Burmistrzowie Cieszyna

Z Wikipedii

Burmistrzowie Cieszyna. Pierwsza wzmianka o burmistrzu Cieszyna pochodzi z 1387 roku. Przewodniczył obradom rady miejskiej. Do XVI wieku nie otrzymywał za pełnienie tej funkcji żadnych poborów. Gdy na początku XVII wieku wprowadzono urząd prymatora, pozycja burmistrza uległa osłabieniu. Nie zmienił tej sytuacji fakt likwidacji urzędu prymatora w 1712 roku. Dopiero po 1848 roku burmistrz jako przedstawiciel lokalnego samorządu zaczął odgrywać ważniejszą rolę.

W latach 1945-1990 urząd burmistrza Cieszyna nie istniał. Jednak prezydent miasta z lat 1945-1950, przewodniczący Miejskiej Rady Narodowej z lat 1950-1973 oraz Naczelnicy Miasta z lat 1973-1990 występują w literaturze przedmiotu na listach cieszyńskich burmistrzów ze względu na zbliżone kompetencje. Stanowisko burmistrza przywrócone zostało ponownie w 1990 roku.

Spis treści 1 Za panowania Piastów (1387-1653) 2 Za panowania Habsburgów (1653-1918) 3 Po 1918 roku 4 Lista burmistrzów Cieszyna 4.1 Burmistrzowie do 1920 roku 4.2 Komisarze miasta 4.3 Burmistrzowie w latach 1922-1945 4.4 Prezydent w latach 1945-1950 4.5 Przewodniczący Miejskiej Rady Narodowej 4.6 Naczelnicy Miasta 4.7 Burmistrzowie od 1990 roku 5 Przypisy 6 Bibliografia 7 Linki zewnętrzne

[edytuj] Za panowania Piastów (1387-1653)

Urząd burmistrza pojawił się w Cieszynie w drugiej połowie XIV wieku. Jeszcze w 1361 roku w dokumentach pojawia się Piotr, wójt Cieszyna. W 1364 roku Cieszyn przeszedł na prawo magdeburskie, czego efektem było wykształcenie się organów samorządowych (w tym m.in. urzędu burmistrza). Pierwszym znanym burmistrzem był Mikołaj Giseler, figurujący na dokumencie z 1387 roku. Dokument ten jednak nie zachował się nawet w regestrze. Pierwszym potwierdzonym źródłowo burmistrzem Cieszyna jest Mikołaj Kecherle, piastujący swój urząd w 1481 roku.

Burmistrz przewodniczył obradom rady miasta - oprócz niego brali w nich udział rajcy (w Cieszynie było ich czterech), ławnicy i pisarz miejski. Z reguły burmistrzem zostawał kupiec lub rzemieślnik, będący obywatelem danego miasta, dodatkowo legitymującym się prawym pochodzeniem. Do końca XVI wieku burmistrz z racji sprawowanej funkcji nie otrzymywał żadnych poborów. Otrzymywali jednak pewne przywileje finansowe - w 1513 roku książę Kazimierz II uwolnił burmistrza i radców od wszelkich danin na rzecz miasta, szosu, strażowego i innych powinności; mieli płacić tylko podatki królewskie i książęce. Książę Wacław III Adam wyznaczył im wynagrodzenie. Za panowania tego księcia po raz pierwszy burmistrz Cieszyna został podniesiony do stanu szlacheckiego - był nim Andrzej Kecherle. Na przełomie XVI i XVII wieku czterech burmistrzów pochodziło z rodziny Franczków - Jakub (1555, 1556-1557, 1564-1565, 1568-1569), Jakub młodszy (1582-1584), Mikołaj (1598, 1603-1607)) i Wacław (1599). Był to jedyny przypadek w dziejach miasta, by aż tylu burmistrzów należało do jednej rodziny.

Upadek urzędu burmistrza datuje się na początek XVII wieku. Za panowania księcia Adama Wacława pojawił się urząd prymatora, który z ramienia władz państwowych sprawował funkcję kontrolną nad samorządem i stał wyżej od burmistrza. Nieraz prymatorami zostawali dawni burmistrzowie^[1]. W drugiej połowie XVII wieku inwokacja w księgach sądowych brzmiała Prymator, burmistrz i rada miasta Cieszyna (zamiast wcześniejszej wersji - My burmistrz i rada miasta Cieszyna).

[edytuj] Za panowania Habsburgów (1653-1918)

W 1653 roku po śmierci księżnej Elżbiety Lukrecji rządy w Księstwie Cieszyńskim objęli Habsburgowie. Przedstawiciele tej dynastii konsekwentnie dążyli do osłabienia samorządności w swoim państwie. Wprawdzie dwaj pierwsi burmistrzowie z czasów panowania Habsburgów - Andrzej Wildau i Wacław Pohledeczky zostali podniesieni do stanu szlacheckiego, lecz ogólnie następował spadek znaczenia piastowanego przez nich urzędu^[2]. Dodatkowo dochodziło do sporów między burmistrzem a prymatorem.

Ten ostatni otrzymał cesarską instrukcję, że przy głosowaniu ma stosować się do większości; wyjątek mógł uczynić jedynie w nadzwyczajnych wypadkach. Zakazano mu dodatkowo podejmowania jakichkolwiek decyzji na własną rękę bez zgody burmistrza i radców^[3]. Rada miasta Cieszyna prosiła o zniesienie urzędu prymatora, co nastąpiło w 1712 roku. W tym czasie pensja burmistrza wynosiła 120 florenów (według budżetu z 1680 roku). Spośród cieszyńskich burmistrzów z XVIII wieku najbardziej znanym był Leopold Innocenty Nepomucen Polzer, prawnik i historyk-amator.

Od 1813 roku burmistrz otrzymywał pensję w wysokości 800 florenów, jednak nakazano obsadzać ten urząd prawnikami. W latach 1814-1848 burmistrzem był Alojzy Kaufmann; był nim przez 34 lata i jest to najdłuższa potwierdzona kadencja w dziejach miasta. Rola burmistrza wzrosła po reformach przeprowadzonych po Wiośnie Ludów, gdy przywrócono pełny samorząd miejski. W efekcie w latach 1850-1861 burmistrzem był cieszący się dużą popularnością prawnik Ludwik Klucki, znany z polonofilskiej postawy.

Po 1859 roku, czyli w okresie konstytucyjnym w monarchii Habsburgów, kadencja rady miejskiej trwała trzy lata; rada miejska wybierała zarząd na czele z burmistrzem.

[edytuj] Po 1918 roku

W latach 1920-1922 władzę w mieście sprawował komisarz miasta: pierwszym był Józef Duda (1920-1922), drugim Jan Michejda (1922). W 1922 roku przywrócono urząd burmistrza.

Od 1 września do października 1939 roku zarządem miasta kierował kominiarz Artur Gabrisch, później - aż do końca hitlerowskiej okupacji burmistrzem był urzędnik przysłany z Niemiec - Wilhelm Koperberg.

5 maja 1945 roku przywrócono w Cieszynie polską administrację; jednak w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zlikwidowano urząd burmistrza. W latach 1945-1950 władza znajdowała się w ręku Prezydenta, w latach 1950-1973 przewodniczących Miejskiej Rady Narodowej, a od 1973 do 1990 roku - Naczelnika Miasta. Urząd burmistrza ponownie zaczął funkcjonować w 1990 roku.

[edytuj] Lista burmistrzów Cieszyna

[edytuj] Burmistrzowie do 1920 roku

#	Imię i nazwisko	Daty sprawowania urzędu	Informacje dodatkowe
1	Mikołaj Giseler	1387	Niepotwierdzony źródłowo, znany jedynie literaturze[4].
2	Jan Dirsno	1416	Niepotwierdzony źródłowo, znany jedynie literaturze[5].
3	Mikołaj Brewer	1419	Niepotwierdzony źródłowo, znany jedynie literaturze[6].
4	Mateusz Banaris	1420	Niepotwierdzony źródłowo, znany jedynie literaturze[7]. Przypuszcza się, że mógł być łaziebnikiem[8].
5	Bleichar	1440	Niepotwierdzony źródłowo, znany jedynie literaturze[9].
6	Mikny	1450	Niepotwierdzony źródłowo, znany jedynie literaturze[10]. W dokumentach pojawia się w 1440 roku jako rzeźnik[11].
7	Mikołaj Kecherle	1468	Niepotwierdzony źródłowo, znany jedynie literaturze[12]. Po raz pierwszy.
8	Piotr Kawalec	1480	Niepotwierdzony źródłowo, znany jedynie literaturze[13].
9	Mikołaj Kecherle	1481	Po raz drugi.
10	Mikołaj Kecherle	1483	Po raz trzeci.
11	Łukasz Fleischer (Łukasz Rzeźnik)	1485	Niepotwierdzony źródłowo, znany jedynie literaturze[14].
12	Marcin Schneider (Marcin Krawiec)	1488	Niepotwierdzony źródłowo, znany jedynie literaturze[15]. Po raz pierwszy.
13	Mathes Fuhrmann (Mateusz Furman, Maciej Woźnica)	1491	Niepotwierdzony źródłowo, znany jedynie literaturze[16]. Po raz pierwszy.
14	Marcin Schneider (Marcin Krawiec)	1496[17]	Nieznany starszej literaturze. Po raz drugi.
15	Mikołaj Schneider (Mikołaj Krawiec)	1499	Niepotwierdzony źródłowo, znany jedynie literaturze[18]. Po raz pierwszy.
16	Jan Czech	1501-1502[19]	Po raz pierwszy.
17	Mateusz Furman	1503[20]	Nieznany w starszej literaturze. Po raz drugi.
18	Fabian	1504	Niepotwierdzony źródłowo, znany jedynie literaturze[21].
19	Mikołaj Krawiec	1506[22]	Nieznany w starszej literaturze. Po raz drugi.
20	Łukasz Grindler	1507	Niepotwierdzony źródłowo, znany jedynie literaturze[23].
21	Stefan Czandczer	1508-1509[24]	Po raz pierwszy.
22	Jan Czech	1509[25]	Nieznany w starszej literaturze. Po raz drugi.
23	Stefan Czandczer	1510-1511	Po raz drugi.
24	Stefan Złotnik	1511-1512[26]	Po raz pierwszy
25	Stefan Czandczer	1512[27] lub 1513[28]	Po raz trzeci.
26	Stefan Złotnik	1513[29] lub 1512[30]	Po raz drugi.
27	Stefan Czandczer	1514-1515[31]	Nieznany w starszej literaturze. Po raz czwarty.
28	Marcin Solihrat (Solichracht, Solichrach)	1515[32]	Po raz pierwszy
29	Stefan Złotnik	1516	Po raz trzeci.
30	Andrysek	1517	Niepotwierdzony źródłowo, znany jedynie literaturze[33]. Po raz pierwszy.
31	Marcin Solihrat (Solichracht, Solichrach)	1519	Po raz drugi.
32	Wawrzyniec Sukiennik	1521	Niepotwierdzony źródłowo, znany jedynie literaturze[34]. Po raz pierwszy.
33	Maciej Hanek	1524	Niepotwierdzony źródłowo, znany jedynie literaturze[35].
34	Marcin Solihrat (Solichracht, Solichrach)	1526	Po raz trzeci.
35	Maciej Rzeźnik	1527	Jego imię odczytywano także jako Mateusz[36]. Po raz pierwszy.
36	Wawrzyniec Piekarz	1528
37	Maciej Rzeźnik	1529[37]	Nieznany w starszej literaturze. Po raz drugi
38	Stefan Złotnik	1530	Po raz czwarty.
39	Andrysek	1530-1531[38]	Po raz drugi.
40	Maciej Rzeźnik	1532-1533[39]	Nieznany w starszej literaturze. Po raz trzeci.
41	Marcin Solihrat (Solichracht, Solichrach)	1534	Niepotwierdzony źródłowo, znany jedynie literaturze[40]. Po raz czwarty.
42	Andrysek	1535[41]	Nieznany w starszej literaturze. Po raz trzeci.
43	Stefan Złotnik	1536	Niepotwierdzony źródłowo, znany jedynie literaturze[42]. Po raz piąty.
44	Maciej Rzeźnik	1537[43]	Nieznany w starszej literaturze. Po raz czwarty.
45	Wawrzyniec Sukiennik	1538[44]	Nieznany w starszej literaturze. Po raz drugi.
46	Andrzej Kecherle	1539-1540[45] lub 1539-1541[46]	Pierwszy nobilitowany burmistrz Cieszyna. Po raz pierwszy.
47	Klimek Krawiec	1542	Niepotwierdzony źródłowo, znany jedynie literaturze[47].
48	Jan Złotnik	1543	Niepotwierdzony źródłowo, znany jedynie literaturze[48]. Pasierb Stefana Złotnika.
49	Andrzej Kecherle	1544-1545[49]	Nieznany w starszej literaturze. Po raz drugi.
50	Piotr Netopirz	1546	Niepotwierdzony źródłowo, znany jedynie literaturze[50]. Po raz pierwszy.
51	Maciej Krawiec	1547	Niepotwierdzony źródłowo, znany jedynie literaturze[51]. Po raz pierwszy.
52	Jan Weyssek	1548	Niepotwierdzony źródłowo, znany jedynie literaturze[52].
53	Maciej Krawiec	1549[53]	Nieznany w starszej literaturze. Po raz drugi.
54	Klimek czyli Jakub Kolbasa	1550	Niepotwierdzony źródłowo, znany jedynie literaturze[54].
55	Piotr Netopirz	1551-1552[55]	Nieznany w starszej literaturze. Po raz drugi.
56	Maciej Spassowski	1553	Niepotwierdzony źródłowo, znany jedynie literaturze[56].
57	Franciszek Tiessky	1554	Niepotwierdzony źródłowo, znany jedynie literaturze[57]. Po raz pierwszy.
58	Jakub Franczek	1555	Niepotwierdzony źródłowo, znany jedynie literaturze[58]. Po raz pierwszy.
59	Mateusz vel Maciej Krawiec	1556	Po raz pierwszy.
60	Piotr Netopirz	1556[59] lub 1556-1557[60]	Po raz trzeci.
61	Jakub Franczek	1556-1557[61]	Po raz drugi.
62	Mateusz vel Maciej Krawiec	1558-1559	Po raz drugi.
63	Franciszek Tiessky	1559-1561[62]	Po raz drugi.
64	Melchior Chudoba	1561-1562[63]	Po raz pierwszy.
65	Franciszek Tiessky	1562-1563[64]	Nieznany w starszej literaturze. Po raz trzeci.
66	Melchior Chudoba	1563-1564	Po raz drugi.
67	Jakub Franczek	1564-1565	Po raz trzeci.
68	Piotr Szubart (Piotr Piekarz).	1565-1566
69	Wacław Komutre	1566-1568[65]
70	Jakub Franczek	1568-1569	Po raz czwarty.
71	Wawrzyniec Herczok	1571
72	Jan Delong	1576
73	Marcin Wintergrun	1577-1578	Po raz pierwszy.
74	Piotr Szorpa	1578[66] lub 1579[67]
75	Marcin Wintergrun	1580	Po raz drugi.
76	Jakub Franczek młodszy	1582-1584
77	Maciej Subor	1585[68]
78	Piotr Szopa	1588-1589[69]	Nieznany w starszej literaturze.
79	Klaudiusz Strauss	1590-1591	Po raz pierwszy
80	Maciej Reis	1592	Po raz pierwszy.
81	Maciej Szubart	1594
82	Maciej Reis	1595-1596	Po raz drugi.
83	Klaudiusz Strauss	1597-1598	Po raz drugi.
84	Mikołaj Franczek	1598	Po raz pierwszy.
85	Wacław Franczek	1599[70]	Nieznany w starszej literaturze.
86	Jerzy Penkala	1600-1601
87	Andrzej Zyrowy (Zwawy)	1601-1603
88	Mikołaj Franczek	1603-1607	Po raz drugi.
89	Maciej Schubart	1607
90	Tomasz Scholcz	1608[71]	Nieznany w starszej literaturze. Po raz pierwszy.
91	Tomasz Scholcz	1612-1613	Po raz drugi.
92	Maciej Reis	1613	Po raz trzeci.
93	Jan Dubrawski	1614
94	Maciej Jakel	1618-1625	Po raz pierwszy.
95	Marcin Ondrzejski	1625
96	Maciej Jakel	1627	Po raz drugi.
97	Fryderyk Reis	1629-1636
98	Antoni Larquandt (de Lanqvard)	1638 i 1641	Pominięty w najnowszym zestawieniu burmistrzów Cieszyna[72].
99	Michał Werner	1638	Po raz pierwszy.
100	Sebald Bleicher	1639
101	Michał Werner	1640-1641[73]	Po raz drugi.
102	Jan Krauze	1642-1644[74]	Nieznany w starszej literaturze. Po raz pierwszy.
103	Jan Czerwonka	1648-1650[75]	Nieznany w starszej literaturze.
104	Jan Krauze	1648-1650[76]	Po raz drugi.
105	Andrzej Wildau	1651-1654	Drugi burmistrz Cieszyna podniesiony do stanu szlacheckiego. Po raz pierwszy.
106	Wacław Pohledeczky	1655-1670	Trzeci burmistrz Cieszyna podniesiony do stanu szlacheckiego.
107	Jan Jerzy Roth	1672[77]	Nieznany w starszej literaturze.
108	Jan Jerzy Heymann	1686-1689
109	Jakub Ambroży Angelek	1690
110	Krzysztof Kampf	1696
111	Gotfryd Ernest Frey	1707-1720
112	Jan Jerzy Clemens	1721-1727
113	Henryk de Rudolphi	1727-1730	Po raz pierwszy.
114	Ferdynand Leopold Peter	1730
115	Henryk de Rudolphi	1731-1734	Po raz drugi.
116	Leopold Innocenty Nepomucen Polzer	1735-1750
117	Franciszek Bilowitzky	1750-1761
118	Jan Ignacy Sarkander	1762-1775
119	Franciszek Kaliwoda	1775	Po raz pierwszy.
120	Józef Weber	1776-1777	Po raz pierwszy.
121	Franciszek Kaliwoda	1778	Po raz drugi.
122	Józef Weber	1778-1787	Po raz drugi.
123	Maksymilian Bilowitzky	1787-1791
124	Józef Metz	1792
125	Jan Klein	1793-1797
126	Jan Schalata	1797-1808
127	Franciszek Warlinger	1808-1814
128	Alojzy Kaufmann	1814-1847	Pełnił swój urząd najdłużej ze wszystkich burmistrzów Cieszyna.
129	Franciszek Rothleuther	1848-1849
130	Ludwik Klucki	1850-1861
131	Johann Demel von Elswehr	1861-1875	Czwarty burmistrz Cieszyna podniesiony do stanu szlacheckiego. Po raz pierwszy.
132	Jakub Skrobanek	1875-1876
133	Johann Demel von Elswehr	1876-1892	Po raz drugi
134	Leonard Demel von Elswehr	1892-1908	Syn poprzedniego. Po raz pierwszy.
135	Rudolf Bukowski	1908-1913
136	Leonard Demel von Elswehr	1913-1915	Po raz drugi.
137	Alojzy Gamroth	1916-1920

[edytuj] Komisarze miasta

#	Imię i nazwisko	Daty sprawowania urzędu	Informacje dodatkowe
138	Józef Duda	1920-1922
139	Jan Michejda	1922	Po raz pierwszy (później jako burmistrz).

[edytuj] Burmistrzowie w latach 1922-1945

#	Imię i nazwisko	Daty sprawowania urzędu	Informacje dodatkowe
140	Jan Michejda	1922-1927	Po raz drugi (poprzednio jako komisarz).
141	Józef Londzin	1927-1929
142	Władysław Michejda	1929-1937	Bratanek Jana.
143	Rudolf Halfar	1937-1939
144	Artur Gabrisch	1939
145	Wilhelm Koperberg	1939-1945

[edytuj] Prezydent w latach 1945-1950

#	Imię i nazwisko	Daty sprawowania urzędu	Informacje dodatkowe
146	Jan Smotrycki	1945-1950	Pierwszy i zarazem ostatni prezydent Cieszyna.

[edytuj] Przewodniczący Miejskiej Rady Narodowej

#	Imię i nazwisko	Daty sprawowania urzędu	Informacje dodatkowe
147	Wincenty Zając	1950-1953	Po raz pierwszy.
148	Józef Nowak	1953-1956
149	Jan Foltyn	1956-1958
150	Karol Zielonka	1958-1962
151	Wincenty Zając	1962-1963	Po raz drugi.
152	Boguchwał Mitręga	1963-1967
153	Jan Kulig	1967-1973	Po raz pierwszy (później jako Naczelnik Miasta).

[edytuj] Naczelnicy Miasta

#	Imię i nazwisko	Daty sprawowania urzędu	Informacje dodatkowe
154	Jan Kulig	1973-1977	Po raz drugi (poprzednio jako Przewodniczący Miejskiej Rady Narodowej).
155	Stanisław Łuczkiewicz	1977-1980
156	Zbigniew Krajewski	1980-1981
157	Edward Matuszek	1981-1990
158	Ryszard Mazur	1990

[edytuj] Burmistrzowie od 1990 roku

#	Imię i nazwisko	Daty sprawowania urzędu	Informacje dodatkowe
159	Jan Olbrycht	1990-1998	W 1994 roku został wybrany na drugą kadencję.
160	Bogdan Ficek	od 1998	W 2002 roku został wybrany na drugą kadencję, w 2006 roku na trzecią.

Przypisy

[edytuj] Bibliografia

• Gojniczek W., Burmistrzowie Cieszyna od XIV do XX wieku, (w:) 500 lat ratusza i rynku w Cieszynie 1496-1996, pod red. I. Panica i M. Makowskiego, Cieszyn 1996, s. 67-82.
• Iwanek W., Burmistrzowie Cieszyna, (w:) Kalendarz Cieszyński 1993, Cieszyn 1992, s. 117-122.
• Landwehr von Pragenau M., Geschichte der Stadt Teschen, Würzburg 1976, s. 119.
• Popiołek F., Szkice z dziejów Cieszyna, Katowice 1957, s. 58-62, 66-67.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Burmistrzowie Cieszyna na oficjalnej stronie miasta