Wikipedia:Uitgelicht

Het Schilder-boeck (1604) door de Zuid-Nederlander Karel van Mander beschrijft leven en werk van een groot aantal schilders, zowel uit het verleden als uit Van Manders eigen tijd. Daarnaast biedt het theoretische beschouwingen. Geïnspireerd op Giorgio Vasari's kunstenaarslevens uit 1568, is het Schilder-boeck niettemin een oorspronkelijk werk.

Karel van Mander (1548-1606) was schrijver: hij maakte een prozavertaling van Ovidius' Metamorphoses en schreef sonnetten. Maar daarnaast was hij ook zelf schilder. Met de theorielessen en de levensbeschrijvingen in het Schilder-boeck wilde hij jeugdige vakgenoten onderrichten in de kunst van het schilderen. (Lees verder)

Leuven is de hoofdplaats van de provincie Vlaams-Brabant in België. De stad is onder meer bekend vanwege zijn katholieke universiteit, de oudste van de Lage Landen, en de talrijke hogescholen. Naast universiteitstad wordt Leuven ook de bierhoofdstad van de wereld genoemd. Het is de vestigingsplaats van de multinationale brouwer InBev. Leuven telt meer dan 90.000 inwoners en is daarmee de op drie na grootste stad in Vlaanderen. Bezienswaardigheden zijn o.a. het bekende gotische stadhuis, de Sint-Pieterskerk en de Oude Markt. (Lees verder)

De geschiedenis van Kanaän speelt zich af in en rond het gebied dat overeenkomt met de Levant, en is al van in de prehistorie een druk doorgangs- en verblijfsgebied voor menselijke stammen en volken van diverse origine, van en naar diverse windstreken. Op deze plaatsen zijn dan ook geregeld meerdere culturen in botsing gekomen. Maar tegelijk was het vaak ook de smeltkroes waar verworvenheden van aangrenzende culturen samenvloeiden. Het gebied ligt op de overlappingszone van vier oude culturen: de Mesopotamische in het oosten, de Anatolische in het noorden, Minoïsch Kreta in het westen en de Egyptische in het zuiden. De invloeden van deze cultuurgebieden hebben vaak grote druk op elkaar uitgeoefend wat leidde tot het opkomen en verdwijnen van diverse koninkrijken en koninkrijkjes. (Lees verder)

Jhr. Mr. Charles Joseph Marie Ruijs de Beerenbrouck (Roermond, 1 december 1873 - Utrecht, 17 april 1936) was de eerste katholieke minister-president van Nederland. Zijn vader, Gustave Ruijs de Beerenbrouck was minister van Justitie onder het eerste coalitie-kabinet Mackay (1888-1891), en werd daarna (op 1 november 1893) benoemd tot gouverneur in Limburg. (lees verder)

Lodewijk Napoleon Bonaparte (Ajaccio, 2 september 1778 – Livorno, 25 juli 1846) – in het Frans Louis Napoléon Bonaparte – bijgenaamd de Lamme Koning en Lodewijk de Goede, was de broer van keizer Napoleon I en de vader van de latere Franse keizer Napoleon III. Op 23 juni 1806 werd hij op last van zijn broer Napoleon vorst van het Koninkrijk Holland, waar hij aan het hoofd kwam te staan van een nieuwe regering.

Lodewijk Napoleon nam zijn taak als koning van Holland erg serieus. Zo volgde hij ook taallessen bij de schrijver en hofdichter Willem Bilderdijk. Hij had echter veel moeite met de taal. Zo zou hij tijdens een toespraak in Amsterdam hebben beweerd 'konijn van Olland' te zijn, in plaats van koning van Holland. Hij kweekte met zijn verspreking(en) heel wat sympathie, maar werd er ook vaak in een kwaad daglicht mee gezet of belachelijk gemaakt. (Lees verder)

De Burgess shale is een geologische formatie uit het Cambrium in de Canadese gedeelte van de Rocky Mountains in het Yoho Nationaal Park (Brits-Columbia). De Burgess shale is bekend als vanwege zijn bijzondere fossielen, die een inzicht geven in het leven in het Cambrium. De formatie wordt gedateerd op ongeveer 500 miljoen jaar oud. (Lees verder)

Ufo is de afkorting voor Unidentified Flying Object; een ongeïdentificeerd vliegend object. Een ufo is volgens de definitie van de UFO-Werkgroep Nederland een licht, verschijnsel of voorwerp in de lucht dat door de waarnemer niet kan worden geïdentificeerd.

In de praktijk wordt het begrip ufo voornamelijk gebruikt als aanduiding voor ruimteschepen van buitenaardse wezens die de Aarde bezoeken.

Ufo-meldingen komen overal voor en zijn niet tijdgebonden. Zolang de mensheid bestaat is ze gefascineerd door vliegende objecten in de atmosfeer. Het is wel zo dat ufo's op bepaalde plaatsen voor een bepaalde tijd wat geconcentreerder voorkomen dan normaal. Zo werd Ohio in de jaren '60 regelmatig geplaagd door vele ufoverschijningen. (Lees verder)

Het Westers Schisma is een periode in de geschiedenis van de rooms-katholieke Kerk van 1378 tot 1418 waar pausen en tegenpausen elkaar tegenwerkten. Het schisma eindigde met het Concilie van Konstanz. Het wordt ook wel het Groot Schisma genoemd, alhoewel deze term tevens gebruikt wordt voor het Oosters Schisma van 1054. Het woord westers duidt aan dat het een scheuring betreft binnen de Kerk van de Westerse wereld (de rooms-katholieke Kerk). Tijdens een eerder schisma, het Oosters Schisma van 1054, trad er een splitsing op tussen deze Westerse kerk en de oosters-orthodoxe Kerken. Het schisma was niet gebaseerd op theologie of enige doctrine, maar alleen op politiek. (Lees verder)

Eduard Meijers (10 januari 1880 – 25 juni 1954) was de grondlegger van het Nederlandse Burgerlijk Wetboek. Meijers was hoogleraar aan de Leidse universiteit en werd – als Jood – in de Tweede Wereldoorlog door de bezetter ontslagen. Dit ontslag bracht Rudolph Cleveringa ertoe zijn beroemde rede te houden, die tot de gevangenneming van Cleveringa en de sluiting van de universiteit leidde. Ook Meijers werd gedeporteerd, maar in kamp Theresienstadt werkte hij door aan zijn ideeën over burgerlijk recht. Na zijn terugkeer op 25 juni 1945 ontwierp hij het nieuwe Burgerlijk Wetboek, dat uiteindelijk in 1992 in werking trad. (Lees verder)

Simeon werd geboren als zoon van tsaar Boris III en Johanna van Savoye, dochter van Victor Emanuel III van Italië. Hij werd gedoopt met water uit de Jordaan dat speciaal door de luchtmacht naar Bulgarije was overgevlogen. Na de plotselinge dood van zijn vader in 1943 besteeg hij op zesjarige leeftijd de troon onder regentschap van zijn oom prins Cyril. (lees verder)

De kat (ook wel huiskat, poes, Felis sylvestris catus in het Latijn) is één van de oudste huisdieren van de mens. De Egyptenaren zouden al in 2000 v. Chr. de kat als huisdier gehad hebben. Omdat katten goede jagers waren, werden ze al vroeg gedomesticeerd om de graanvoorraden van de mens tegen knaagdieren als ratten en muizen te beschermen. Tegenwoordig worden ze vooral als gezelschapsdier gehouden. De kat behoort tot de familie der katachtigen. (Lees verder)

De geschiedenis van de olietanker gaat terug tot de oudheid. De geschiedenis betreft vervoer over water, dus binnenwateren, zeeën of oceanen, van plantaardige of dierlijke olie of aardolie met schepen. Aanvankelijk vond het vervoer plaats in amfora's, later in vaten. Hoewel de Chinezen al in de 8e eeuw olie in bulk vervoerden, ontstonden de echte tankers pas aan het einde van de 19e eeuw. Vooral na de jaren 60 trad een schaalvergroting op die leidde tot enorme schepen, zoals de Batillus en de Seawise Giant, die beiden aanspraak maken het grootste schip ter wereld ooit te zijn geweest.

Naarmate vervoer van olie toenam, deden zich ook meer en grotere milieurampen voor met tankers. Die hebben geleid tot steeds strengere regels. De regels dragen een lettercode met erachter twee cijfers die het jaartal aanduiden. De strengere regels hebben aangespoord tot nieuwe technische oplossingen. (Lees verder)

Diamant is een van de vier natuurlijke allotrope verschijningsvormen van koolstof (de meest voorkomende is grafiet). Bij diamant hebben de koolstof-koolstofbindingen de tetraëdische structuur. Het is voor zover bekend het hardste materiaal dat in de natuur voorkomt; het is dan ook het ijkpunt voor hardheid 10 op de hardheidsschaal van Mohs. De diamant ontleent zijn naam aan het Griekse adamas, "ontembaar" of "onoverwinnelijk", verwijzend naar zijn hardheid. De diamant is een vaak gebruikte edelsteen in sieraden en is één van de belangrijkste exportproducten van België. 80% van alle ruwe diamanten ter wereld wordt verhandeld via Antwerpen. (Lees verder)

Auschwitz was een door Nazi-Duitsland opgericht vernietigings- en concentratiekamp nabij de huidige Poolse stad Auschwitz (Poolse naam: Oświęcim). Het kamp lag in bezet Zuid-Polen, enkele tientallen kilometers westelijk van de stad Kraków.
De naam Auschwitz is synoniem geworden voor de vernietigings- en concentratiekampen van de nazi's die overal in Europa voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog verschenen. Miljoenen mensen zijn in dergelijke kampen om het leven gekomen. (Lees verder)

Ilse de Lange (Almelo, 13 mei 1977) is een Nederlandse zangeres, bekend onder haar artiestennaam Ilse DeLange. Ze begon haar loopbaan op achtjarige leeftijd als playbackartieste. Na te zijn overgeschakeld op liverepertoire, trok ze via regionale en landelijke talentenjachten de aandacht van Hilversum. In 1998, inmiddels deel uitmakend van de groep Cash On Delivery, vertrok ze naar Nashville, Tennessee om het album World Of Hurt op te nemen. Doordat ze in de country-hoofdstad van de wereld een country-cd mocht opnemen, raakte ze toen pas bekend in Nederland. Haar album werd een groot succes in Nederland en uiteindelijk werden van haar debuutalbum internationaal 450.000 stuks verkocht. In Nederland ontving De Lange in 1999 een TMF Award en een Edison. Op 5 maart 2008 ontving ze tijdens het Harpen Gala een Gouden Harp. (Lees verder)

Arsenal FC is een voetbalclub uit Engeland. De club werd eind 1886 opgericht als 'Dial Square', maar de oprichters, die van oorsprong wapenfabrikanten in Zuid-Londen waren, veranderden de naam in 'Woolwich Arsenal'. De bijnaam 'The Gunners' lag voor de hand (Arsenal betekent 'arsenaal': een wapenfabriek of wapenopslagplaats). De club speelt in het rood en wit, en de thuisbasis is sinds 2006 het Emirates Stadium. Dat jaar werd afscheid genomen van het oude Highbury-stadion. Arsenal behoort tot de beste clubs van Engeland. De club won diverse keren de titel in de Premier League, onder andere in het seizoen 2003-04, waarin ze het hele seizoen niet verloor. Hiermee was Arsenal de eerste club die dat presteerde sinds Preston North End FC dat in het voetbalseizoen 1888-89 lukte. (lees verder)

De Democratische Republiek Congo, kortweg Congo of Congo-Kinshasa ter onderscheiding van de Republiek Congo (Congo-Brazzaville), is een voormalige Belgische kolonie. In 1885 werd het gebied het privé-eigendom van koning Leopold II. Hij noemde het Kongo-Vrijstaat. De ontdekking van rubber zorgde voor enorme winsten, terwijl de oorspronkelijke bevolking leed onder het bewind. Door toenemende internationale druk annexeerde het Belgische parlement op 18 oktober 1908 de kolonie, waarna het Belgisch Congo genoemd werd. Bestuur en leefomstandigheden verbeterden aanzienlijk. In 1960 werd Congo onafhankelijk van België. Sinds 1994 wordt Congo getroffen door etnische onlusten en een burgeroorlog. (Lees verder)

Alfred de Grote (848 of 849–899) was koning van Engeland (Wessex) van 871 tot 899. Hij was de vierde zoon van koning Ethelwulf en diens eerste vrouw Osburh. Bijzonderheden over zijn leven zijn bekend gebleven van het werk van de Welshman Asser, die als zijn biograaf kan worden gezien. Alfred hervormde het leger en voerde diverse bestuurlijke en juridische vernieuwingen door die het land zeer ten goede kwamen, ook op economisch gebied. Hij deelde zijn grondgebied in in shires (graafschappen) die hij onder het toezicht plaatste van een earl. Hij benoemde ook 'sheriffs' die zijn gezag ter plaatse moesten controleren. Hij bevorderde het onderwijs, onder andere door het stichten van een invloedrijke hofschool. Ook op cultureel gebied was Alfred actief. Al deze kwaliteiten bijeen bezorgden hem de bijnaam de Grote. (lees verder)

Op 30 juni 1934 vond de Nacht van de Lange Messen plaats. Tijdens die bewuste nacht werd de hele top van de SA, het partijleger van de Duitse Nazi-partij, de NSDAP, vermoord door de SS van Heinrich Himmler. Dit onder verschillende voorwendselen: het zouden homo's zijn, of men zou samengezworen hebben tegen de nieuwe rijkskanselier Adolf Hitler. In de werkelijkheid wilde Hitler zijn greep op de Duitse samenleving nog verstevigen door andere machthebbers, die zouden kunnen uitgroeien tot tegenstanders, preventief uit te schakelen. Tot op vandaag wordt de term Nacht van de Lange Messen nog metaforisch gebruikt wanneer een vereniging, regime of partij een interne afrekening houdt. (lees verder)

Willem Nicolaas Alexander Frederik Karel Hendrik van Oranje-Nassau (1840-1879), prins van Oranje, prins der Nederlanden, prins van Oranje-Nassau, was van 17 maart 1849 – na het overlijden van zijn grootvader koning Willem II – tot zijn dood kroonprins van Nederland. Hij was de oudste zoon van koning Willem III en zijn eerste vrouw koningin Sophie. Hij was de half-broer van de latere koningin Wilhelmina (1880-1962).

Prins Willem (IV) had aanvankelijk de opvolger van zijn vader koning Willem III moeten worden. Echter, zijn opvoeding in Victoriaanse stijl zou desastreus blijken. De kroonprins en zijn vader hadden een verre van goede relatie, culminerend in zelfgekozen ballingschap nadat de koning en de koningin de huwelijksplannen van prins Willem met jonkvrouwe Mathilde van Limburg Stirum hadden afgekeurd. Mogelijk had het er mede mee te maken dat Willem III zelf een relatie zou hebben gehad met Matties moeder en prins Willem wellicht met zijn halfzus zou trouwen. Willem wilde afstand van de troon doen en vertrok naar Parijs, waar hij zich stortte in een leven van seks, drank en gokken. De Parijse boulevardpers was gek op Le Prince de Citron en wijdde met enige regelmaat grote scandaleuze verhalen aan zijn liederlijke handel en wandel. Op 11 juni 1879 stierf prins Willem, 38 jaar oud, totaal berooid, aan een combinatie van tyfus, een leveraandoening en uitputting. Hij zou zijn vader dus niet opvolgen, evenals zijn twee jongere broers niet. Koning Willem III overleefde ook prins Alexander (1851-1884) en prins Maurits (1843-1850). (Lees verder)

Kardinaal de Richelieu was een invloedrijk Frans staatsman. Hij wist koning Lodewijk XIII te verzoenen met zijn moeder Maria de' Medici en werd in 1624 op haar voorspraak Eerste-minister. Van dit ogenblik af werd het zijn doel het koninklijke gezag geheel te bevrijden van alle beïnvloeding door familieleden en vazallen. Het was het begin van "un grand règne sans un grand roi". Richelieu had de feitelijke macht overgenomen. Hij sloot bondgenootschappen tegen de Habsburgers met Karel I van Engeland en met andere protestantse staten zoals de Republiek, Denemarken en Zweden. Toen de hugenoten echter in opstand kwamen, liet hij de grote politiek plotseling varen, voerde eigenhandig het beleg van La Rochelle en beperkte drastisch de politieke voorrechten van de protestanten, zoals die hun bij het Edict van Nantes waren toegekend. Richelieu heeft het absolutisme van Lodewijk XIV voorbereid, het politieke en culturele overwicht van Frankrijk over West- en Midden-Europa gevestigd en de beïnvloeding van de Europese beschaving door de Franse taal en kunst mogelijk gemaakt. (Lees verder)