Gustaw Herling-Grudziński

Z Wikipedii

Gustaw Herling-Grudziński - zdjęcie NKWD (Grodno 1940)

Gustaw Herling–Grudziński (ur. 20 maja 1919 r. w Kielcach, zm. 4 czerwca 2000 r. w Neapolu) – pisarz, eseista, krytyk literacki, dziennikarz, żołnierz, więzień łagrów.

Urodził się w Skrzelczycach k. Kielc w rodzinie zasymilowanych Żydów^[1]. Wraz z rodziną, po sprzedaży starej posiadłości, osiedlił się w Suchedniowie, gdzie spędził niemal całą młodość, aż do 1939 roku. To niewielkie miasto w Świętokrzyskim pisarz wspominał z sentymentem, min. w dziele Inny świat. Naukę pobierał, dojeżdżając pociągiem do odległych o ponad 20km Kielc, w Gimnazjum im. M. Reja w Kielcach (obecnie I LO im. S. Żeromskiego w Kielcach).

Studiował 2 lata filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim, pisał dla czasopism Ateneum, Pion, Nowy Wyraz, był kierownikiem tygodnika Orka na Ugorze.

15 października 1939 założył wraz z kolegami jedną z pierwszych polskich organizacji konspiracyjnych Polską Ludową Akcję Niepodległościową (PLAN). Był jej szefem przez 2 miesiące.

W marcu 1940 próbował przedostać się z Grodna na Litwę. Wynajęci przez niego przemytnicy okazali się jednak być na usługach NKWD i Grudziński został aresztowany zaraz po opuszczeniu miasta. Umieszczono go w tamtejszym więzieniu, gdzie został szybko skazany na 5 lat pobytu w obozach. Następnie, poprzez więzienia w Witebsku, Leningradzie i Wołogdzie trafił do łagru w Jercewie. 20 stycznia 1942 po dramatycznej głodówce protestacyjnej został stamtąd zwolniony na mocy - obowiązującego już od niemal pół roku - układu Sikorski-Majski. Wstrząsający opis rzeczywistości obozowej zawarł później w książce Inny świat

12 marca w Ługowoje udało mu się przyłączyć do armii gen. Andersa. Walczył m.in. pod Monte Cassino, za co otrzymał order Virtuti Militari.

Po wojnie w roku 1945 został emigrantem politycznym. Wraz z żoną Krystyną (z domu Stojanowską) przeniósł się do Londynu gdzie był publicystą londyńskiego tygodnika Wiadomości. Współtworzył i redagował miesięcznik Kultura. Był także członkiem Instytutu Literackiego. Współpracował z Polskim Porozumieniem Niepodległościowym w kraju.

W 1952 roku umarła jego żona Krystyna.

W latach 1952-1955 pracował dla Radia Wolna Europa w Monachium. W 1955 r. osiadł na stałe w Neapolu gdzie poślubił Lidię, córkę Benedetto Crocego. Zmarł w wieku 81 lat. Był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W roku 1990 został laureatem nagrody literackiej polskiego PEN Clubu im. J. Parandowskiego, w 2000 r. odebrał w Krakowie doktorat honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego.