František Halas
Z Wikipedii
František Halas (ur. 3 października 1901 w Brnie - zm. 27 października 1949 w Pradze), czeski poeta i tłumacz.
Spis treści |
[edytuj] Biografia
Przyszedł na świat w rodzinie robotniczej, jego rodzice byli pracownikami przemysłu tekstylnego. W dzieciństwie był świadkiem powolnego umierania matki na gruźlicę, co odcisnęło piętno na jego późniejszej twórczości. Po ukończeniu szkoły pracował w księgarni i na własną rękę kontynuował naukę. Od 1919 r. zaangażowany był w działalność rewolucyjną, za co po delegalizacji czeskiego Komsomołu trafił do aresztu. Od 1921 r. pracował dla prasy komunistycznej, pisywał do gazet Rovnost i Sršatec. Od 1924 r. należał do grupy Devětsil i współredagował jej pismo Pásmo, w tym czasie pisywał także dla Frondy. Dużo podróżował, zwiedził między innymi Włochy i Francję. W 1936, w przededniu wojny domowej wziął udział w zjeździe przedstawicieli kultury w Hiszpanii, a po powrocie do ojczyzny zaangażował się w działalność na rzecz niesienia pomocy temu krajowi. Podczas II wojny światowej działał w lewicowym podziemiu, m. in. pisywał do nielegalnego Rudégo práva. Po wojnie zaangażował się w politykę, pracował w Ministerstwie Informacji i był posłem na sejm. Pod koniec jego życia, a szczególnie po przedwczesnej śmierci w 1949 roku jego twórczość była mocno atakowana, szczególnie przez socrealistów i marksistów. Jego twórczość doczekała się rehabilitacji dopiero po 1956 roku.
[edytuj] Twórczość
Początki twórczości Halasa są silnie związane z poetyzmem i brneńskim odłamem awangardowej grupy Devětsil. Pod jej wpływem debiutował w 1927 tomikiem Sepia. Bardzo szybko odszedł od ruchu awangardowego, a jego twórczość zmieniła charakter. Już w swoim drugim tomie Kogut płoszy śmierć zwrócił się przeciwko cywilizacji technicznej i dał wyraz swoim egzystencjalnym przemyśleniom. Na tym etapie twórczości chętnie odwoływał się do twórczości czeskiego romantyka Karela Hynka Machy. W wierszach Halasa licznie pojawiały się motywy śmierci, rozkładu i tragizmu życia. W 1935 roku ukazał się jego poemat Stare kobiety, w którym w przejmujący sposób ukazał samotność i pustkę bytowania starych ludzi pozbawionych jakichkolwiek perspektyw. Kolejny etap twórczości związany był z jego doświadczeniami wojennymi. Pojawiła się krytyka faszyzmu i liczne odwołania do patriotyzmu i ducha walki. Chętnie także nawiązywał do czeskich bohaterów narodowych, w tym chociażby do XIX-wiecznej pisarki Bożeny Němcovej (Nasza pani Bożena Němcová). Po wojnie pojawiły sie motywy odzyskanej wolności i milczącego heroizmu ofiar faszyzmu. Po śmierci Halasa, dopiero w 1957 roku ukazał się ostatni tomik I co?, w którym po raz kolejny powróciły niepokoje egzystencjalne i pytania o sens życia. Halas okazał się być prekursorem egzystencjalizmu i poezji nastawionej na rozważania o przemijaniu i śmierci na gruncie czeskim. Wielu poetów wzorowało się potem na jego twórczości, mówi się nawet o tzw. linia Halasa, która działała w Czechach w opozycji do surrealistycznie nacechowanej linii Nezvala. Oprócz poezji Halas tworzył także wiersze dla dzieci, pisywał także liczne eseje, uwagi o poezji sztuce, krytyki poświęcone malarstwu i sztukom plastycznym. Zajmował się także tłumaczeniami z literatury polskiej, rosyjskiej, węgierskiej i narodów Jugosławii.
[edytuj] Związki z Polską
W 1947 roku przewodził delegacji pisarzy czeskich podczas wizyty w Polsce. Został wtedy odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski za zasługi w zbliżeniu polsko-czechosłowackim. Rok później otrzymał nagrodę polskiego Pen-Clubu za przekłady na język czeski utworów Mickiewicza.
[edytuj] Bibliografia
- Sepia (Sepie,1927)
- Kogut płoszy śmierć (Kohout plaší smrt, 1930)
- Twarz (Tvář, 1931)
- Goryczka (Hořec, 1934)
- Stare kobiety (Staré ženy, 1935)
- Na oścież (Dokořán, 1936)
- Robotnice (Dělnice, 1938)
- Kadłub nadziei (Torzo naděje, 1938)
- Nasza pani Bożena Němcová (Naše paní Božena Němcová, 1940)
- Ja tam powrócę (Já se tam vrátím, 1947)
- W szeregu (V řadě, 1948)
- I co? (A co?, pośmiertnie 1957)
