Alojzy Fryderyk von Brühl

Z Wikipedii

Aloysius Friedrich von Brühl

Alojzy Fryderyk Józef von Brühl (ur. 21 czerwca 1739 w Dreźnie, zm. 27 stycznia 1793) – cześnik koronny od 1761, generał artylerii koronnej, dyplomata, pisarz, wolnomularz, starosta warszawski od 1750, lipnicki, bolimowski i błoński od 1759.

Syn hrabiego Henryka von Brühla, ministra króla Augusta III.

Wykształcenie domowe uzupełnił studiami matematyki w Lipsku i Lejdzie. Jako dziecko został mianowany starostą warszawskim po Auguście Aleksandrze Czartoryskim, co wywołało zgorszenie szlachty. W 1757 został dowódcą chorągwi pancernej. W 1758 posłował na Sejm z ziemi zakroczymskiej. Wziął udział w wojnie siedmioletniej po stronie Saksonii.

W 1760 wziął udział w poselstwie do Wiednia, wiosną 1762 wysłany do Sankt Petersburga z powinszowaniami objęcia tronu przez cesarza Piotra III. W 1761 odznaczony Orderem Orła Białego, wybrany posłem z ziemi czerskiej. W czasie sesji 1762 został zaatakowany przez przedstawiciela obozu Familii stolnika litewskiego Stanisława Antoniego Poniatowskiego, który mu zarzucił, że nie będąc szlachcicem polskim więc ma prawa zasiadać w izbie poselskiej.

30 marca 1763 roku mianowany został generałem artylerii koronnej, po zrzeczeniu się tego urzędu przez jego ojca. Podpisał elekcję Stanisława Augusta Poniatowskiego w 1764, co król mu wynagrodził nadając polski indygenat i potwierdzając sprawowane przez niego urzędy. W 1765 przedłożył Sejmowi projekt swojego autorstwa Dezyderata od korpusu artylerii, którego sugestie przyjęte przez Sejm doprowadziły do podniesienia budżetu artylerii do 360 000 złp. Przejął przewodniczenie Loży pod Cnotliwym Sarmatą, utworzonej 18 stycznia 1767 z inicjatywy Augusta Fryderyka Moszyńskiego. W 1773 został generalnym wizytatorem diecezji polskiej Ścisłej Obserwy niemieckiej. W roku 1768 jako starosta warszawski doprowadził między innymi do budowy kanalizacji i powstania straży pożarnej. Hrabia ufundował również na Młocinach wytwórnię prochu i kul armatnich (Prochownia) na potrzeby polskiej armii. Sejm rozbiorowy 1772-1775 rozszerzył jego kompetencje, powierzając mu pieczę nad twierdzami RP. W 1777 odznaczony Orderem Świętego Stanisława.

Położył niemałe zasługi dla Rzeczypospolitej, zreformował między innymi organizację artylerii oraz przeprowadził zmiany w systemie szkolenia artylerzystów i oficerów broni technicznych. Prowadził także praktyczne szkolenia połączonych różnych oddziałów (kawalerii, infanterii i artylerii). Pierwsze manewry odbyły się w 1776 r. pod Kamieńcem Podolskim. Dbał również o rozbudowę i utrzymanie twierdz Rzeczypospolitej, czego wyrazem może być utworzenie z jego inicjatywy w 1775 r. korpusu inżynierów. Oficerowie tej formacji sprawowali między innymi nadzór nad twierdzą w Kamieńcu Podolskim i unowocześnili oraz częściowo przebudowali w 1783 r. twierdzę jasnogórską. W 1780 został wybrany przez Sejm członkiem Rady Nieustającej i wszedł do jej Departamentu Wojskowego.

W 1788 sprzedał swój patent generała artylerii koronnej Stanisławowi Szczęsnemu Potockiemu za sumę 20 tysięcy dukatów.

Rozwinął też działalność dobroczynną. W 1785 założył w Warszawie Dom dla ubogich albo nową fabrykę krajowa, gdzie wyrabiano pończochy dla wojska. Przyczynił się też do otwarcia pierwszego w kraju ambulatorium dla bezpiecznego szczepienia ospy wietrznej.

W 1790 wyjechał do Saksonii, osiedlając się w Pförten.

Był autorem, cieszących się swego czasu popularnością komedii: Przyjazd Pana (1775), Podrzutek czyli dziecię znalezione (1782) i Figiel za figiel.

Józef Ignacy Kraszewski uczynił go tytułowym bohaterem powieści Starosta warszawski.