GroenLinks

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

GroenLinks
Partijvoorzitter	Henk Nijhof
Partijleider	Femke Halsema
Fractieleider Eerste Kamer	Tof Thissen
Fractieleider Tweede Kamer	Femke Halsema
Delegatieleider Europees Parlement	Kathalijne Buitenweg
Zetels in de Eerste Kamer
Zetels in de Tweede Kamer
Zetels in het Europees Parlement
Fusie van	CPN, PPR, PSP en EVP[1]
Oprichting	24 november 1990
Richting	links
Ideologie	vrijheidslievend links[2]
Jongerenorganisatie	DWARS
Wetenschappelijk Bureau	WB
Europese fractie	EGP-EVA
Europese organisatie	EGP
Internationale organisatie	GG
Website	www.groenlinks.nl

GroenLinks (GL) is een Nederlandse politieke partij van linkse signatuur. GroenLinks zegt een "groene", "sociale" en "tolerante" politiek te willen nastreven.^[3]

GroenLinks is in 1989 ontstaan als een fusie van vier kleine linkse partijen, de Communistische Partij Nederland, Pacifistisch Socialistische Partij, de Politieke Partij Radikalen en de Evangelische Volkspartij. GroenLinks heeft op dit moment zeven zetels in de Tweede Kamer en vier in de Eerste Kamer. De fractievoorzitter is Femke Halsema en de partijvoorzitter is Henk Nijhof.

Inhoud 1 Geschiedenis 1.1 Vóór 1989 1.2 1989-1994 1.3 1994-1998 1.4 1998-2002 1.5 2002-2006 1.6 2006-nu 2 Beginselen 3 Voorstellen 4 Vertegenwoordigers 4.1 Overzicht 4.2 Tweede Kamer 4.3 Eerste Kamer 4.4 Europees Parlement 4.5 Provinciaal niveau 4.6 Gemeentelijk niveau 5 Electoraat 6 Stijl en campagne 7 Interne organisatie 8 Externe relaties 9 Noten 10 Externe links

[bewerk] Geschiedenis

[bewerk] Vóór 1989

GroenLinks ontstond als fusie van vier partijen ter linkerzijde van de Partij van de Arbeid: de Communistische Partij Nederland (CPN), Pacifistisch Socialistische Partij (PSP), voortgekomen uit de vredesbeweging, de groene en progressief christelijke Politieke Partij Radikalen (PPR), en de progressief christelijke Evangelische Volkspartij (EVP). Deze werden vaak samen gegroepeerd als "klein links". In 1972 haalden deze partijen gezamenlijk 16 zetels, in 1977 was dit geslonken tot zes. Vanaf dat moment gingen er stemmen op voor onderlinge samenwerking.^[4] Voordien hadden de PPR en in mindere mate de PSP samengewerkt met de PvdA.

Sinds begin jaren '80 werkten deze partijen samen in gemeentelijke en provinciale verkiezingen, waar de kiesdrempel hoger ligt. In 1984 vormden PPR, CPN en PSP het Groen Progressief Akkoord, dat met één gemeenschappelijke lijst aan de Europese verkiezingen deelnam. Ook vonden deze partijen elkaar in het buitenparlementair protest tegen nucleaire wapens en nucleaire energie.^[5]

De samenwerking leverde echter ook spanningen op. De ideologische ommezwaai die de CPN maakte, van marxisme-leninisme naar reformisme, leidde tot een scheuring waaruit het Verbond van Communisten in Nederland voortkwam^[6] en later de Nieuwe Communistische Partij Nederland. Vóór de verkiezingen van 1986 werd door de CPN en PPR aangestuurd op een alliantie met de PSP. Dit leidde echter tot interne spanningen binnen de PSP; in 1985 werd fractievoorzitter Fred van der Spek, een tegenstander van samengaan, vervangen als lijsttrekker door Andrée van Es, een voorstander van samengaan. Ook in de PSP ontstond nu een splitsing: Fred van der Spek stapte uit de PSP-fractie en richtte de Partij voor Socialisme en Ontwapening op. Toch wees het PSP-congres in 1986 het voorstel tot verregaande samenwerking af.^[7] Al eerder was een groep groenen van de PPR afgescheiden, zij zouden via omwegen De Groenen oprichten.^[8] Ook binnen de EVP waren er spanningen tussen diegenen die wilden samenwerken met de kleine linkse partijen en diegenen die wilden samenwerken met andere progressieve christenen.^[9]

Tijdens de verkiezingen van 1986 verloren deze partijen veel van hun zetels: de CPN en de EVP verdwenen uit de kamer, en de PPR en de PSP hielden twee zetels, respectievelijk één zetel over. Alle partijen beraadden zich na dit verlies op hun eigen koers. De PPR matigde haar programma en ontwikkelde een nieuw imago "vrolijk links"^[10]. De CPN bereidde op eigen kracht deelname aan de verkiezingen van 1990 voor.^[11] Het PSP-congres koos op voordracht van de PSP-Vrouwen verklaard tegenstander van samenwerking Saar Boerlage tot voorzitter, tegen de wil van het partijbestuur.^[12] Op Europees niveau bleef samenwerking wel belangrijk, de PPR, CPN en de PSP namen gezamenlijk deel aan de Europese Verkiezingen van 1989 onder de naam Regenboog.

Eind 1988 organiseerde de PSP een intern referendum over samenwerking met andere klein linkse partijen. Ruim 70% van de stemmers (bij een opkomst van 64%) sprak zich uit voor zulke samenwerking.^[13] Na de uitslag van het referendum verscheen een open brief in de Bevrijding, het blad van de PSP. De brief was getekend door tweehonderd mensen uit de vakbeweging (zoals Karin Adelmund, Paul Rosenmöller en Maarten van Poelgeest), de milieubeweging (waaronder Jacqueline Cramer) en de kunsten (waaronder Rudi Dantzig en Hennie Vrienten).^[14]. Zij pleitten voor de vorming van één gezamenlijke kieslijst door PSP, CPN en PPR bij de verkiezingen van 1990. Het initiatief voor de brief en het PSP-referendum werd genomen door partijbestuursleden Joost Lagendijk en Leo Platvoet. Zijn namen deel aan een informeel overleg ("F.C. Sittardia"; Cliché bv) van prominente PSP, PPR en CPN-leden die voorstander waren van samenwerking, waaraan ook PPR-voorzitter Bram van Ojik deelnam en voormalig CPN-fractievoorzitter Ina Brouwer.^[15]

In maart 1989 begonnen de onderhandelingen over samenwerking op initiatief van de PSP.^[16] De eerste onderhandelingen braken al snel af: toen in april duidelijk werd dat de CPN haar eigen identiteit wilde behouden, stapte de PPR uit de onderhandelingen.^[17] In reactie hierop nam een groep samenwerkers binnen de PPR, onder leiding van oud-voorzitter Wim de Boer als informele delegatie deel aan de onderhandelingen, ter vervanging van het PPR-bestuur. De tweede ronde onderhandelingen kwam onder druk van de val van het Tweede Kabinet Lubbers. Toch hadden deze een positief resultaat, na toetreding van de EVP, kwamen de vier onderhandelende partijen in mei 1989 tot overeenstemming over de volgorde van de kandidatenlijst en een gezamenlijk programma.^[18] In de zomer van 1989 gingen ook de congressen van de vier partijen akkoord.^[19]

[bewerk] 1989-1994

Aan de Tweede Kamerverkiezingen van 1989 nam dus één gemeenschappelijke lijst deel; Groen Links. De plekken op de lijst werden verdeeld tussen de PPR, de PSP, de EVP, de CPN en nieuwe gezichten. Hierbij speelden de onderlinge verhoudingen een belangrijke rol: de PPR kreeg de lijsttrekker (Ria Beckers) en de nummer vijf, de PSP de nummers twee en zes, de CPN de nummer drie en de EVP pas nummer elf, als eerste onafhankelijke kandidaat kwam Paul Rosenmöller, vakbondsleider in Rotterdam, op plaats 4.^[20] De partij verdubbelde haar zetelaantal in vergelijking met 1986, de verwachtingen hadden echter veel hoger gelegen.^[21]

In de periode 1989-1991 kwam het echte fusieproces op gang. Er werd een Vereniging Groen Links opgericht waartoe onafhankelijken konden toetreden, die sympathie hadden voor de nieuwe formatie, maar geen banden hadden met een van de vier fusiepartijen. Ook werd er een bestuur ingesteld, onder leiding van Leo Platvoet en een Groen Linkse Raad, die het bestuur en de fractie moest controleren en het fusieproces vormgeven. Alle vijf de groeperingen (CPN, PPR, PSP, EVP en onafhankelijken) hadden hier zitting in naar rato van het aantal leden.^[22]

Op 24 november 1990 werd de partij Groen Links (aanvankelijk nog met een spatie) officieel opgericht. De naam was een compromis: de PPR wilde het woord "groen" in de naam van de nieuwe formatie en de PSP en de CPN het woord "links". In 1992 werd de spatie in de naam afgeschaft. De jongerenorganisaties weigerden te fuseren, totdat zij onder financiële druk van het Ministerie van WVC, dat verantwoordelijk was voor hun subsidie, in 1990 toch fuseerden tot DWARS.^[23] In 1990 ontstond er oppositie tegen de gematigde, groene koers van Groen Links. Een aantal oud-PSP-leden verenigden zich in het Linkse Forum. Zij zouden in 1992 uittreden, en samen met de al eerder uit de PSP gestapte Van der Spek, de PSP'92 oprichten. In 1991 hieven de vier oprichters (PSP, PPR, CPN en EVP) zichzelf op.^[24]

Groen Links had echter grote moeite zijn eigen ideologie te formuleren. In 1990 liep het eerste voorstel-beginselprogramma "het begin van de toekomst" vast op de tegenstelling tussen socialisten en communisten enerzijds en de liberalere ex-PPR-leden anderzijds. De concept versie werd na kritiek van de GroenLinkse Raad niet op het congres ingediend.^[25] Het tweede voorstel-beginselprogramma "Uitgangspunten van GroenLinkse Politiek", werd na een lang debat en vele amendementen in 1991 aangenomen.^[26]. De sociaal-economische uitgangspunten van de partij werden verder verkend in de publicatie Tijd voor Zelfstandigheid^[27].

Alhoewel de partij over het onderwerp verdeeld was, was de Groen Links-fractie in 1991 de enige fractie in het parlement die zich tegen de Golfoorlog keerde.^[28] Een debat binnen de partij over de rol van militair ingrijpen leidde tot een genuanceerd standpunt: GroenLinks steunde voortaan peace-keeping en peace-enforcing missies onder mandaat van de Verenigde Naties en pleitte voor een beroepsleger om dit uit te voeren.^[29]

In 1990 kondigde Europarlementariër Verbeek aan dat hij, anders dan eerder toegezegd, niet na 2,5 jaar zou vertrekken om plaats te maken voor een nieuwe kandidaat.^[30] In plaats daarvan ging hij door als onafhankelijke. Hij zou tot 1994 blijven zitten en lijsttrekker worden voor De Groenen bij de Europese verkiezingen van dat jaar.^[31]

In 1992 verliet partijleider Ria Beckers de kamer, omdat zij meer tijd aan haar privéleven wilde besteden^[32]. Peter Lankhorst volgde haar op als fractievoorzitter ad interim, hij zou niet deelnemen aan de interne lijsttrekkersverkiezing.

[bewerk] 1994-1998

Voor de verkiezingen van 1994 organiseerde GroenLinks een lijsttrekkersreferendum. Hieraan namen twee duo's deel: Ina Brouwer (ex-CPN) met Mohammed Rabbae (onafhankelijke) en Paul Rosenmöller (onafhankelijke) met Leoni Sipkes (ex-PSP), plus nog vijf enkelvoudige kandidaten waaronder Wim de Boer (ex-PPR) Herman Meijer (ex-CPN) en Ineke van Gent (ex-PSP).^[32] De duo's waren samengesteld om de families van de deelnemers te ontzien. Brouwer, Rosenmöller en Sipkes waren al Kamerlid voor GroenLinks, Rabbae was een relatief onbekende binnen GroenLinks, en was voorzitter van het Nederlands Centrum voor Buitenlanders. In de eerste ronde eindigden de twee duo's bovenaan, maar geen van beiden hadden een absolute meerderheid. In de tweede ronde wonnen Brouwer en Rabbae met 51%^[32]. Brouwer werd op de eerste plaats van de lijst gezet, gevolgd door Rabbae. Daarna kwam het tweede duo, Rosenmöller en Sipkes, oud-partijvoorzitter Marijke Vos stond op plek vijf. Tijdens de verkiezingen kwam het duo niet goed over. GroenLinks verloor één zetel, terwijl juist de Partij van de Arbeid ook veel zetels verloor.^[33]

Na de verkiezingen trad Brouwer af. Brouwer werd, als fractievoorzitter, opgevolgd door Paul Rosenmöller. Haar kamerzetel werd ingenomen door Tara Singh Varma.^[34] De charismatische Rosenmöller werd de onofficiële leider van de oppositie tegen het kabinet-Kok, omdat het CDA moeilijk aan zijn nieuwe positie als oppositiepartij kon wennen. Onder Rosenmöllers leiding werd een nieuwe strategie geformuleerd: GroenLinks moest alternatieven bieden, in plaats van alleen maar oppositie voeren.

[bewerk] 1998-2002

Bij de verkiezingen van 1998 verdubbelde GroenLinks zijn zetelaantal naar elf. Met name het charismatische optreden van Rosenmöller en de "kwaliteitsoppositie" speelden hierbij een rol.^[35] Een groot aantal nieuwe gezichten kwam de Kamer in waaronder Femke Halsema, nummer drie, Kees Vendrik, en Ineke van Gent. Halsema had in 1997 de PvdA verlaten voor GroenLinks.^[36] Binnen de partij werd openlijk gespeculeerd over regeringsdeelname na de verkiezingen van 2002.^[37]

In 1999 raakte de partij verdeeld over de NAVO-interventie in Kosovo. De Tweede Kamerfractie steunde het ingrijpen, maar de Eerste Kamerfractie verzette zich tegen dit standpunt. Voormalige PSP-leden binnen de Tweede Kamerfractie spraken openlijk hun twijfel over de koers uit. Er werd een compromis gevonden: GroenLinks zou zich verzetten als de bombardementen zich zouden uitbreiden naar niet-militaire doelen.^[38] Enkele prominente partijleden waaronder Marcus Bakker en Joop Vogt verlieten de partij over deze kwestie.

In 2001 raakte Kamerlid Tara Singh Varma in opspraak: zij zou hebben gelogen over haar ziekte en toezeggingen hebben gedaan aan ontwikkelingsorganisaties die zij niet zou kunnen waarmaken. Varma trok zich terug uit de fractie, maar bleef volhouden dat zij lichamelijk ziek was en aan alle toezeggingen zou hebben voldaan.^[39] Rosenmöller bekende zich belazerd te voelen en te denken dat Varma aan een geestelijke aandoening leed.^[40]

In het zelfde jaar steunde de fractie de inval in Afghanistan, na de terroristische aanslagen op 11 september 2001. Dit leidde tot grote onrust binnen de pacifistische vleugel van de partij. Voormalig PSP-leden binnen de Tweede Kamerfractie spraken openlijk hun twijfel over de koers uit. Onder druk van de interne oppositie, onder leiding van de jongerenorganisatie DWARS, veranderde de fractie van positie; de luchtaanvallen moesten opgeschort worden.^[41]

Een aantal leden van De Groenen, waaronder Roel van Duijn trad toe tot GroenLinks, zonder hun lidmaatschap van De Groenen op te zeggen.^[42]

[bewerk] 2002-2006

De verkiezingen van 2002 werden gekenmerkt door een veranderd politiek klimaat. Pim Fortuyn voerde sterk oppositie tegen het vreemdelingenbeleid van het tweede paarse kabinet. Rosenmöller probeerde hem weerwerk te bieden. Fortuyn werd echter enkele dagen voor de verkiezingen vermoord door een dierenrechtenactivist. Vlak voor de verkiezingen stierf ook Ab Harrewijn, kamerlid en opnieuw kandidaat.^[43] Er werden serieuze bedreigingen geuit aan het adres van Rosenmöller en zijn gezin. GroenLinks verloor één zetel, alhoewel het in totaal meer stemmen had gehaald dan in 1998. Vóór de verkiezingen van 2003 verliet Rosenmöller de Tweede Kamer, wegens de bedreigingen aan het adres van zijn vrouw en kinderen.^[44] Hij werd opgevolgd als partijleider en fractievoorzitter door Femke Halsema. Tijdens de verkiezingen van 2003 verloor GroenLinks twee zetels.

GroenLinks keerde zich in 2003 tegen de Irakoorlog, een van de eerste interventies waar GroenLinks een eensgezinde koers voer. GroenLinks nam deel aan een grote demonstratie op de Dam in Amsterdam, door onder andere het partijcongres zo te organiseren dat congresgangers mee konden demonstreren.^[45]

Eind 2003 moest Halsema haar fractievoorzitterschap tijdelijk neerleggen wegens zwangerschap. Op 1 november van dat jaar beviel ze van een tweeling. Tijdens haar afwezigheid was Marijke Vos plaatsvervangend fractievoorzitter.

Bij het Europese Verkiezingscongres van 2004 stelde de kandidatencommissie delegatievoorzitter Joost Lagendijk als enige voor als lijsttrekker. Hierop diende een aantal leden, met als woordvoerder Eerste Kamerlid Leo Platvoet een motie in: "Wij willen Kiezen". Zij verlangden een serieuze keuze voor zo'n belangrijke post. Het partijbestuur beloofde een nieuwe procedure in te stellen. Op datzelfde congres stelde Kathalijne Buitenweg zich kandidaat voor het lijsttrekkerschap. Zij won de verkiezing nipt van Lagendijk.^[46] Dit kwam als een grote verrassing voor alle betrokkenen; ook voor Buitenweg, die geen eigen acceptatiespeech had voorbereid en die van Lagendijk uitsprak.

Nadat ze was teruggekeerd van zwangerschapsverlof, begon Halsema een discussie over de principes van linkse politiek. Zij pleitte voor een nadruk op individuele vrijheid, tolerantie, zelfontplooiing en vrouwenemancipatie. Zij noemde haar partij "de laatste links-liberale partij van Nederland". Dit leidde tot veel media-aandacht en speculatie over een koerswijziging.^[47] In 2005 publiceerde het wetenschappelijk bureau van de partij het boek "Vrijheid als Ideaal" waarin prominente opiniemakers het nieuwe ideologische speelveld en de positie van 'links' verkenden.^[48] Tijdens het ledencongres op 11 februari 2006 kreeg het partijbestuur de opdracht een partijbrede discussie rondom de ideologische partijbeginselen te organiseren. (Voor meer informatie zie 'Beginselen')

In november 2005 vroeg het partijbestuur aan Eerste Kamerlid Sam Pormes om af te treden, na voortdurende geruchten over zijn betrokkenheid bij guerrillatraining in Jemen in de jaren '70 en de treinkaping bij De Punt in 1977 door Molukse jongeren. Ook zou hij fraude hebben gepleegd. Sam Pormes weigerde om op te stappen en werd vervolgens op non-actief gesteld door het partijbestuur.^[49] Hij vocht dit aan. De partijraad stelde hem in maart 2006 in zijn gelijk en partijvoorzitter Herman Meijer voelde zich gedwongen af te treden. Hij werd opgevolgd door Henk Nijhof, die verkozen werd door de partijraad in mei 2006. Pormes trad in November 2006 toch af, zoals hij met Eerste Kamerfractie overeen was gekomen. Hij werd vervangen Goos Minderman.

[bewerk] 2006-nu

Op het partijcongres in oktober 2006 werd de kandidatenlijst vastgesteld. Halsema was de enige kandidaat voor het lijsttrekkerschap. In de Tweede Kamerverkiezingen van 2006 verloor GroenLinks een zetel. In december 2006 sloeg GroenLinks het aanbod mee te doen aan de formatiegesprekken af.

Sinds december 2006 neemt de kritiek binnen GroenLinks op de politieke koers en het leiderschap van Halsema toe. De kritiek is breed en beslaat zowel de slechte verkiezingsresultaten (GroenLinks heeft sinds 1999 geen verkiezing meer gewonnen), de verkiezingscampagne, het niet meedoen aan de formatiegesprekken in 2006, de nieuwe vrijzinnige koers, met name waar het gaat om de verzorgingsstaat, het elitaire imago en de partijdemocratie. Een groep rond senator Leo Platvoet heeft door moties, manifesten en bijeenkomsten geprobeerd een brede kritiek op de koers van GroenLinks te formuleren. Oud-prominenten als Ina Brouwer maar ook huidige parlementariërs als Joost Lagendijk hebben hun twijfel geuit over de koers van de partij. In reactie hierop heeft het partijbestuur een commissie onder leiding van oud-Tweede Kamerlid en oud-PPR-voorzitter Bram van Ojik aangesteld, die gaat kijken naar de verkiezingscampagne. Van Ojik gaat ook een andere commissie leiden, waarom al in februari 2006 was gevraagd. Deze commissie zal gedurende 2007 en 2008 kijken naar de beginselen, organisatie en strategie van de partij.

In maart 2007 verloor GroenLinks opnieuw stemmen bij de Provinciale Statenverkiezingen. Door een ongeldige stem van het Noord-Hollandse Statelid Cheryl Braam leidde dit ook tot verlies bij de Eerste Kamerverkiezingen van 5 naar 4 zetels. Braams werd, nadat zij meer malen gelogen had over haar ongeldige stem, uit de Noord-Hollandse fractie gezet. Daarnaast stemden de Zuid-Hollandse statenleden op Jan Laurier een laag geplaatste kandidaat. Hij werd met voorkeursstemmen verkozen. GroenLinks had bij deze verkiezingen een lijstverbinding met de Partij voor de Dieren

[bewerk] Beginselen

In zijn beginselprogramma, "Uitgangspunten van GroenLinkse politiek"^[50], plaatst GroenLinks zichzelf in de traditie van linkse partijen die vrijheidslievend zijn. Daarnaast legt het een grote nadruk op herverdeling en milieuproblematiek. GroenLinks bedrijft politiek in het besef dat de natuurlijke hulpbronnen eindig zijn. Het streeft naar een leefbaar milieu en een ecologisch evenwicht. Hiervoor moet de materiële consumptie in de westerse wereld omlaag. Milieuvervuilende sectoren moeten verdwijnen, in plaats hiervan moet milieu-vriendelijke productie gestimuleerd worden. GroenLinks streeft naar een rechtvaardige verdeling van macht, kennis, bezit, arbeid en inkomen zowel in Nederland als op wereldschaal. Het wil iedereen van een behoorlijke bestaanszekerheid, goede huisvesting en toereikende gemeenschapsvoorzieningen voorzien. GroenLinks verzet zich tegen uitbuiting en onderdrukking van groepen en volkeren.

Halsema, de huidige politiek leider van GroenLinks heeft een debat over de politieke koers ingezet. Zij benadrukt de vrijzinnige idealen van GroenLinks en kiest vrijheid als kernwaarde; haar koers is wel geduid als links-liberaal.^[51] Zelf zegt Halsema geen koerswijziging te willen forceren, en alleen te benadrukken dat GroenLinks in de "vrijheidslievende traditie van links" staat^[52]. In navolging van Isaiah Berlin maakt Halsema onderscheid tussen positieve en negatieve vrijheid^[53]. Negatieve vrijheid is volgens Halsema de vrijwaring van burgers van overheidsinvloed. Ze wil dit concept met name toepassen op de multiculturele samenleving en de rechtsstaat waar de overheid de rechten van burgers moet beschermen, niet beperken. Positieve vrijheid is de emancipatie van burgers uit armoede en achterstand. Halsema wil dit concept met name toepassen op de verzorgingsstaat en het milieu waar de overheid meer invloed moet krijgen. GroenLinks moet volgens Halsema een ondogmatische partij zijn, die een tikje anarchistisch is.

[bewerk] Voorstellen

Het verkiezingsprogramma van 2006 is vastgesteld op het congres in oktober van dat jaar. Het heeft de naam "Groei Mee"^[54]. De nadruk ligt in het verkiezingsprogramma op internationale samenwerking, milieubeleid, een alternatief voor de huidige verzorgingsstaat en de multiculturele samenleving.

Voor GroenLinks is internationale samenwerking een belangrijk thema. GroenLinks beschouwt zichzelf als een "kosmopolitische partij". Zij doen hierover in het verkiezingsprogramma de volgende voorstellen:

• Verhoging van de uitgaven voor ontwikkelingssamenwerking naar 1,5% van het BNP, voorts richt GroenLinks zich op eerlijke handel, democratisering van het IMF en de Wereldbank en de kwijtschelding van schulden van derde wereldlanden;
• GroenLinks staat positief tegenover Europese integratie, maar staat kritisch tegenover het huidige beleid van de Europese Unie; er moet een nieuw Europees Verdrag komen dat de Europese Unie democratischer moet organiseren en subsidiariteit beter moet vastleggen;
• Meer mogelijkheden voor de Verenigde Naties om conflicten te voorkomen; een kritische houding ten opzichte van nieuwe interventies in de oorlog tegen het terrorisme; en de omvorming van het Nederlandse leger tot een vredesmacht.
• Kleinschalige asielzoekerscentra en een generaal pardon voor 26.000 asielzoekers uit de oude asielwet, tenzij ze veroordeeld zijn voor ernstige misdrijven; slachtoffers van vrouwenhandel moeten recht krijgen op een verblijfsvergunning; en het opheffen van de inkomenseis op huwelijksmigratie.

GroenLinks probeert een alternatief te formuleren op wat het ziet als de "sociale afbraak" van het Kabinet-Balkenende en de "behoudzucht" van de partijen SP en PvdA. De partij probeert een verzorgingsstaat te scheppen die gericht is op de belangen van de zwakste groepen van de samenleving, allochtone jongeren, alleenstaande moeders, flexwerkers en arbeidsongeschikten. GroenLinks wil deze mensen aan een baan helpen, omdat het hecht aan maatschappelijke participatie. Hiervoor wil GroenLinks banen scheppen en iedereen die een jaar werkloos is een participatiecontract aanbieden. Daarnaast probeert GroenLinks de ontspannen sociale verhoudingen te bewaren.

• Om meer werkgelegenheid te creëren wil GroenLinks de belasting op met name laagbetaalde arbeid verlagen, dit wordt gecompenseerd door de belasting op vervuilende productie te verhogen. Zo wordt arbeid goedkoper voor werkgevers die zo meer mensen in dienst zullen nemen.
• Om mensen aan het werk te krijgen pleit GroenLinks voor een participatiecontract. De WW-uitkering moet worden verhoogd en verkort. In deze periode kunnen mensen zelf op zoek naar een nieuwe baan. Zijn ze een jaar werkloos, dan krijgen ze van de overheid een participatiecontract aangeboden. De overheid ondersteunt ze bij het zoeken van een nieuwe baan of opleiding. Lukt dat niet, dan krijgen ze een "participatiebaan" van de overheid aangeboden voor minimumloon. Dit kan van alles zijn: gesubsidieerde arbeid, een baan in de collectieve sector, maar ook vrijwilligerswerk, mantelzorg of een opleiding.
• GroenLinks wil de mogelijkheden voor mensen om met verlof te gaan verbeteren en kinderopvang voor iedereen gratis maken.
• Daarnaast probeert GroenLinks de verhoudingen tussen rijk en arm rechtvaardiger te maken: rijke ouderen gaan meebetalen aan de AOW, kinderbijslag wordt inkomensafhankelijk en de hypotheekrenteaftrek wordt beperkt.
• Om de zwakste groepen in de samenleving te steunen, wil GroenLinks ook investeringen in het onderwijs, met name om de uitval in het vmbo te beperken.

GroenLinks probeert milieuproblemen aan te pakken door de ontwikkeling van duurzame alternatieven te stimuleren. Het staat het volgende voor:

• GroenLinks wil meer geld investeren in het openbaar vervoer; dat kan worden betaald doordat er geen nieuwe snelwegen worden aangelegd als het aan GroenLinks ligt; ook het rekeningrijden moet worden ingevoerd.
• Dierenrechten moeten worden vastgelegd in de Grondwet; door belasting en subsidies wil GroenLinks de biologische landbouw stimuleren; en het aantal dierproeven moet van GroenLinks verminderd worden met 50% binnen vier jaar.
• GroenLinks wil door subsidies, belastingen en de verkoop van emissierechten duurzame energie stimuleren; ook wil het energie besparen door isolatie van oude huizen en het gebruik van zuinige producten; GroenLinks wil een einde aan gasboringen in de Waddenzee en een sluiting van alle kerncentrales in Nederland.

GroenLinks hecht aan individuele vrijheid, multiculturele samenleving en rechtsstaat. Daarom streeft GroenLinks naar:

• Harde bestrijding van discriminatie op de arbeidsmarkt; en een betere vertegenwoordiging van minderheden in de politie.
• De legalisatie van softdrugs; het afschaffen van de identificatieplicht; en het toepassen van alternatieve straffen.
• Betere internationale samenwerking tussen politiekorpsen en veiligheidsdiensten; en beperking van het gebruik van AIVD-informatie in strafprocessen.
• Een onafhankelijke publieke omroep.
• Op lange termijn vervanging van de monarchie in Nederland door een republiek.

[bewerk] Vertegenwoordigers

[bewerk] Overzicht

Voor een overzicht van alle Tweede Kamerleden van GroenLinks (huidig en voormalig) zie GroenLinks/Tweede Kamerleden. Voor een overzicht van alle Tweede Kamerleden van GroenLinks (huidig en voormalig) zie GroenLinks/Eerste Kamerleden. Voor een overzicht van alle leden van het Europees Parlement van GroenLinks (huidig en voormalig) zie GroenLinks/Europees Parlement.

In deze tabel staan verkiezingsresultaten van GroenLinks in de Tweede Kamer, de Eerste Kamer, het Europees Parlement en in alle Provinciale Staten gezamenlijk. Daarnaast wordt het politiek leiderschap vermeld: dit wordt vervuld door de fractievoorzitter en/of de lijsttrekker. Ten slotte is de partijvoorzitter en het aantal leden van de partij opgenomen.^[55]

Jaar	TK	EK	EP	PS	Fractievoorzitter	Lijsttrekker	Partijvoorzitter	Ledenaantal
1989	6	3	2	32	Ria Beckers	Ria Beckers	Leo Platvoet	onbekend
1990	6	3	2	32	Ria Beckers	geen verkiezingen	Marijke Vos	15.900
1991	6	4	2	36	Ria Beckers	geen verkiezingen	Marijke Vos	14.971
1992	6	4	2	36	Ria Beckers	geen verkiezingen	Marijke Vos	13.548
1993	6	4	2	36	Peter Lankhorst	geen verkiezingen	Marijke Vos	12.500
1994	5	4	1	36	Paul Rosenmöller	Ina Brouwer en Mohammed Rabbae	Marjan Lucas	12.500
1995	5	4	1	37	Paul Rosenmöller	geen verkiezingen	Ab Harrewijn	12.000
1996	5	4	1	37	Paul Rosenmöller	geen verkiezingen	Ab Harrewijn	11.700
1997	5	4	1	37	Paul Rosenmöller	geen verkiezingen	Ab Harrewijn	11.873
1998	11	4	1	37	Paul Rosenmöller	Paul Rosenmöller	M. Brouwer	13.821
1999	11	8	4	77	Paul Rosenmöller	geen verkiezingen	Mirjam de Rijk	13.855
2000	11	8	4	77	Paul Rosenmöller	geen verkiezingen	Mirjam de Rijk	14.314
2001	11	8	4	77	Paul Rosenmöller	geen verkiezingen	Mirjam de Rijk	15.037
2002	10	8	4	77	Paul Rosenmöller	Paul Rosenmöller	Mirjam de Rijk	18,469
2003	8	5	2	51	Femke Halsema	Femke Halsema	Herman Meijer	20,503
2004	8	5	2	51	Femke Halsema	geen verkiezingen	Herman Meijer	20,709
2005	8	5	2	51	Femke Halsema	geen verkiezingen	Herman Meijer	21,383
2006	7	5	2	51	Femke Halsema	Femke Halsema	Henk Nijhof	23,490
2007	7	4	2	311	Femke Halsema	geen verkiezingen	Henk Nijhof	21,901

¹ Er werden 32 statenleden verkozen, maar Cheryl Braam werd al snel niet meer tot de Noord-Hollandse GroenLinks fractie toegelaten, nadat zij gelogen had over het ongeldig stemmen bij de Eerste Kamerverkiezing

Aantal GroenLinks-zetels in de Tweede Kamer

[bewerk] Tweede Kamer

De Tweede Kamerfractie van GroenLinks bestaat sinds de verkiezingen van 2006 uit zeven personen:

Zie: Alle (voormalige) Tweede Kamerleden van GroenLinks

• Femke Halsema, fractievoorzitter^[56]
• Naïma Azough, woordvoerder Welzijn, Justitie en Migratie^[57]
• Tofik Dibi, woordvoerder Onderwijs, Jeugd en Integratie^[58]
• Wijnand Duyvendak, woordvoerder Verkeer, Milieu en Bestuurlijke Vernieuwing^[59]
• Ineke van Gent, woordvoerder Sociale Zaken, Volkshuisvesting en Dierenwelzijn^[60]
• Mariko Peters, woordvoerder Buitenlandse Zaken, Defensie, Europa en Ontwikkelingssamenwerking^[61]
• Kees Vendrik, woordvoerder Volksgezondheid, Financiën en Economische Zaken^[62]

[bewerk] Eerste Kamer

De Eerste Kamerfractie van de GroenLinks bestaat sinds de verkiezingen van 2007 uit vier personen:

• Tof Thissen, fractievoorzitter
• Britta Böhler
• Tineke Strik
• Jan Laurier

[bewerk] Europees Parlement

In het Europees Parlement maakt de GroenLinks-delegatie deel uit van de fractie Europese Federatie van Groene Partijen/Europese Vrije Alliantie. GroenLinks heeft sinds de verkiezingen van 2004 twee leden in het Europees Parlement:

• Kathalijne Buitenweg
• Joost Lagendijk

Samen met Bart Staes van het Vlaamse Groen! vormen Buitenweg en Lagendijk gedurende de periode 2004-2009 één transnationale delegatie in het Europees Parlement.

[bewerk] Provinciaal niveau

Op het provinciaal niveau levert GroenLinks één Commissaris van de Koningin, te weten Harry Borghouts in Noord-Holland. Voorts levert GroenLinks twee Gedeputeerden in Noord Holland en Zeeland. In Noord-Holland is GroenLinks dan ook het sterkst vertegenwoordigd (met bijna 10% van de stemmen), ook is het sterk in Utrecht. In landelijke provincies als Friesland en Overijssel is GroenLinks zwakker en haalt het bijna 5% van de stemmen. In de periode 1999-2003 leverde GroenLinks één Gedeputeerde, te weten Marcel Vissers in Zuid-Holland. Dat was de eerste gedeputeerde voor GroenLinks. In de periode 2003-2007 leverde GroenLinks, één Gedeputeerde, namelijk Albert Moens in Noord-Holland.

De uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen van maart 2007:

Provincie	Stemmen (%)	Uitslag (zetels)	Gedeputeerde Staten
Groningen	7,6%	3	oppositie
Friesland	3,9%	2	oppositie
Drenthe	4,7%	2	oppositie
Overijssel	4,3%	2	oppositie
Flevoland	5,5%	2	oppositie
Gelderland	5,9%	3	oppositie
Utrecht	9,0%	4	oppositie
Noord-Holland	9,7%	41	Albert Moens (GS) en Harry Borghouts (CvdK)
Zuid-Holland	5,9%	3	oppositie
Zeeland	4,9%	2	Marten Wiersma
Noord-Brabant	4,1%	2	oppositie
Limburg	4,2%	2	oppositie

¹ Er werden 5 statenleden verkozen, maar Cheryl Braam werd al snel niet meer tot de Noord-Hollandse GroenLinks fractie toegelaten, nadat zij gelogen had over het ongeldig stemmen bij de Eerste Kamerverkiezing

[bewerk] Gemeentelijk niveau

Op het gemeentelijk niveau levert GroenLinks zeven burgemeesters en 75 wethouders. GroenLinks maakt deel uit van colleges van burgemeester en wethouders in grote steden als Den Haag, Groningen, Nijmegen, Rotterdam, Utrecht, Leiden en Amsterdam. In de laatste gemeente is voormalig Kamerlid Marijke Vos wethouder. GroenLinks heeft ruim 400 gemeenteraadsleden. Ten slotte heeft GroenLinks 70 deelgemeenteraadsleden, 53 hiervan in Amsterdam en 17 in Rotterdam.

Burgemeesters:

• Gemeente Blaricum - Helma Ton
• Gemeente Bloemendaal - Wim de Gelder
• Gemeente Diemen - Amy Koopmanschap
• Gemeente Jacobswoude - Maria Wiebosch-Steeman
• Gemeente Koggenland - Leoni Sipkes
• Gemeente Menterwolde - Eduard van Zuijlen
• Gemeente Stein - Anton Barske
• Gemeente Uithoorn - Berry Groen
• Gemeente Wormerland - Peter Tange

[bewerk] Electoraat

Het electoraat van GroenLinks bestaat met name uit hoger opgeleide mensen uit grote steden, met name in de Randstad. Meer vrouwen dan mannen stemmen GroenLinks. De partij scoort het beste in universiteitssteden en is populair onder jongeren en studenten. GroenLinks scoort ook goed onder de babyboom-generatie, diegenen die in de jaren '60 jong waren. De gemeente waar GroenLinks bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2006 procentueel de meeste stemmen haalde was Amsterdam (12,49%), gevolgd door Utrecht (12,16%) en Wageningen (11,83%).

De kiezers van GroenLinks hebben een excentrische positie waar het gaat om beleidsvoorkeuren. Zij plaatsen zichzelf consequent in de periode 1989-2003 aan de uiterst linkerzijde van het politieke spectrum. Het electoraat van GroenLinks is in dit opzicht het meest linkse electoraat van Nederland, vaak net gevolgd door de kiezers van de SP.^[63] Zij tonen zich in kiezersonderzoek voorstanders van veel kleinere inkomensverschillen, van vrije keuze voor mensen die uitzichtloos en ondragelijk leiden voor euthanasie, van het toelaten van meer asielzoekers, van de multiculturele samenleving en de grootste tegenstanders van het bouwen van kerncentrales.^[64]

[bewerk] Stijl en campagne

Het logo van GroenLinks vertoont sinds 1994 de naam van de partij waarbij het woord "Groen" in het rood geschreven is, en het woord "Links" in het groen. Hiermee wordt met een knipoog de relatie tussen groene en linkse politiek benadrukt. De steunkleuren geel en blauw worden soms gebruikt om dit logo heen. Het eerdere logo, dat tussen 1989 en 1994 gebruikt werd, was een variatie op het ban de bom teken dat geprojecteerd was op een groene driehoek waarop "PPR PSP CPN EVP" geschreven stond. Daarnaast stond GroenLinks in het groen en roze.

De verkiezingscampagne van GroenLinks wordt ook vaak gekenmerkt door een knipoog. In 2002 stonden er op de verkiezingsposters zwart-witte foto's waarop met een rood potlood voorstellen van GroenLinks werden afgebeeld: een buslaan naast een drukke snelweg of een dak boven vluchtelingen. Bij de Europese verkiezingen van 1994 werd Manneke Pis op verkiezingsposters afgebeeld met daaronder "Europa gezeik?"

De stijl van de verkiezingscampagne van 2006 wordt weer gekenmerkt door een knipoog. Het motto van de campagne is "Groei mee, GroenLinks". In het spotje voor de zendtijd van politieke partijen rijdt Femke Halsema in een hybride auto voor blue screen met daarop een wisselend landschap geprojecteerd. Verschillende mensen stappen in, waaronder Tweede Kamerkandidaten Mariko Peters, Kathalijne Buitenweg, Tofik Dibi en Naima Azough. Deze mede-reizigers steken allemaal een bord omhoog met daarop een politieke boodschap zoals "GroenLinks heeft echt respect voor de schepping", in het Arabisch "Verbeter je kansen, leer Nederlands" of "Jongeren hebben recht op AOW". Het filmpje eindigt als Halsema in Den Haag aankomt en voor het Torentje staat. Dit beeld wordt ook gebruikt op de verkiezingsposters waarop een uitvergrote Femke Halsema leunt op het Torentje. Ook de boodschappen op de borden komen terug op verkiezingsposters, bij flitsacties, op e- en ansichtkaarten.

Vaak nemen bekende Nederlanders deel aan de verkiezingscampagne van GroenLinks. In 1989 waren choreograaf Rudi van Dantzig en schrijfster Astrid Roemer lijstduwer.^[65] In 2006 is cabaretier Vincent Bijlo lijstduwer. Daarnaast hebben cabaretier Sara Kroos, rapper Raymzter, astronaut Wubbo Okkels en voetballer Khalid Boulahrouz hun naam verbonden aan (een activiteit van) de campagne van GroenLinks.

[bewerk] Interne organisatie

Het hoogste orgaan van GroenLinks is het congres, dat open staat voor alle leden. Hier wordt het partijbestuur verkozen en de volgorde vastgesteld van de kieslijsten voor de verkiezingen van de Tweede Kamer, de Eerste Kamer en het Europees Parlement. Het congres heeft ook het laatste woord over landelijke en Europese verkiezingsprogramma's. Het congres komt ten minste één keer per jaar samen, in de lente, en voor de rest zo vaak als dat nodig is. Een opvallende eis die GroenLinks aan Tweede Kamerleden stelt is dat zij niet langer dan drie Kamerperiodes lid zijn van de Tweede Kamer.^[66]

Het partijbestuur bestaat uit zeven leden: de voorzitter, een penningmeester, een Europees secretaris, een internationaal secretaris, een secretaris partijontwikkeling een secretaris publiciteit en campagnes, en secretaris personeel en organisatie. De voorzitter krijgt een vergoeding, de anderen zijn vrijwilligers. De huidige voorzitter is Henk Nijhof.

In de maanden dat het congres niet bijeenkomt neemt de partijraad zijn functie over. Deze bestaat uit 80 leden die verkozen worden door de 250 gemeentelijke afdelingen. Het bestuur en de Eerste en Tweede Kamer- en de Europese fracties leggen verantwoording af aan de partijraad. De partijraad verkiest bestuursleden als zij tussentijds uitvallen en heeft een functie bij wijzigingen van het huishoudelijk reglement.

GroenLinks heeft 250 afdelingen in bijna alle gemeenten. Ook heeft het een afdeling in iedere provincie. Afdelingen dragen zelf zorg voor verkiezingscampagnes, kandidatenlijsten en verkiezingsprogramma's. De provinciale ledenvergadering komt eens per jaar samen, een gemeentelijke afdelingsvergadering vaker.

GroenLinks heeft ten slotte werkgroepen die zich bezig houden met inhoudelijke thema's. Op dit moment zijn er de volgende werkgroepen: Werkgroep Europa, Werkgroep Noord-Zuid (ontwikkelingssamenwerking), Landbouw Werkgroep, Werkgroep Arbeidsverhoudingen, Feministisch Netwerk, RozeLinks (seksuele diversiteit), Netwerk Chronisch Zieken en Gehandicapten, GroenLinks Plus (ouderen), Werkgroep Huisvesting, Milieu-Netwerk, Netwerk Vrede en Veiligheid, Ambtonetwerk (ambtenaren), De Werkvloer (ondernemers), Dierenrechten Nu!, Kleurrijk Platform (etnische diversiteit), Linke hersenen (filosofie), Werkgroep Midden-Oosten, Werkgroep Open Source Software.^[67]

Er zijn een aantal organisaties gelieerd aan GroenLinks waaronder^[68]

• DWARS, de onafhankelijke politieke jongerenorganisatie die aan GroenLinks verbonden is.
• De Linker Wang, platform voor Geloof en Politiek, dat zich inzet voor progressief christelijke politiek, het geeft jaarlijks de Ab Harrewijnprijs aan een persoon of organisatie die zich inzet voor mensen aan de onderkant van de samenleving. De Linker Wang is opgericht op initiatief van de Evangelische Volkspartij^[69]
• Het Wetenschappelijk Bureau GroenLinks, dat het blad De Helling uitgeeft en zich bezig houdt met internationale activiteiten;
• Het GroenLinks Magazine, het onafhankelijke maandblad van de partij.

Internationaal is GroenLinks ook actief. Zij is medeoprichter van de Europese Groene Partij en lid van de Wereldwijde Groenen.^[70]

[bewerk] Externe relaties

GroenLinks is oorspronkelijk opgericht als een middelgrote partij ter linkerzijde van de Partij van de Arbeid. In 1994 kwam de Socialistische Partij in de Tweede Kamer. GroenLinks wordt door politicologen op links-rechts schalen tussen de PvdA en de SP geplaatst.^[71] GroenLinks werkt met beide partijen samen, terwijl de relaties tussen PvdA en SP vaak slecht zijn geweest. Zo is GroenLinks een lijstverbinding aangegaan met de SP tijdens de verkiezingen van 2002, 2003 en 2006; tijdens de Europese verkiezingen van 2004 sloot het een lijstverbinding met de PvdA. GroenLinks riep tijdens de verkiezingen van 2006 op tot een linkse coalitie, "De Linkse Lente", tussen de drie linkse partijen. Na de verkiezingen bleek dat deze mogelijke coalitie geen meerderheid had. De verkiezingen en de formatie van 2006/07 sloegen de hoop van een "linkse lente" de bodem in. Bij de Eerste Kamerverkiezing van 2007 ging de partij een lijstverbinding aan met de Partij voor de Dieren. Overigens wordt GroenLinks door sommige politicologen als meest linkse (en meest progressieve) partij van Nederland gekenschetst, zoals door André Krouwel in zijn Kieskompas.^[72]

GroenLinks is lid van verschillende allianties van linkse maatschappelijke organisaties, zoals Keer het Tij. Daarnaast heeft het goede relaties met milieugroepen als Milieudefensie en Stichting Natuur en Milieu. Veel GroenLinksers zijn actief binnen de FNV. Een aantal prominente GroenLinksers, waaronder Halsema, heeft gewerkt bij het debatcentrum de Balie in Amsterdam.

Groenlinks is mede-oprichter van het Nederlands Instituut voor Meerpartijendemocratie, een organisatie van zeven Nederlandse politieke partijen die democratiseringswerk steunt in 17 landen.

[bewerk] Noten

[bewerk] Externe links

• Website GroenLinks
• Verzamelblog van GroenLinksers
• GroenLinks op YouTube

Politieke partijen in Nederland
Vertegenwoordigd in de Staten-Generaal: CDA – PvdA – SP – VVD – PVV – GroenLinks – ChristenUnie – D66 – PvdD – SGP – Verdonk - OSF Uitsluitend vertegenwoordigd in het Europees Parlement: Europa Transparant