Delfzijl

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Gemeente Delfzijl

Provincie	Groningen
Hoofdplaats	Delfzijl
Oppervlakte  - Land  - Water	227,48 km² 132,47 km² 95,01 km²
Inwoners Bevolkingsdichtheid	27.272 (1 februari 2008)? 206 inw./km²
Geografische ligging	53°20' NB 6°55' OL
Belangrijke verkeersaders	N33, N360, N362
Netnummer	0596
Postcodes	9904-9909, 9930-9934, 9936-9937, 9945-9949
Officiële website	www.delfzijl.nl
Politiek
Burgemeester (lijst)	Cees Waal (PvdA) (waarnemend)
Zetels Gemeenteraad PvdA ChristenUnie CDA VVD Lijst Stulp PvhN	21 9 4 3 2 2 1
Bevolkingspiramide

Delfzijl ( uitspraak (info·uitleg)) (Gronings: Delfziel) is een gemeente in noord Nederland, in de provincie Groningen. De gemeente beslaat een oppervlakte van 138,34 km² (waarvan 4,72 km² water) en had op 1 juli 2006 een inwoneraantal van 27.909 (bron: CBS), waarvan ongeveer 17.000 in de stad Delfzijl. De gemeente bestaat uit de stad Delfzijl en omvat daarnaast 13 dorpen en 24 buurtschappen. In Noord-Oost Groningen vervult de gemeente een centrumfunctie. Delfzijl beschikt over voorzieningen op het gebied van gezondheid (o.a. een ziekenhuis) en onderwijs (basis-, middelbaar- en beroepsonderwijs), sport en cultuur (theater annex cultureel centrum en instituut voor kunstbeoefening).

Inhoud 1 Indeling 2 Wijken in de plaats Delfzijl 3 Geschiedenis 3.1 Bezettingen 3.2 Vuurtorens 3.3 Overstromingen 3.4 Wapen 3.5 Industriële ontwikkeling 3.6 Heden 4 Bezienswaardigheden 4.1 Ede Staal 4.2 Steenfabriek Fivelmonde 4.3 Maigret 4.4 Waterpoort 4.5 Bouwwerken 4.6 Loodsmonument 5 Evenementen 5.1 Pinksterfeesten 5.2 Delfsail 5.3 Harley dag 5.4 Havenfestival 5.5 Nieuwjaarsduik 6 Cultuur 6.1 Algemeen 6.2 Musea 6.3 Uitgaan 7 Verkeer en vervoer 7.1 Wegen 7.2 Wateren 7.3 Openbaar vervoer 8 Trivia 9 Bestuurlijke perikelen 9.1 Gemeenteraad 9.1.1 Heden 10 Sport en recreatie 11 Bekende Delfzijlsters 11.1 Geboren 11.2 Woonachtig 12 Stedenbanden 13 Zie ook 14 Externe link 15 Bronnen, noten en/of referenties

[bewerk] Indeling

De gemeente Delfzijl omvat de volgende plaatsen, dorpen, gehuchten en buurtschappen: Amsweer, Arwerd, Baamsum, Bierum, Biessum, Binnen Ae, Borgsweer, Dallingeweer, Dekkershuizen, Delfzijl, Farmsum, Feldwerd, Fiemel, Geefsweer, Godlinze, Heveskes, Heveskesklooster, Ideweer, Holwierde, Krewerd, Ladysmith, Lalleweer, Losdorp, Meedhuizen, Nansum, Naterij,Nooitgedacht, Oterdum, Polen, Spijk, Termunten, Termunterzijl, Tuikwerd, Tuikwerderrak, Tweehuizen, Uiteinde, Uitwierde, Vierburen, Vierhuizen, Wagenborgen, Wartum, Weiwerd, Woldendorp en Zeshuizen.

De grootste plaatsen zijn:

Naam	Inwoners (2005)
Delfzijl	17.080
Farmsum	2.510
Wagenborgen	1.910
Spijk	1.250
Holwierde	1.040
(bron: CBS Gemeente op maat - PDF)

[bewerk] Wijken in de plaats Delfzijl

De plaats Delfzijl bestaat uit de volgende wijken en buurten:
Wijk	Buurten
Delfzijl-West	Oud West(over de gracht), West 1 (scheepvaartbuurt), West 2 (steenbakkersbuurt), Tuikwerderrak, Dethmerseiland en Fivelzigt
Tuikwerd	Tuikwerd, Oogstbuurt, Vogelbuurt, De Rietkampen en Kruidenoever
Delfzijl-Noord	Kwelderland, Vestigingbuurt, Schrijversbuurt, Landenbuurt, Bornholm, Rif- en Zandplatenbuurt en Biessumerwaard
Centrum
De Vennen
Kroonstad
Nieuwstad
Doklanden

[bewerk] Geschiedenis

De naam "Delfzijl" betekent zijl (= sluis) in de Delf (= de oude naam van het Damsterdiep). Delfzijl ontstond in de dertiende eeuw toen er een sluis gebouwd werd in de Delf. Toch was er al langere tijd sprake van bewoning van het gebied waar het huidige Delfzijl ligt. De Romein Plinius de Oudere^[1] schreef reeds in 47 na Christus over het gebied aan de oevers van de Eems. In zijn reisverslag noemt hij de oorspronkelijke bewoners, die behoorden tot de Chauken en woonden op terpen of wierden. Zodat zij beschermd werden tegen de tweemaal per dag opkomende vloed.

Toch is dit niet het eerste teken van bewoning in Delfzijl. In 1982 werd in de directe nabijheid van Delfzijl, onder de wierde Heveskesklooster ten oosten van Delfzijl een Hunebed gevonden. Dit is een indicatie dat er ook al in vroege tijden bewoning was in Delfzijl.

De naam Delfzijl werd voor het eerst genoemd in een oorkonde van 19 juni 1303.^[2]. Oorspronkelijk lagen er drie zijlen (sluizen) in de Delf. Deze werden Slochter-, Scharmer- en Dorpster zijl genaamd. Men spreekt dus ook wel van "de drie Delfzijlen". Bij deze sluizen onstond al snel bewoning toen er een sluiswachter aangesteld werd. Dit was het begin van het ontstaan van het huidige Delfzijl. De drie sluizen vielen onder het Generale Zijlvest der Drie Delfzijlen.

De drie sluizen in de Delf vormden een belangrijk strategisch punt. Ze werden niet alleen gebruikt om het binnenwater te lozen op zee, maar konden ook gebruikt worden om het zeewater over het land te laten stromen. Bovendien kon vanuit Delfzijl een belangrijke handelsroute van de stad Groningen gecontroleerd worden. Tevens werd het scheepvaartverkeer op de Eems gecontroleerd en kon zo de scheepvaart voor de haven van Emden gehinderd worden. De haven van de stad vormde ook een invalsbasis voor een grote troepenmacht vanuit zee. In 1499 werd door de Graaf van Oost-Friesland een blokhuis gebouwd te Delfzijl.^[2].

Op 25 juli 1568 bezocht Alva Delfzijl. Hij zag de stategische betekenis en maakte plannen om er een grote vesting van te maken. Oorspronkelijk was het zijn bedoeling om een vesting te maken waartoe Delfzijl, Farmsum en Appingedam zouden behoren. Dit was zeer tegen de zin van de stad Groningen en is door herhaardelijk aandringen van de stad Groningen niet doorgegaan. Op bevel van de graaf van Rennenberg werden de verdedigingswerken zelfs ontmanteld. Dezelfde Rennenberg gaf enige tijd later echter opdracht aan Johan van den Kornput om ontwerpen te maken voor de versterking van Delfzijl. Dit plan werd echter niet gelijk uitgevoerd. Er werd eerst een schans, omgeven door een gracht, aangelegd door Berthold Entens van Mentheda tot Middelstum. ^[2]. Deze schans werd in 1580 door de Spanjaarden ingenomen. In 1591 werd de schans heroverd door Prins Maurits. Hij zorgde voor versterking van de schans en zo kon het plan van Johan van den Kornput alsnog uitgevoerd worden. Delfzijl werd een vesting. In 1594 werd door Francisco Verdugo tevergeefs een poging gedaan om de vesting Delfzijl weer in te nemen. In 1696 werd de vesting door Menno van Coehoorn versterkt.

In de middeleeuwen stonden er in de omgeving van Delfzijl verscheidene Borgen.

De haven van Delfzijl werd reeds in de 16e eeuw in verschillende maritieme geschriften vermeld. In 1591 bezocht prins Prins Maurits de haven met een vloot van 150 schepen. Enige decennia later bezocht Piet Hein met de "Zilvervloot" Delfzijl. Tijdens de Tweede Engelse Oorlog in 1665 kwam Michiel de Ruyter met de West-Indische vloot en dertig door hem buitgemaakte schepen de haven van Delfzijl binnen.^[3]

In 1825 kreeg Delfzijl stadsrechten toegekend. In 1856 werd de zeevaartschool gesticht. In 1876 werd het Eemskanaal van Delfzijl naar Groningen gegraven.

[bewerk] Bezettingen

In de Franse tijd bleef het tot 1815 door een Franse troepeneenheid bezet. Met het beleg o.l.v. kolonel Marcus Busch kwam daar een einde aan. Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog werd de haven van Delfzijl gebruikt om het zogenaamde Zweeds wittebrood te lossen. Ook de Duitse tijd eindigde later dan op de meeste plaatsen in Nederland. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog werd fel slag geleverd om Delfzijl. De stad Delfzijl was van strategisch belang voor de bescherming van de Eems en de Duitse stad Emden. In de Tweede Wereldoorlog werden door de Duitsers dan ook diverse versterkingen aangelegd. Hierdoor was Delfzijl lastig in te nemen. Pas op 2 mei 1945 capituleerde het Duitse garnizoen.

[bewerk] Vuurtorens

In 1888 zijn er langs kust van de Eems 2 vuurtorens gebouwd, één in Watum en één in Delfzijl. Ze zagen er niet uit als de gangbare vuurtorens, het waren stevige gebouwen die goed in die tijd pasten. Ze waren 10,5 meter hoog en er was plaats voor 2 gezinnen van de vuurtorenwachters (zie Vuurtoren van Delfzijl).

De twee vuurtorens zijn beide in de Tweede Wereldoorlog vernield. De nieuwe vuurtoren van Delfzijl (nummer 2), met een rood-wit-groen sectorlicht op 17 meter boven de gemiddelde waterhoogte van de Eems, moest in 1981 wijken in verband met het uitbreiden van de haven van Delfzijl. Foto's en bouwtekeningen bevinden zich in het het Nationaal Archief.

[bewerk] Overstromingen

Door de ligging aan het water is Delfzijl kwetsbaar voor overstromingen. In 1597, 1686, 1717 en 1825 kwamen er overstromingen en dijkdoorbraken voor. Ook in de 21ste eeuw moesten herhaaldelijk de coupures in de dijk bij Delfzijl gesloten worden om te voorkomen dat de stad onder water loopt. In de waterpoort aan het eind van de havenstraat is een gedenkteken aangebracht, wat de hoge waterstand van 1962 markeert. De hoogste waterstand echter werd in november 2006 gemeten. Door een noordwesterstorm stond het water er tijdens hoogtij 4,83 meter boven NAP. Het oude record van 4,50 meter dateerde uit 1825.

[bewerk] Wapen

Het tamelijk ingewikkelde wapen van Delfzijl is ontstaan uit een combinatie van de wapens van de diverse, rond Delfzijl liggende, gebieden die allengs in Delfzijl opgingen. De oudste component is de gekroonde harpij. Deze figuur komt eveneens voor op het wapen van Emden, aan de overkant van de Eems. Het is afgeleid van de eens machtige familie Cirksena die vanuit Emden de macht uitoefende over Ostfriesland. Graaf Edzard I van Oost-Friesland was zelfs een tijdlang (1504-1517) stadhouder van stad en ommeland.

[bewerk] Industriële ontwikkeling

In de tweede helft van de twintigste eeuw werd de Eemsmondregio waar Delfzijl in ligt door de Nederlandse Overheid verkozen tot ontwikkelingspool voor de economische ontwikkeling en ontsluiting van Noord-Nederland.

Eén van de belangrijkste gevolgen was de in 1968 gestarte aanleg van een diepzeehaven in Delfzijl.

Hiervoor moesten verschillende dorpen wijken waaronder de dorpjes Heveskes en Oterdum. Het kerkje van Heveskes staat nu midden in het industriegebied, op de zeedijk waar vroeger Oterdum lag is het oude kerkhof gereconstrueerd. Midden op dit kerkhof staat nu een kunstwerk van M. Meesters bestaande uit een hand die in de handpalm het kerkje van Oterdum draagt. Door de aanleg van de Hoogelandsterweg (de weg naar o.a. de Eemshaven) moest ten noorden van Delfzijl het gehucht Ladysmith wijken.

Toen de haven in 1973 klaar was, was ook de economische crisis daar en bleek de industriële expansie achter te blijven. Dit heeft tot gevolg dat een belangrijk deel van het beoogde industriegebied in Delfzijl vandaag de dag nog braak ligt.

Desondanks is Delfzijl de op 2 na grootste havenstad in Nederland. In Delfzijl zijn veel fabrieken gevestigd, waaronder Aluminium Delfzijl (ALDEL), AKZO, NKF, Dow Chemical. Ook wordt de zogenaamde Supervezel in Delfzijl gemaakt. In 2006 werd in Delfzijl de eerste Biomethanol fabriek ter wereld geopend. Een bekende werf uit Delfzijl is de werf waar Waarschepen gebouwd worden. Ook de werf Niestern Sander is een bekende werf die in Delfzijl gevestigd is. In Delfzijl bevindt zich het 2e (qua grootte) chemiepark van Nederland. 17% van de totale landelijke werkgelegenheid in de chemie is gevestigd in Delfzijl. In Delfzijl zijn in totaal zo'n 14.000 arbeidsplaatsen, die grotendeels worden ingevuld door mensen van buiten de gemeente.

[bewerk] Heden

Anno 2008 vervult Delfzijl een regionale functie. Zo zijn er in de stad meerdere voorzieningen ten behoeve van de regio, zoals het Delfzicht Ziekenhuis, de schouwburg 'De Molenberg', het IVAK (een Instituut voor kunst en cultuur in Noord Groningen), de bibliotheek en diverse winkelcentra. De stad heeft dankzij de haven nog steeds een maritiem karakter. Er zijn diverse bedrijven uit deze sector zoals rederijen, bevoorradingsbedrijven en werven gevestigd. Ook de industrie is nog rijk vertegenwoordigd in de stad.

[bewerk] Bezienswaardigheden

• Het Eemshotel, een in zee gebouwd buitendijks hotel.
• De haven van delfzijl en de havenboulevaard; in de haven bruist het vaak van de bedrijvigheid. Er is een boulevaard die langs de haven loopt.
• De wandelpromenade; over de dijk loopt vanaf het Eemshotel langs de haven een wandelpad. Met aan de ene kant uitzicht op de haven en aan de andere kant uitzicht op de stad Delfzijl.
• De wijk Oud West en de vorige locatie van de zeevaartschool aan het Abel Tasmanplein zijn gebouwd volgens de Amsterdamse School (bouwstijl)
• In de directe omgeving van Delfzijl zijn diverse historische kerkgebouwen uit de middeleeuwen te bezichtigen.
• Ten Noorden en ten Oosten van Delfzijl liggen nog diverse bunkers die in de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers aangelegd zijn.

[bewerk] Ede Staal

Op de dijk nabij het in zee gebouwde Eemshotel staat het monument voor de streektaalzanger en -dichter Ede Staal, die een deel van zijn leven in Delfzijl woonde en er ook begraven ligt. Ede Staal bezong in zijn liedjes vaak dit deel van de provincie Groningen. Eén van zijn liedjes gaat over de haven van Delfzijl. Het monument is een 10 meter hoge zuil met eromheen een band en is ontworpen door de kunstenaar Chris Verbeek. Op de band staat de tekst van het lied "Credo - Mien bestoan" van Ede Staal.

[bewerk] Steenfabriek Fivelmonde

In de omgeving van Delfzijl werden in de 19de eeuw veel steenfabrieken gesticht, dit omdat de Groningse klei uitermate geschikt is om steen van te bakken. De steenfabriek Fivelmonde in Delfzijl is één van de weinige overgebleven complete Groningse steenfabrieken. Het is een voorbeeld van Industrieel Erfgoed. Er worden sinds de sluiting in 2002 geen stenen meer gemaakt. Tegenwoordig wordt de steenfabriek beheerd door een stichting. De steenfabriek is te bezichtigen voor het publiek en er worden allerlei activiteiten georganiseerd.

[bewerk] Maigret

De Belgische schrijver Georges Simenon verbleef tijdens het interbellum enige tijd met zijn jacht in Delfzijl. Tijdens zijn verblijf bedacht hij het personage Maigret. Enkele boeken over Maigret spelen zich af in Delfzijl. Naast het Damsterdiep staat een standbeeld van Maigret. Het standbeeld werd in 1966 door Simenon onthuld. Het standbeeld is gemaakt door de beeldhouwer Pieter d'Hondt.

[bewerk] Waterpoort

Aan het einde van de Havenstraat ligt in de dijk de historische waterpoort uit 1833. Deze Waterpoort was één van de waterpoorten die Delfzijl kende en werd ook wel Grote Waterpoort genaamd. De Waterpoort werd gebouwd ter vervanging van de voorgaande waterpoort uit 1715. De Waterpoort poort werd in de jaren '70 gerestaureerd en is nog steeds in gebruik. Bij een hoge vloed wordt de poort afgesloten door middel van een metalen deur. Aan de havenzijde is een steen met inscriptie die de springvloed van 1962 markeert.

[bewerk] Bouwwerken

In het centrum aan het Molenbergplein ligt de korenmolen Adam. Enkele andere bijzondere bouwwerken in het centrum van Delfzijl zijn het voormalige Gemeentehuis uit 1899 aan de Oude Schans, het Stationsgebouw uit 1884, de Nederlands Hervormde Kerk uit 1830 aan het Molenbergplein, de voormalige Joodse Synagoge uit 1888, de voormalige school (instelling) van rond 1900 aan de Binnensingel. Het oudste bouwwerk van Delfzijl is echter de munitiekamer. Deze dateert uit 1591, de tijd dat Delfzijl nog een vesting was.

[bewerk] Loodsmonument

Op de dijk nabij het strand staat het loodsmonument. Dit monument is geplaatst ter nagedachtenis aan alle omgekomen loodsen uit Delfzijl. In 1925 is tijdens een zware storm de laatste zeilloodsboot met de voltallige bemanning vergaan. Het momenument werd ter nagedachtenis aan hen opgericht.

[bewerk] Evenementen

[bewerk] Pinksterfeesten

Met pinksteren worden door de zeil- en roeivereniging Neptunus de Pinksterfeesten in Delfzijl georganiseerd. Dit is een evenement rondom het pinksterweekend met tal van feesten en activiteiten. Zo zijn er onder ander roeiwedstijden, zeilwedstrijden, wandeltochten, concerten, et cetera. Een van de hoogte punten is het traditionele sliksleeën (gronings: Krait'n). Dit vindt plaats in het slik op een drooggevallen stuk van de Eems nabij het strand van Delfzijl. De deelnemers dienen met hun slee zo snel mogelijk een parcours in het slik af te leggen. Een ander hoogtepunt is het traditionele feest op de dijk. Hierbij zijn er op pinkstermaandag diverse optredens van landelijk bekende artiesten op de dijk. De pinksterfeesten worden traditioneel afgesloten met een groot vuurwerk op de avond van pinkstermaandag.

[bewerk] Delfsail

Delfsail is een maritiem evenement in Delfzijl. Waarbij diverse historische zeilschepen (windjammers) de haven aandoen. Dit evenement trekt duizenden bezoekers. Delfsail vindt sinds 1986 om de vijf jaar plaats.

[bewerk] Harley dag

Elk jaar wordt er in Delfzijl een Harley dag georganiseerd. Hierbij zijn er grote aantallen Harley Davidson motoren te bewonderen op het Molenbergplein. Ook zijn er tal van nevenactiviteiten zoals een springkussen voor de kinderen en diverse kraampjes en stands. Ook is er vaak live muziek.

[bewerk] Havenfestival

Jaarlijks vindt dit festival plaats in de haven van Delfzijl. Er zijn verscheidene attracties er is een Kermis er zijn verschillende historische schepen te bezichten zoals oude sleepboten en marine fregatten. Het is mogelijk om een rondvaart te maken door de haven van Delfzijl. Ook zijn er rondritten met historische autobussen, of met huifkarren. Het havenfestival trekt jaarlijks zo'n 55.000 bezoekers.

[bewerk] Nieuwjaarsduik

Elk jaar vindt op 1 januari bij hoogwater de traditionele nieuwjaarsduik plaats op het strand van Delfzijl. Enkele tientallen deelnemers nemen hierbij een duik in de vaak koude Eems vanaf het strand van Delfzijl. De duik vindt plaats onder begeleiding van de hulpdiensten als Ambulance en Brandweer.

[bewerk] Cultuur

[bewerk] Algemeen

In Delfzijl is het IVAK gevestigd. Dit werd 1966 opgericht. De oorspronkelijke afkorting staat voor "Instituut Voor Amateuristische Kunstbeoefening". Het IVAK word tegenwoordig "IVAK, Centrum voor Kunst en Cultuur in Noordoost Groningen". genoemd. De doelstelling van het IVAK is om zoveel mogelijk mensen kennis te laten maken met Kunst en Cultuur. Dit gebeurt door het geven van lessen en cursussen, maar ook door deelname of bezoek aan andere activiteiten zoals lezingen, optredens, voorstellingen of tentoonstellingen. Verder Beschikt Delfzijl over een Bibliotheek. Deze is gevestigd aan de Oude Schans.

[bewerk] Musea

• In Delfzijl bevindt zich het Aquarium, een museum en zeeaquarium. Het museum is gebouwd om een bunker uit de Tweede Wereldoorlog. Deze is onderdeel van het museum en zodoende te bezichtigen. Tevens is hier het in 1982 bij Delfzijl gevonden G5 (hunebed) tentoongesteld. In het aquarium deel van het museum is een uitgebreid overzicht van in de waddenzee voorkomende (levende) dieren. Het museum beschikt verder over vier collecties: er is een deel gewijd aan archeologie. Een ander deel van het museum is gewijd aan geologie, er zijn diverse gesteentes te bezichtigen. Tenslotte is er nog een maritieme expositie, met de maritieme geschiedenis van Delfzijl, modelschepen en andere maritieme attributen. Ook is er nog een schelpencollectie te bezichtigen.

[bewerk] Uitgaan

Delfzijl beschikt over een schouwburg (De Molenberg). Delfzijl beschikt sinds 1989 niet meer over een bioscoop. Wel is er de filmliga "Eemsmond" die regelmatig films vertoont in De Molenberg. Verder heeft Delfzijl een groot aantal cafés. Een aantal voorbeelden zijn: Het Anker, Piet's Cafeetje, De Schuitenvaarders, Stad en Lande, Café Centrum, De Buurvrouw. Een bekende discotheek is "Two Night". Ook heeft Delfzijl een groot aantal restaurants, zoals: De Kakebrug, Het Eemshotel, 't Lokaal, Le Palme, De Boegschroef, Boven Groningen.

[bewerk] Verkeer en vervoer

[bewerk] Wegen

Een aantal hoofdwegen verbindt Delfzijl met andere steden:

• N33 Eemshaven - Delfzijl - Assen
• N360 Delfzijl - Groningen
• N362 Delfzijl - Winschoten
• N997 Delfzijl - Losdorp
• N992 Delfzijl - Woldendorp

[bewerk] Wateren

Delfzijl ligt aan een knooppunt van verschillende waterwegen. De belangrijkste waterweg is de Eems, waarmee de stad rechtstreeks verbonden is met de Noordzee.

Het Damsterdiep (in vroegere tijden ook wel Delf genaamd). Loopt van Groningen naar Delfzijl en mondt bij Delfzijl uit in de Eems. Het Damsterdiep wordt alleen nog gebruikt voor pleziervaart. De Uitwierdermaar mondt bij Delfzijl uit in het Damsterdiep.

Ook het Eemskanaal, een belangrijke binnenvaart route loopt van Groningen naar Delfzijl. Het Eemskanaal kwam in 1876 gereed. In de jaren '60 is er een nieuwe aftakking gegraven naar de Eems, met daarin grotere sluizen. Via deze aftakking kom je in zowel de Farmsumerhaven als de Oosterhorn haven. De nieuwe sluizen komen uit in de buitenhaven van Delfzijl. Via de oude loop van het Eemskanaal is het niet meer mogelijk om in de Eems te komen. De sluis is een schutsluis geworden. De originele loop van het Eemskanaal wordt in de volksmond ook wel "Oude Eemskanaal" genoemd. In het "Oude Eemskanaal" ligt de jachthaven "Het Dok". Ook staat het "Oude Eemskanaal" in verbinding met het Damsterdiep door middel van een sluis. Aan het einde van de Oosterhorn haven ligt een sluis die in verbinding staat met het Termunterzijldiep.

In Farmsum loopt nog het Afwateringskanaal van Duurswold. Dit kanaal werd gegraven om de afwatering uit het Oldambt te kunnen waarborgen. Het kanaal wordt doorsneden door de later afgegraven aftakking van het Eemskanaal. En is zodoende niet bevaarbaar.

Nabij Delfzijl ligt het Schildmeer. Dit is bereikbaar door een sluis vanuit het Eemskanaal.

[bewerk] Openbaar vervoer

Delfzijl heeft twee stations aan de spoorlijn Groningen-Delfzijl, te weten Delfzijl en Delfzijl-West.

Buslijnen in de gemeente zijn:

• lijn 240: servicebus Delfzijl
• lijn 40/140: Delfzijl-Appingedam-...-Groningen
• lijn 43: Delfzijl-Borgsweer-Termunten-Woldendorp-Nieuwolda
• lijn 45: Appingedam-Delfzijl-Holwierde-Bierum-Spijk-Losdorp-Godlinze-Loppersum
• lijn 119: Delfzijl-Wagenborgen-Nieuwolda-Scheemda-Winschoten
• lijn 91: buurtbus Appingedam-Holwierde-Krewerd-...-Loppersum
• lijn 96: buurtbus Delfzijl-Meedhuizen-Appingedam
• lijn 641 (scholierenlijn): Appingedam-Delfzijl-Holwierde-Spijk-Roodeschool-Uithuizen

[bewerk] Trivia

• Nederland verschilt met Duitsland van mening over de loop van de zeegrens door de Eems vanaf de Dollard. Volgens de Nederlandse opvatting loopt die grens vanaf Nieuwe Statenzijl recht naar de Eems om daar het midden van de stroom te volgen. De grens snijdt hierbij de Geisedam, een leidam van de Eems. Volgens de Duitse opvatting is het Nederlandse deel kleiner en volgt de grens in de Eems de laagwaterlijn aan de Nederlandse kant zo liggen naar Duitse opvatting kleine delen van de havenpieren van Delfzijl eigenlijk in Duitsland.
• Onder het Eemsmondgebouw (een 10 verdieping tellende flat nabij de haven van Delfzijl) werd in de jaren '50 tijdens de koude oorlog een atoomschuilkelder aangelegd. De schuilkelder is tot op heden (2008) nog in takt en geschikt voor gebruik. De schuilkelder kende een capaciteit van (slechts) 12 personen en was bedoeld om de plaatselijke autoriteiten onderdak te bieden in geval van een atoomoorlog.

[bewerk] Bestuurlijke perikelen

De gemeente Delfzijl wordt al vele jaren geplaagd door een onrustige politieke situatie. Vele raadsleden en wethouders moesten voortijdig het veld ruimen vanwege allerhande conflicten en malversaties.

Zo moest op 7 december 2000 wethouder Hink Ketting (GroenLinks) onder druk van de gemeenteraad aftreden omdat zijn auto voorzien was van illegale kentekenplaten. Ketting had een auto in Duitsland gekocht en daar (tijdelijk) de kentekenplaten van zijn oude auto op geschroefd. In 2002 werd hij na de collegeonderhandelingen gevraagd door CDA, Gemeentebelangen en de VVD om terug te keren als wethouder volkshuisvesting en herstructurering. De krant kopte: comeback van het jaar 2002.

Op 18 december 2002 splitste zich van de fractie van Gemeentebelangen, die tot dat moment vijf zetels bezette, een groep van vier raadsleden af die het met de handelwijze van de wethouder van de partij niet eens waren. Zij vormden samen de Lijst Bruininck. Gemeentebelangen Delfzijl werd vanaf dat moment vertegenwoordigd door één raadslid; (de partner van wethouder Emmy Koning) de heer A. de Kruiff.

Emmy Koning, wethouder voor Gemeentebelangen, maakte diezelfde avond melding van haar maandelijkse financiële bijdrage aan Bruininck en tevens meldde zij door hem te zijn aangerand. Enige dagen later kon ook zij het veld ruimen vanwege dit vermeende omkoopschandaal.

In januari 2003 verscheen een vernietigend rapport van de inspectiedienst van het ministerie van VROM. Hierin werd gesteld dat het slecht is gesteld met het toezicht op milieuvergunningen. Tevens werd bekend dat een brief van de inspectiedienst, verstuurd in september 2002, door het college van B en W geheim is gehouden voor de gemeenteraad. Als gevolg van al deze verwikkelingen stapte burgemeester Haaksman op 10 februari 2003 op. Commissaris van de Koningin Hans Alders greep in en al de volgende dag werd Annemarie Jorritsma-Lebbink beëdigd als nieuwe burgemeester. Al direct bij haar aantreden gaf ze aan al voor het eind van dat jaar weer vertrokken te willen zijn.

Twee dagen hierna besloot het voltallige college van Wethouders (Houwerzijl, Huisman, Lohr en Ketting) hun zetels ter beschikking te stellen maar voorlopig wel aan het werk te blijven. Hiermee had Delfzijl de landelijke primeur van een gemeente met een 'demissionair' college van B en W.

Op 18 augustus 2003 vertrok Annemarie Jorritsma-Lebbink naar Almere waar ze het burgemeesterschap op zich nam. Daarna was Henk van Hoof waarnemend burgemeester, tot een referendum een nieuwe burgemeester aanwees: vanaf 1 mei 2004 was Maritje Appel burgemeester van Delfzijl, een van de eerste gekozen burgemeesters van Nederland.

In een interview voor Radio Noord in 2005 beschuldigde fractievoorzitter van GroenLinks in Delfzijl, Ria de Weerd raadslid Arco de Kruijff van verkrachting van zijn oud-partijgenote Beulakker. Onderzoek door de Rijksrecherche leverde hiervoor geen bewijs op en een slepende juridische procedure volgde. De Kruijff eiste genoegdoening voor het aantasten van zijn goede naam. De rechtbank in Groningen stelde hem hierover in december 2007 in het gelijk en veroordeelde tot een schadevergoeding van 25.000 euro. De Kruijff wilde 80.000 euro, maar was tevreden met het bedrag dat de rechtbank hem nu toewees.

Eind januari 2006 bleek dat de nieuwe burgemeester niet kon samenwerken met gemeentesecretaris J. Visser. Laatstgenoemde gaf daarop te kennen per 1 maart 2006 te vertrekken. Begin februari, terwijl burgemeester Appel afwezig was in verband met vakantie, besloot het college van B en W haar de portefeuille personeelszaken af te nemen, en op 8 februari tevens de overige portefeuilles die de burgemeester had. Enkele dagen na haar terugkomst op 14 februari 2006 liet de burgemeester weten dat zij geen mogelijkheden meer zag om verder te functioneren en daarom opstapte. Op 20 februari 2006 werd Cees Waal tot waarnemend burgemeester benoemd, die per direct alle taken van Appel overnam.

Naar aanleiding van al deze perikelen kreeg Delfzijl de bijnaam, Sicilië aan de Eems.

De burgers van Delfzijl lieten hun ongenoegen over deze hele gang van zaken blijken tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van 2006: bijna dertig procent van de stemmen werd als blanco stem uitgebracht. Dit was mede een gevolg van de activiteiten van comité Witte Zakdoek dat begin 2006 werd opgericht. In mei hief dit comité zich weer op uit teleurstelling dat niets met hun signaal werd gedaan.

Tijdens een bezoek aan de gemeente op 20 maart 2006 stelde minister Remkes de verzamelde nieuwe gemeenteraad voor het ultimatum dat ze voor september 2006 de zaken op orde moeten hebben of anders zal de gemeente onder curatele worden gesteld. Medio mei 2006 werden de drie oud-wethouders uitgenodigd voor een gesprek met CdK Alders maar op het laatste moment zegden de drie de afspraak af.

In september 2006 werd de echtgenoot van Marja Kaptein, raadslid van de Partij voor het Noorden, gearresteerd op verdenking van seksueel misbruik. Tegen hem zijn vijf aangiften gedaan. Ook Kaptein zelf werd opgepakt en verhoord in verband met deze zedenzaak. Ze blijft voorlopig aan als raadslid van de Partij voor het Noorden. Op 18 oktober legde zij het voorzitterschap van de partij neer, naar eigen zeggen na overleg met haar man.

Nadat de beide PvdA-raadsleden Menninga en Schumer in het openbaar kritiek hadden gehad op het functioneren van de PvdA-fractie besloot het bestuur van de PvdA medio april 2008 hen uit de partij te zetten en riep hen op hun raadszetel ter beschikking te stellen, iets waar ze blijkbaar voor hadden getekend.

[bewerk] Gemeenteraad

[bewerk] Heden

Uitslagen van de gemeenteraadsverkiezingen van 2002 en 2006:

Gemeenteraadsverkiezingen
Partij	% 2002	% 2006	Z. 2002	Z. 2006
PvdA	29,9	36,4	7	9
ChristenUnie	6,4	17,7	1	4
CDA	18,7	14,2	4	3
VVD	10,0	11,3	2	2
Lijst Stulp	0,0	11,7	0	2
Partij voor het Noorden	0,0	6,3	0	1
Gemeentebelangen Delfzijl	24,6	2,4	6	0
Overige	10,4	0,0	1	0
Opkomst	59,3	47,3	21	21

[bewerk] Sport en recreatie

Door deze plaats loopt de Europese wandelroute E9, ter plaatse ook North Sea Trail of Wad- en Wierdenpad geheten. De E9 loopt langs de kust van Portugal naar de Baltische staten.

In Delfzijl zijn diverse sportclubs gevestigd. Er zijn vier voetbalverenigingen Eems Boys, Neptunia, Oosterhoek, Farmsum. Daarnaast zijn er diverse andere verenigingen zoals een tennisvereniging, atletiekvereniging, zeil- en roeivereniging, volleybalverenigingen, tafeltennisvereniging, ijsvereniging, Jeu de boules baan, etcetera. Aan de dijk bij het Eemshotel ligt het strand van Delfzijl. Ook beschikt Delfzijl over twee jachthavens. Delfzijl beschikt over een Motorcrosscircuit en er is een schietbaan. Verder zijn er in de omgeving diverse wandel- en fietsroutes, die vaak voeren langs de historische wierde dorpen. Een voorbeeld hiervan is de Internationale Dollardroute.

[bewerk] Bekende Delfzijlsters

[bewerk] Geboren

• Berend Wichers (5 maart 1790), politicus en Thorbeckiaans Tweede Kamerlid
• Pieter Albert Koerts, schilder (vertrok later naar de Verenigde Staten)
• Steven Barends (9 september 1915), pseudoniem van schrijver Samuel Barends
• Aafke Steenhuis (1946), schrijfster en schilder
• Anne Vegter (31 december 1958), dichteres en schrijfster
• Jos Everts (15 februari 1964), triatleet
• Ingrid van Engelshoven (12 juli 1966), D66-politica
• Jan Boven (28 februari 1972), wielrenner
• Bob Mulder (31 januari 1974), voetballer
• Florentijn Hofman (16 april 1977), kunstenaar
• Danny de Vries (13 december 1983), voetballer
• Nynke Pereboom (3 oktober 1985), sportschutster
• Loes Markerink (14 december 1985), wielrenster

[bewerk] Woonachtig

• Ede Staal, Gronings zanger
• Jan Buiskool, burgemeester van Delfzijl en rijksinspecteur voor de werkverschaffing in de provincie Groningen
• Ronald Ohlsen, dichter, roman- en toneelschrijver
• Barend Beltman, voetballer van FC Groningen
• Marcel Roode, voetballer van FC Groningen
• André Roosenburg, voetballer en oud-international
• Ivo Opstelten, burgemeester van Rotterdam en voormalig burgemeester van Delfzijl
• Annemarie Jorritsma-Lebbink, politica en bestuurder en voormalig burgemeester van Delfzijl
• Allard Oosterhuis, verzetsstrijder tijdens de Tweede Wereldoorlog
• Jan Beijert, politicus en columnist
• Synco Reijnders, notaris te Delfzijl en Appingedam en burgemeester van Appingedam
• Linda Moes, voormalig topzwemster en deelneemster aan de Olympische Spelen

[bewerk] Stedenbanden

De gemeente Delfzijl heeft de volgende partnersteden:

• Aubenas (Frankrijk)
• Cesenatico (Italië)
• Schwarzenbek (Duitsland)
• Sierre (Zwitserland)
• Zelzate (België)

[bewerk] Zie ook

• Vuurtoren van Watum
• Lijst van burgemeesters van Delfzijl
• haven van Delfzijl

[bewerk] Externe link

• Gemeente Delfzijl

Bronnen, noten en/of referenties:

^ Geschiedenis Groninger Seaports ^ a b c Rondom de Delfzijlen Geertsema, H. Brontsema, J.B. Roggenkampen, C. - van der Veen - Winschoten ^ Geschiedenis Groninger Seaports

Dorpen in de Gemeente Delfzijl
Bierum · Biessum · Borgsweer · Farmsum · Godlinze · Heveskes · Holwierde · Krewerd · Lalleweer · Losdorp · Meedhuizen · Nansum · Oterdum · Polen · Spijk · Termunten · Termunterzijl · Uitwierde · Wagenborgen · Weiwerd · Woldendorp

Provincie Groningen
Appingedam · Bedum · Bellingwedde · Delfzijl · Eemsmond · Groningen · Grootegast · Haren · Hoogezand-Sappemeer · Leek · Loppersum · De Marne · Marum · Menterwolde · Pekela · Reiderland · Scheemda · Slochteren · Stadskanaal · Ten Boer · Veendam · Vlagtwedde · Winschoten · Winsum · Zuidhorn Nederland · Provincies · Gemeenten