McDonnell Douglas F/A-18 Hornet

Z Wikipedii

Dwa F/A-18 Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych przygotowują się do startu na pokładzie lotniskowca USS Harry S. Truman (CVN-75). Samolot na pierwszym planie należy do dywizjonu VFA-105

F/A-18 lecący nieco poniżej prędkości dźwięku. Za samolotem widać obłok Prandtla-Glauerta

F/A-18 lecący nieco poniżej prędkości dźwięku. Za samolotem widać obłok Prandtla-Glauerta

Start samolotu F/A-18 z katapulty lotniskowca

Hiszpańska wersja EF-18B na Radom Air Show 2007

F/A-18 Hornet (ang. Szerszeń) dla wersji A,B,C,D lub Super Hornet (ang. Super Szerszeń) dla wersji E,F - amerykański naddźwiękowy samolot myśliwsko-szturmowy, zdolny do działań w każdych warunkach atmosferycznych.

Pierwotna jednomiejscowa wersja F/A-18A Hornet była pierwszym samolotem w siłach zbrojnych USA, który łączył w sobie samolot szturmowy (wykonujący misje takie jak bliskie wsparcie ogniowe oddziałów walczących na ziemi) i myśliwiec, będąc uzupełnieniem F-14 Tomcat w lotnictwie marynarki wojennej oraz zastępując myśliwce F-4 Phantom używane przez Korpus Piechoty Morskiej. Znalazło to wyraz w jego początkowym oznaczeniu, wskazującym na przeznaczenie samolotu myśliwca (F-18A) lub samolotu uderzeniowego (A-18A).

Szybko jednak okazało się, że Hornet jest na tyle uniwersalny, iż wystarczy zmiana uzbrojenia i wyposażenia podwieszanego, oraz zmiana trybu pracy radaru i komputera pokładowego - a może on pełnić równie dobrze obie funkcje. Podobne rozwiązania zastosowano później w wielu innych konstrukcjach (F-16C/D, F-15E, F-14, Mirage 2000-5, JAS-39 Gripen).

F/A-18 jest samolotem dwusilnikowym, ze skrzydłami umieszczonymi w połowie kadłuba (średniopłat). Wersje F/A-18A i F/A-18C są jednomiejscowe, a B i D dwumiejscowe. W chwili obecnej starsza wersja B jest wykorzystywana głównie do szkolenia pilotów, a nowsza - D - również do szkolenia pilotów, lecz jest także głównym samolotem bojowym Korpusu Piechoty Morskiej Stanów Zjednoczonych (US Marine Corps) w misjach typu rozpoznanie, kontrola przestrzeni powietrznej oraz atak na cele naziemne.

W wersjach C i D, dostarczanych od roku 1989, wprowadzono cały szereg modernizacji, m.in. możliwość przenoszenia nowych typów rakiet, nowy radar i urządzenia walki radioelektronicznej, mocniejsze silniki, oraz zwiększając możliwości samolotu w zakresie działań nocnych (używana od 1989 roku pododmiana F/A-18C/D zwana Night Attack Hornet).

Do standardu zbliżonego do wersji F/A-18C doprowadzona została też część starszych maszyn F/A-18A - modyfikacja ta jest określana jako F/A-18A+. Daje ona tej starej dość wersji Horneta "drugą młodość". Maszynom zmodernizowano elektronikę, zaś posiadają one całkiem duży jeszcze resurs płatowca - co cenne jest wobec kurczącej się liczby F/A-18C, często dość mocno już wyeksploatowanych podczas operowania z pokładów lotniskowców.

Najnowsze modele, jednomiejscowy F/A-18E i dwumiejscowa odmiana F/A-18F, są praktycznie nowymi samolotami, o zwiększonej długości kadłuba oraz powierzchni i rozpiętości skrzydeł, mocniejszych silnikach General Electric F414 (zamiast F404) i unowocześnionej awionice. Pomysł na Super Horneta - bo tak się nazywa ten samolot - powstał aby zapełnić lukę po przerwaniu przez Kongres projektu nowego samolotu szturmowego A-12 (mającego zastąpić wysłużony A-6 Intruder). Kongres nie chciał wydawać dużych sum pieniędzy na nowy model samolotu, więc koncern McDonnell Douglas zaproponował "daleko idącą modernizację" istniejącej konstrukcji. W grudniu 1992 roku podpisano kontrakt opiewający na sumę na kwotę 3,8 miliarda dolarów. Pierwszy Super Hornet został zaprezentowany 17 września 1995 roku. W chwili obecnej trwa produkcja seryjna, która zakończona powinna zostać nie wcześniej niż ok. 2009-2010 roku.

Na przełomie 2008 i 2009 roku do służby ma wejść najnowsza wersja F/A-18 Hornet - samolot walki elektronicznej EA-18G Growler - zbudowana na bazie wersji F/A-18F. Jej dwa prototypy wykonały pierwsze loty jesienią 2006 roku. Samolot ten ma być połączeniem nowoczesności i uniwersalności myśliwca F/A-18F z możliwościami zakłócania i niszczenia radarów przez samoloty EA-6B Prowler, które ma on docelowo zastąpić.

Wielką zaletą Hornetów jest ich bezawaryjność i szybka, prosta obsługa naziemna, oraz możliwość przenoszenia różnorodnego uzbrojenia, co daje dowódcy więcej możliwości na szybko zmieniającym się polu bitwy.

F/A-18 Hornet jest używany oprócz marynarki amerykańskiej (US Navy) i amerykańskiego Korpusu Piechoty Morskiej, przez Australię (Royal Australian Air Force), Kuwejt (Al Quwwat Aj Jawwaiya Al Kuwaitiya), Szwajcarię (Kommando der Flieger und Fliegeabwehrtruppen), Finlandię (Suomen Ilmavoimat, oznaczenie F-18), Malezję (Tendara Udara Diraja Malaysia), Kanadę (Royal Canadian Armed Forces, oznaczenie CF-188) i Hiszpanię (Ejercito del Aire, oznaczenie C.15).

Samolotami tymi lata także zespół akrobacji lotniczej US Navy - Blue Angels.

W chwili obecnej trwają starania USA o pozyskanie zamówień eksportowych na samoloty F/A-18E/F Super Hornet - zarówno wśród niektórych ich dotychczasowych użytkowników, jak i zupełnie nowych (Indie).

[edytuj] Zastosowanie bojowe

Samoloty F/A-18 zostały po raz pierwszy zastosowane bojowo w 1986 r. podczas nalotu lotniczego na Libię (operacja El Dorado Canyon), z pokładu lotniskowca USS Coral Sea (CV 43). Na lotniskowcu stacjonowały wówczas, w ramach skrzydła CVW-13, cztery eskadry F/A-18A: VFA-131, VFA-132, VMFA-314 i VMFA-323. Atak wykonany został wraz z samolotami z lotniskowca USS America (CV 66) oraz równolegle z uderzeniem samolotów F-111 z baz US Air Force w Wielkiej Brytanii.

Hornety zostały użyte głównie do zadań typu SEAD (Suppression of Enemy Air Defence), zwalczając libijskie systemy przeciwlotnicze za pomocą pocisków AGM-88 HARM oraz bomb kasetowych, a także do patrolowania w powietrzu (USS Coral Sea nie był przystosowany do bazowania F-14), jeszcze w okresie przed atakiem przechwytując i eskortując wiele samolotów libijskich lub radzieckich próbujących obserwować działania okrętów VI Floty US Navy. Nie doszło jednak do wymiany ognia, a i podczas samego nalotu żaden F/A-18 nie został zestrzelony.

Okazją do szerszego zastosowania bojowego Hornetów była operacja Desert Storm w Iraku w 1991 r., poprzedzona od 1990 r. operacją gromadzenia sił i ochrony Arabii Saudyjskiej przed ewentualną inwazją iracką (operacja Desert Shield). Jako pierwsze w rejon Zatoki Perskiej trafiły lotniskowce USS Independence (CV 62) ze skrzydłem CVW-14 oraz USS Dwight D. Eisenhower (CVN 69) ze skrzydłem CVW-7 - jednak wycofane zostały one z regionu przed rozpoczęciem działań zbrojnych nad obszarem Kuwejtu i Iraku.

W samej Pustynnej Burzy wzięły natomiast udział lotniskowce:

• USS Midway (CV-41) - skrzydło CVW-5 (w tym trzy eskadry F/A-18A: VFA-151, VFA-192, VFA-195; lotniskowiec starszego typu, działający bez myśliwców F-14)
• USS Saratoga (CV-60) - ze skrzydłem CVW-17 (eskadry F/A-18C: VFA-81 i VFA-83)
• USS Ranger (CV-61) - skrzydło CVW-2 (bez eskadr F/A-18, jedynie F-14A i A-6E)
• USS America (CV-66) - skrzydło CVW-1 (eskadry F/A-18C: VFA-82 i VFA-86)
• USS John F. Kennedy (CV-67) - skrzydło CVW-3 (bez eskadr F/A-18, za to przenosił dwie ostatnie we Flocie eskadry samolotów A-7E: VA-46 i VA-72)
• USS Theodore Roosevelt (CVN-71) - ze skrzydłem CVW-8 (eskadry F/A-18A: VFA-15 i VFA-87)

Początek działań był dla Hornetów pechowy, zestrzelony bowiem został jeden z samolotów eskadry VFA-81. Pilot nie został odnaleziony. Według oficjalnych komunikatów z tamtego czasu samolot padł ofiarą irackiej obrony przeciwlotniczej, zaś pilot zginął. Wraz z upływem czasu pojawiać się zaczęły "teorie spiskowe", jakoby pilot przeżył katastrofę samolotu, i ujawniono, że zestrzelenia dokonała nie obrona naziemna, ale iracki myśliwiec przechwytujący (produkcji radzieckiej) MiG-25PD. Był to pierwszy samolot Koalicji zestrzelony podczas tej wojny.

Wkrótce potem para F/A-18C z tej samej eskadry VFA-81 "wzięła odwet" zestrzeliwując dwa irackie myśliwce F-7A (eksportowa wersja chińskiej kopii MiG-a-21 - myśliwca Shenyang F-7M). Co podkreślane było potem, jako znacząca zaleta samolotu, oba irackie "MiG-i" zostały zestrzelone bez porzucania przez Hornety wyznaczonego im zadania bojowego - podczas gdy myśliwce nieprzyjaciela spadały w płomieniach, oba F/A-18C wróciły do zadania zbombardowania wrogiego lotniska. Było to pierwsze i najbardziej spektakularne zwycięstwo lotnicze samolotów US Navy podczas wojny w Zatoce. W późniejszym czasie stracono jeszcze kilka pojedynczych F/A-18 (w tym jeden z lotniskowca USS Theodore Roosevelt w katastrofie).

Oprócz maszyn z US Navy, w działaniach brały udział także Hornety z US Marine Corps: F/A-18A z eskadr VMFA-314, VMFA-333, VMFA-451, F/A-18C z VMFA-212, VMFA-232, VMFA-235, oraz najnowsze F/A-18D Night Attack Hornet z VMFA(AW)-121 (pierwsza eskadra która zastosowała je bojowo). Obok Hornetów wersji A i C, wypełniających zadania SEAD, myśliwskie lub szturmowe, dwumiejscowe F/A-18D z USMC pełniły też zadania wysuniętych kontrolerów obszaru powietrznego (tzw. FAC(A) - Forward Air Controller (Airborne)), odnajdując i oznaczając cele dla lotnictwa uderzeniowego.

Działania nad Irakiem dowiodły też doskonałej odporności samolotu. Pomimo dużej liczby użytej jedynie niewielki odsetek samolotów został stracony (o wiele gorzej wypadły np. AV-8B Harrier czy A-6E Intruder). Znany jest też m.in. przypadek F/A-18D który powrócił do bazy po bezpośrednim trafieniu rakietą ziemia-powietrze w dyszę wylotową silnika.

Podczas kolejnych działań nad krajami byłej Jugosławii, Irakiem i Afganistanem chrzest bojowy przechodziły kolejne eskadry tych samolotów (w ostatnich latach włącznie nawet z pojedynczymi eskadrami rezerwy!).

Nowy etap rozpoczął się na przełomie 2002/2003, gdy w 2002 w rejon Zatoki Perskiej w ramach operacji Iraqi Freedom wszedł lotniskowiec USS Abraham Lincoln (CVN-72) ze skrzydłem CVW-14 na pokładzie, w tym po raz pierwszy z samolotami F/A-18E Super Hornet z eskadry VFA-115, zaś kilka miesięcy później "podmienił" go USS Nimitz (CVN-68) - pierwszy mający na swoim pokładzie obie wersje Super Hornet. Tym samym VFA-14 (F/A-18E) i VFA-41 (F/A-18F) ze skrzydła CVW-11 zostały kolejnymi eskadrami Super Hornet użytymi w strefie działań bojowych.

Według pierwszych informacji prasowych debiut bojowy nowych wersji F/A-18 wypadł imponująco. Obecnie trudno wyobrazić sobie jakikolwiek konflikt zbrojny z udziałem lotnictwa US Navy lub USMC bez udziału samolotów Hornet lub Super Hornet.

[edytuj] Ogólna charakterystyka, modele C i D

• Funkcja: Samolot wielozadaniowy i samolot szturmowy
• Producent: McDonnell Douglas - obecnie Boeing oraz, w wersji F18L, Northrop - obecnie Northrop Grumman
• Koszt: 24 mln dolarów (84 mln PLN)
• Napęd: 2 silniki F404-GE-402
• Ciąg: 17.700 funtów (8.027 kg) na silnik
• Długość: 16,8 m
• Wysokość: 4,6 m
• Maksymalna masa startowa: 23.537 kg
• Rozpiętość skrzydeł: 13,5 m
• Zasięg:
  • Konfiguracja myśliwca: 1379 mil morskich (1585,9 mil/2.537 km);
  • Konfiguracja samolotu szturmowego: 1333 mil morskich (1532,9 mil/2,453 km)
• Pułap: 50000 stóp (15 km)
• Prędkość: 1.8 Ma (2205 km/h)
• Załoga:
  • wersje A, C: 1
  • wersje B, D: 2
• Uzbrojenie:
  • jedno działko napędowe M61A1/A2 Vulcan kalibru 20 mm z zapasem 578 szt. amunicji
  • pociski rakietowe powietrze-powietrze: AIM-9 Sidewinder, AIM-7 Sparrow, AIM-120 AMRAAM
  • pociski rakietowe do zwalczania stacji radarowych: AGM-88 HARM, AGM-45 Shrike, AGM-78 Standard ARM
  • pociski rakietowe powietrze-ziemia: AGM-65 Maverick, AGM-84 SLAM/SLAM-ER, AGM-154 Joint Stand-Off Weapon (JSOW)
  • bomby kierowane serii AGM-62 Walleye, Paveway II/III oraz Joint Direct Attack Munition (JDAM)
  • pociski rakietowe powietrze-woda AGM-84 Harpoon
  • niekierowane pociski rakietowe kal.70mm FFAR (w zasobnikach 7- lub 19-lufowych) i kal.127mm Zuni (w zasobnikach 4-lufowych)
  • bomby konwencjonalne serii Mk 80, kasetowe (w tym serii Rockeye i Gator) i zapalające
  • miny morskie
  • bomby atomowe: B57, B61, B83
• Pierwsz lot: listopad 1978
• Pierwsza jednostka operacyjna - październik 1983 (wersje A/B); wrzesień 1987 (wersje C/D)

[edytuj] Ogólna charakterystyka, modele E i F

Samolot F/A-18

• Funkcja: myśliwiec wielozadaniowy i samolot szturmowy
• Producent: Boeing
• Koszt ok.: 48,5 mln dolarów
• Napęd: dwa silniki F414-GE-400
• Ciąg:9,977 kg (każdy silnik)
• Długość: 18,31 m
• Wysokość: 4,88 m
• Rozpiętość skrzydeł w locie:13,62 m
• Rozpiętość do hangarowania: 9,32m
• Powierzchnia skrzydeł 46,45m kw.
• Pułap operacyjny: 13865m
• Prędkość: 1,8 Ma
• Masa pustego: 13387kg
• Maksymalna masa startowa:29937kg
• Masa max. podwieszenia: 8051kg
• Ilość paliwa wew.max: 6531kg
• Ilość paliwa wew. i zew. max.:10967kg
• Załoga:
  • E: 1
  • F: 2
• Uzbrojenie: jedno działko M61A1/A2 Vulcan kal. 20 mm,
• rakiety AIM-9 Sidewinder, AIM-7 Sparrow, AIM-120 AMRAAM, AGM-84 Harpoon, AGM-88 HARM, Shrike, SLAM, SLAM-ER, Walleye, Maverick; Joint Stand-Off Weapon (JSOW); Joint Direct Attack Munition (JDAM);
• Pierwszy lot: grudzień 1995
• Pierwsza jednostka operacyjna: 2002 (F/A-18E/F)

Zobacz galerię na Wikimedia Commons:
F/A-18 Hornet