-29].
  108. The Divas Site. W: Diana Ross - Trivia [on-line]. [dostęp 2008-02-29].
  109. DVD Freddie Mercury: Lover Of Life, Singer Of Songs
  110. The Jackson TV Show. W: TV.com [on-line]. [dostęp 2006-11-21].
  111. The Simpson:Stark Raving Dad. W: TV.com [on-line]. [dostęp 2006-11-21].

[edytuj] Linki zewnętrzne

Static Wikipedia 2008 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2007 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2006 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Sub-domains

CDRoms - Magnatune - Librivox - Liber Liber - Encyclopaedia Britannica - Project Gutenberg - Wikipedia 2008 - Wikipedia 2007 - Wikipedia 2006 -

Other Domains

https://www.classicistranieri.it - https://www.ebooksgratis.com - https://www.gutenbergaustralia.com - https://www.englishwikipedia.com - https://www.wikipediazim.com - https://www.wikisourcezim.com - https://www.projectgutenberg.net - https://www.projectgutenberg.es - https://www.radioascolto.com - https://www.debitoformtivo.it - https://www.wikipediaforschools.org - https://www.projectgutenbergzim.com