Abraham Kulwieć

Z Wikipedii

Abraham Kulwieć, znany także jako: Abraomas Kulvietis, Abraham Kulvietis, w jęz. łac.: Abraham Culvensis (ur. około 1509 w Kulwie, zm. 19 lipca 1546 w Kulwie), litewski i polski działacz reformacji, propagator luteranizmu, prawnik i teolog.

Urodził się w znanej i zamożnej polsko-litewskiej rodzinie szlacheckiej. W latach 1528-1537 studiował na uniwersytecie w Krakowie. Zainteresowany ideami humanizmu, udał się na dalsze studia do Louvain (Leuven) (Niderlandy), gdzie uległ wpływowi Erazma z Rotterdamu. Przekonany o konieczności zreformowania chrześcijaństwa, wyjechał na studia do Wittenbergi, gdzie wykładali: Marcin Luter i Filip Melanchton. Następnie w 1536 wyjechał do Lipska i Sieny, gdzie w 1537 otrzymał stopień doktora prawa.

W 1538 wrócił na Litwę, gdzie zaczął poprzez publiczne odczyty w Wilnie rozpowszechniać reformację luterańską. Około 1540 wybudował w Wilnie szkołę, do której uczęszczało 60 uczniów. Z powodu szerzenia wiary ewangelickiej był szykanowany i w końcu w 1542 zmuszony do wyjazdu do Prus Książęcych, gdzie w Królewcu został prywatnym nauczycielem księcia.

Był jednym z założycieli Uniwersytetu Albertina w Królewcu, gdzie w 1544 jako pierwszy otrzymał katedrę języków: hebrajskiego i greckiego. Paul Speratus opisuje go jako cenionego wykładowcę i szanowanego członka Kościoła Pruskiego. Za radą Speratusa, Kulwieć jako pierwszy przetłumaczył na język litewski katechizm luterański (wydrukowany w 1547 w Królewcu) oraz pieśni religijne. Napisał w języku łacińskim dzieło Confessio fidei Abr. Culvensis (Wyznanie wiary Abr. Kulwiecia) (1543).

W 1546 Kulwieć dowiedział się o ciężkiej chorobie matki i książę pruski Albrecht Hohenzollern, za pośrednictwem swojego wuja - króla Polski Zygmunta I Starego uzyskał dla Kulwiecia glejt na wjazd do Litwy. Kulwieć wyjechał tam już jako chory człowiek i zmarł wkrótce po przybyciu do rodzinnej Kulwy. Ten zgon wywołał falę plotek o rzekomym otruciu Kulwiecia przez jego wrogów.

[edytuj] Bibliografia

• Th. Wotschke. A. C. (Altpreuß. Monatsschrift 42, 1905, 153-252).
• Ed. Kneifel. Die Pastoren der Ev.-Augsb. Kirche in Polen, o. J. 213.
• Vaclovas Biržiška, "Abraham Kulvietis, The First Lithuanian Humanist", in Contributions of Baltic University Pinneberg, No. 47 (1947): 11.