Dolina Pięciu Stawów Polskich

Z Wikipedii

Dolina Pięciu Stawów Polskich – dolina w polskich Tatrach Wysokich.

Spis treści 1 Topografia 2 Opis doliny 3 Turystyka 4 Szlaki turystyczne 5 Bibliografia

[edytuj] Topografia

Stanowi odgałęzienie Doliny Białki, górne piętro Doliny Roztoki, oddzielone od niej wysokim progiem skalnym, tzw. Ścianą Stawiarską. Dolina jest zamknięta następującymi graniami i szczytami:

• główną granią Tatr od Świnicy, przez Walentkową Grań do Gładkiego Wierchu, gdzie graniczy z Doliną Cichą
• Liptowskie Mury do Szpiglasowego Wierchu, które oddzielają ją od Doliny Ciemnosmreczyńskiej
• od Szpiglasowego Wierchu, przez grzbiet Miedzianego aż po zbocza Opalonego Wierchu granicząc z Doliną Rybiego Potoku
• ramię boczne odchodzące od Opalonego Wierchu z Świstową Czubą, wysoka Ściana Stawiarska, z której spada wodospad Siklawa, oddzielają ją od Doliny Roztoki
• grań Orlej Perci, od Krzyżnego do Skrajnego Granatu, gdzie graniczy z Doliną Pańszczyca
• grań Orlej Perci, od Skrajnego Granatu do przełęczy Zawrat i dalszy odcinek tej samej grani aż do Świnicy, który oddziela ją od Doliny Gąsienicowej.

Górne piętra tworzą dwie zawieszone dolinki: Pusta i pod Kołem. Na rozszerzeniu doliny wyróżnia się: Wyżnie Solnisko, Niżnie Solnisko, Nowe Solnisko, Stare Solnisko.

[edytuj] Opis doliny

Wysokogórska, polodowcowa dolina o długości 4,0 km i powierzchni 6,5 km², położona jest na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego, na wysokości ok. 1625-1900 m n.p.m. Mieczysław Klimaszewski uważa, że jest ona "zawieszonym i nieodmłodzonym odcinkiem doliny plioceńskiej". Krajobraz doliny tworzą granitowe szczyty Tatr Wysokich, rozległe płaśnie, gruzowiska dużych głazów, piarżyska, migotliwe tafle jezior, murawy i połacie kosodrzewiny. Rejon doliny jest ostoją dzikich zwierząt: niedźwiedzia, kozicy, świstaków, jelenia i rysia. Zbocza gór i dno doliny porośnięte jest kosodrzewiną i innymi roślinami alpejskimi (w dolinie nie rosną drzewa, poza jednym modrzewiem nad Wielkim Stawem). Lodowiec wyżłobił w dolinie obszerne dno w kształcie sierpa z wierzchołkami skierowanymi na północny zachód (pod Świnicę) i północny wschód (pod Świstową Czubę). W dolinie znajduje się kilka polodowcowych jezior, o łącznej powierzchni 61 ha. Największe z nich to Wielki Staw Polski położony na wysokości 1665 m n.p.m. (31,14 ha, głębokość 79,3 m). Pozostałe jeziora to: Zadni Staw, Czarny Staw, Mały Staw, Przedni Staw oraz Wole Oko.

Dawniej dolina była wypasana, wchodziła w skład Hali Pięć Stawów. Już Towarzystwo Tatrzańskie przed II wojną światową rozpoczęło wykup terenów tej hali od górali (wykupiło 24% udziału). W 1956 TPN ograniczył wypas, a w latach 1963-65 poprzez wykup lub wywłaszczenia cały obszar doliny stał się własnością TPN, który zlikwidował tutaj pasterstwo. Krowy pasły się do 1968 r.

[edytuj] Turystyka

Turyści odwiedzali tę dolinę od początku XIX w., był tutaj m.in Stanisław Staszic i Seweryn Goszczyński. Pod koniec XIX w. wytyczono sieć szlaków turystycznych. Dolina jest zwiedzana również w zimie, co nie zawsze kończy się szczęśliwie. W marcu 1976 z wyczerpania zginęło dwóch doświadczonych turystów, którzy w czasie mroźnej zawieruchy śnieżnej podchodzili Doliną Roztoki do schroniska w Dolinie Pięciu Stawów. Znaleziono ich martwych zaledwie kilkanaście m od schroniska.

Nad Przednim Stawem położone jest Schronisko PTTK w Dolinie Pięciu Stawów. Pierwsze schronisko w Dolinie zbudowano staraniem Towarzystwa Tatrzańskiego w 1876 r. nad Małym Stawem (jednoizbowe, granitowe schronisko im. Ludwika Zejszera). W 1898 r. postawiono obok niego drugie, drewniane schronisko przeniesione z Czerwonych Brzeszków (niedaleko Rusinowej Polany). Rozbudowane i remontowane w kolejnych latach przetrwało do ok. 1927 r. Trzecie z kolei schronisko, staraniem Towarzystwa Tatrzańskiego, wybudowano w latach 1924-1927 na wale morenowym na północny zachód od Małego Stawu. Było to schronisko im. Leopolda Świerza, a następnie Leopolda i Mieczysława Świerzów. W 1945 zostało spalone. W latach 1946-1947, na stoku Wyżniej Kopy, w pobliżu ruin poprzedniego schroniska, Polskie Towarzystwo Tatrzańskie zbudowało mały, prowizoryczny budynek dający schronienie turystom. Obecne schronisko, stojące nad Przednim Stawem zostało wybudowane w latach 1948-1953. Jest to najwyżej położone schronisko w polskiej części Tatr i jest nazwane im. Leopolda Świerza.

[edytuj] Szlaki turystyczne

Dojście do Doliny Pięciu Stawów Polskich umożliwiają liczne szlaki turystyczne:

– zielony Doliną Roztoki od szosy z Palenicy Białczańskiej do Morskiego Oka

– niebieski od Morskiego Oka przez Świstówkę Roztocką

– żółty od Morskiego Oka przez Szpiglasową Przełęcz

Ponadto możliwe jest zejście do Doliny z Orlej Perci szlakami turystycznymi:

– niebieski z przełęczy Zawrat

– żółty z Koziej Przełęczy

– czarny z Koziego Wierchu

– żółty z przełęczy Krzyżne

[edytuj] Bibliografia