Iwan Hiełda
Z Wikipedii
Iwan Hiełda, biał. Іван Гелда (ur. w 1897 r. na Białostocczyźnie w Rosji, zm. w 1946 r. prawdopodobnie w Białymstoku) – białoruski narodowy działacz polityczny i wojskowy, dowódca białostockiego batalionu Białoruskiej Samopomocy Ludowej, a następnie dowódca ds. wojskowych batalionu desantowego "Dalwitz" podczas II wojny światowej
Brał udział w I wojnie światowej jako oficer armii rosyjskiej. W 1919 r. wstąpił do wojsk białych dowodzonych przez gen. Nikołaja N. Judenicza. Brał udział w ich niedanej ofensywie na Piotrogród. Do jesieni 1920 r. walczył następnie z wojskami bolszewickimi w szeregach armii gen. Stanisława Bułak-Bałachowicza. Następnie zamieszkał na Białostocczyźnie. Uczestniczył aktywnie w białoruskim ruchu narodowym. Był czołowym działaczem Białoruskiej Włościańsko-Robotniczej Hromady, jej przywódcą w powiecie sokalskim, z powodu czego w 1927 r. aresztowały go polskie władze. Na pocz. 1939 r. brał udział w nielegalnej konferencji Hromady w Baranowiczach. Po ataku Armii Czerwonej na wschodnią część Polski 17 września 1939 r., przedostał się na ziemie polskie okupowane przez Niemców, ratując się przed aresztowaniem przez NKWD. Kiedy wojska niemieckie zaatakowały ZSRR 22 czerwca 1941 r., powrócił w lipcu do Białegostoku. Został referentem w miejskim komitecie. W 1943 r. organizował w różnych miejscowościach Białostocczyzny oddziały wojskowe Białoruskiej Samopomocy Ludowej. Jednocześnie w stopniu kapitana objął dowodzenie batalionu Samopomocy w Białymstoku. Z drugiej strony działał w konspiracyjnej Białoruskiej Partii Niepodległościowej; był jej przywódcą na Białostocczyźnie. Na pocz. 1944 r. wraz z grupą białoruskich wojskowych batalionu białostockiego został aresztowany przez Gestapo pod zarzutem działalności niepodległościowej. W czerwcu tego roku wypuszczono go na wolność. Po ewakuacji do Niemiec sprawował od lipca w stopniu majora funkcję dowódcy ds. wojskowych batalionu desantowego "Dalwitz" stacjonującego w Prusach Wschodnich. Na pocz. lutego 1945 r. wszedł w skład Białoruskiej Centralnej Rady z siedzibą w Berlinie. Uczestniczył w kwietniu tego roku w Berlinie w jej nielegalnej konferencji. W maju przedostał się na Białoruś, alu już w czerwcu został aresztowany przez Sowietów. Po procesie członków Białoruskiej Partii Niepodległościowej był skazany na karę śmierci, wykonaną przez powieszenie w 1946 r. prawdopodobnie w Białymstoku.
