Bozen-Zuid-Tirol
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
|
|
|||||
|
|||||
 |
|||||
|
|
|||||
| Land |  Italië |
||||
| Deel van regio | Trentino-Zuid-Tirol | ||||
|
|
|||||
| Oppervlakte | 7400 km² | ||||
| Inwoners | 476.023 (62,83/km²) | ||||
| Hoofdstad | Bozen | ||||
|
|
|||||
| Hoogste punt | Ortler (Ortles); 3 905 m | ||||
| Aantal gemeenten | 116 - zie lijst | ||||
Zuid-Tirol (Duits: Südtirol, Italiaans: Alto Adige (officieel) of Sudtirolo; Ladinisch: Südtirol) is het zuidelijke deel van de landstreek Tirol en tevens als Autonome provincie Bozen-Zuid-Tirol (Duits: Autonome Provinz Bozen-Südtirol, Italiaans: Provincia autonoma di Bolzano-Alto Adige, Ladinisch: Provinzia Autonòma de Balsan-Südtirol) de meest noordelijke autonome provincie van Italië, onderdeel van de regio Trentino-Zuid-Tirol. Het gebied telt 476.000 inwoners op een oppervlakte van 7400 km². De hoofdstad van de provincie is Bozen.
Zuid-Tirol is drietalig: zowel het Duits, het Italiaans als het Ladinisch hebben een officiële status. De bewegwijzering gebeurt hoofdzakelijk in het Duits en Italiaans.
De officiële afkorting voor de provincie is BZ, afgeleid van Bozen of Bolzano. Hoewel de officiële naam van de provincie Bozen-Zuid-Tirol luidt, wordt ze in het dagelijkse leven doorgaans Zuid-Tirol of de provincie Bozen (Bolzano) genoemd. De officiële Italiaanse benaming voor Zuid-Tirol is Alto Adige (lett. "Hoge Adige"). Deze naam ontstond begin 20e eeuw naar het voorbeeld van de Franse departementen en verwijst naar de gelijknamige rivier Adige (Duits: Etsch) die hier ontspringt. De oorspronkelijke Italiaanse naam is echter Sudtirolo, gebaseerd op de Duitse naam, welke tegenwoordig ook weer gebruikt wordt.
Inhoud |
[bewerk] Ligging
Zuid-Tirol grenst aan de Italiaanse provincies Trente (waarmee het de regio Trentino-Zuid-Tirol vormt), Sondrio (regio Lombardije) en Belluno (regio Veneto). Tevens grenst Zuid-Tirol aan de Oostenrijkse deelstaten Tirol (zowel het noordelijk als oostelijk deel) en Salzburg en het Zwitserse kanton Graubünden.
[bewerk] Geschiedenis
Tot 1918 maakte Zuid-Tirol, net als de huidige provincie Trente, integraal deel uit van de Oostenrijkse provincie Tirol. Het werd deel van Italië na de Eerste Wereldoorlog, toen Oostenrijk en Hongarije door hun verlies grote delen van hun grondgebied moesten afstaan.
In het (geheime) Pact van Londen (1915) werd vastgelegd dat Italië na afloop van de oorlog gebiedsuitbreiding zou krijgen als het zou overlopen naar de Entente. Het ging hierbij (onder andere) om het gebied van Trente en het hele zuiden van Tirol tot aan de 'natuurlijke geografische grens'.
De natuurlijke grens waarover werd gesproken was de waterscheiding van de Alpen. Het stroomgebied van de Etsch met al zijn zijrivieren zou bij Italië gevoegd worden. Het stroomgebied van de Inn met haar zijrivieren zou bij Oostenrijk blijven. Volgens de bepalingen in het Verdrag van Saint-Germain in 1919 werd dit plan doorgevoerd en kwam, na het trekken van bovengenoemde grens, een grote Duitstalige bevolking ineens in Italië te wonen. In tegenstelling tot het gebied rond Trente, dat pas sinds begin negentiende eeuw bij Oostenrijk was gekomen en haast volledig Italiaanstalig was gebleven (dit gebied werd daarom "Welsch-Tirol", Romaans-Tirol genoemd), was Zuid-Tirol namelijk altijd Oostenrijks geweest en had het een haast uitsluitend Duitstalige bevolking. Bij de volkstelling van 1910 was nog geen 3% van de bevolking Italiaanstalig.
Onder het fascistische bewind van Mussolini voerde Italië een onderdrukkende italianiseringspolitiek om het gebied volledig te assimileren. Vanaf 1923 werd het Duits uit het openbare leven verbannen en Duitse plaatsnamen werden vervangen door Italiaanse, aangedragen door de Italiaanse nationalist Ettore Tolomei. Ook werd een begin gemaakt met het Italianiseren van de Duitse achternamen. Door druk uit het buitenland stopte dit laatste proces echter na de namen beginnend met B. Tevens kwam er een grootschalige immigratie op gang van Italianen uit andere gebieden naar met name de steden, om de oorspronkelijke bevolking in aantal te overtreffen.
Het was de hoop van de Zuid-Tirolers dat Adolf Hitler het gebied zou terugeisen, maar die droom kwam niet uit. Als dank voor het accepteren van de annexatie van Oostenrijk (maart 1938, 'Duce, das werde ich ihnen nie vergessen'), sloten Hitler en Mussolini een akkoord, waardoor de Zuid-Tirolers voor de keuze werden geplaatst te emigreren naar het Duitse Rijk (Option) of de volledige assimilatie te ondergaan. Door druk en propaganda koos 86% voor vertrek. Een deel hiervan hoopte echter op uitstel of zelfs afstel, door de schadeloosstellingsprocedure voor de achter te laten bezittingen. Uiteindelijk vertrokken ca. 75.000 naar gebieden in Duitsland en Oostenrijk. Hiervan keerde ca. 1/3 weer terug na 1945.
Italië probeerde ook na de Tweede Wereldoorlog nog het gebied onder controle te krijgen. In de in 1947 gesloten Vrede van Parijs werden de rechten van de Duitstaligen in Zuid-Tirol weliswaar verbeterd - tenminste op papier - door het bezegelen van de één jaar eerder gesloten overeenkomst tussen de Oostenrijkse minister van Buitenlandse Zaken Karl Gruber en de Italiaanse premier Alcide De Gasperi. Doordat de afgesproken autonomie echter ging gelden voor de provincies Trente en Zuid-Tirol gezamenlijk (de regio Trentino-Zuid-Tirol, waar de Italiaanstaligen in de meerderheid zijn), bleven de Duitstaligen op bestuursvlak een minderheid. Afspraken overeengekomen in het autonomieverdrag werden niet omgezet in wetgeving en in gedrag van bestuurders.
De spanningen tussen de Zuid-Tirolers en de Italianen liepen hierdoor steeds verder op. In 1961 resulteerde dit in aanslagen van de radicale Befreiungsausschuss Südtirol op een standbeeld van Mussolini, het geboortehuis van Ettore Tolomei en, in twee zogenaamde Feuernachten, op een groot aantal elektriciteitsmasten. De Italiaanse politie en justitie traden vervolgens keihard op: vele activisten kregen lange gevangenisstraffen of werden gemarteld. Twee activisten stierven aan de gevolgen van de martelingen.
Onder druk van Oostenrijk en de internationale opinie werd Italië uiteindelijk gedwongen de autonomie te verschuiven van de regio Trentino-Zuid-Tirol naar de provincie Zuid-Tirol, zodat de Duitstaligen hun eigen beleid konden voeren. In 2001 is deze autonomie nog verder uitgebreid, waardoor het zwaartepunt van de autonomie nu volledig bij de provincie ligt. Ook de provincie Trente profiteert hiervan. De Italiaanstalige minderheid in Zuid-Tirol zag echter haar bevoorrechte positie verdwijnen en sinds de jaren zestig kozen velen er dan ook voor weer te vertrekken uit het gebied, waardoor het aandeel Italiaanstaligen geleidelijk afneemt. De Ladinische bevolking profiteert sinds de autonomie van de erkenning en ondersteuning voor haar taal en cultuur.
Desondanks pleit een grote groep Duits- en Ladinischtaligen voor afscheiding van Italië. Ook het gebruik van de verzonnen en na annexatie opgelegde Italiaanse plaatsnamen en de aanwezigheid van symbolen en namen die aan de annexatie herinneren ligt bij velen nog steeds gevoelig. Het veranderen van deze namen is een competentie van de provincie. Door de gevoeligheid van de materie heeft deze verandering lang op zich laten wachten. Sinds 2004 ligt er een wetsvoorstel waar nog steeds aan gewerkt wordt. Hierin wordt onderscheid gemaakt tussen macro- en microtoponymie en resulteert erin dat van de 8200 toponiemen, er slechts 600-700 tweetalig blijven.
[bewerk] Taal
Ondanks de vroegere italianiseringspolitiek spreekt nog steeds het merendeel van de inwoners van het gebied Duits. De verhouding tussen de drie taalgroepen wordt elke tien jaar gemeten bij de volkstelling. De uitslag is bepalend voor o.a. de verdeling van de banen bij de overheid, om discriminatie te voorkomen. De figuur hiernaast laat het verloop van het taalgroepenaandeel zien sinds 1910 (metingen tussen 1920 en 1960 ontbreken).
Ook allochtone en buitenlandse inwoners moeten kiezen tot welke taalgroep zij willen behoren: dit bepaalt in welke officiële taal de overheid met hen communiceert.
Als de taalkeuze van allochtone en buitenlandse inwoners wordt meegenomen, dan waren bij de laatste volkstelling in 2001 de verhoudingen als volgt:
[bewerk] Duits
In 103 van de 116 gemeenten is er een Duitstalige meerderheid: in 81 gemeenten is die meerderheid groter dan 90%, in 69 gemeenten daarvan groter dan 95% en in 25 van deze 69 gemeenten is zelfs meer dan 98% van de bevolking Duitstalig. De gemeente Sankt Pankraz spant de kroon met een percentage Duitstaligen van 99,81%. Het Duits dat in Zuid-Tirol door de bevolking wordt gesproken, is in feite een Beiers dialect. De officiële taal en de taal in het onderwijs is echter het Standaardduits.
[bewerk] Italiaans
Bijna alle Italiaanstalige families zijn pas na de annexatie, tussen 1920 en 1960 in Zuid-Tirol komen wonen. In deze periode steeg het percentage Italiaanstaligen van 3% (1911) naar 34% (1961). Sinds de jaren zestig neemt het aandeel Italiaanstaligen weer af, tot ruim 26% nu. De Italiaanstaligen wonen voor het overgrote deel in de steden en in de zuidpunt van de provincie. In slechts vijf van de 116 Zuid-Tiroolse gemeenten spreekt de meerderheid Italiaans:
- Bozen (Bolzano, 73%)
- Branzoll (Bronzolo, 60%)
- Leifers (Laives, 70%)
- Pfatten (Vadena, 57%)
- Salurn (Salorno, 62%)
In nog eens vijf gemeenten is er een Italiaanse minderheid van meer dan 26,5% (het gemiddelde in Zuid-Tirol): Meran (Merano, 48%), Franzensfeste (Fortezza, 41%), Neumarkt (Egna, 38%), Kurtinig an der Weinstraße (Cortina sulla strada del vino, 31%) en Auer (Ora, 30%). In de meeste landelijke gemeenten wonen nauwelijks Italiaanstaligen.
[bewerk] Ladinisch
Het Ladinisch, een Reto-Romaans dialect, staat ondanks de erkenning nog steeds onder druk. Het wordt haast uitsluitend gesproken in enkele dalen in het oosten van de provincie: Gherdëina (Duits: Grödnertal of Gröden, Italiaans: Val Gardena) en Val Badia (Duits: Gadertal). In acht van de 116 gemeenten is er een Ladinische meerderheid:
- Badia (D: Abtei, I: Badia, 93%)
- Corvara (Corvara/Kurfer, Corvara in Badia, 91%)
- La Val (Wengen, La Valle, 98%)
- Mareo (Enneberg, Marebbe, 93%)
- San Martin de Tor (Sankt Martin in Thurn, San Martino in Badia, 97%)
- Santa Crestina (Sankt Christina in Gröden, Santa Cristina Val Gardena, 91%)
- Sëlva (Wolkenstein in Gröden, Selva di Val Gardena, 88%)
- Urtijëi (Sankt Ulrich, Ortisei, 82%)
Daarnaast zijn er in de gemeente Kastelruth (L: Ciastel, I: Castelrotto, 15% Ladinisch) drie dorpen die tot het Ladinische taalgebied behoren. In alle andere gemeenten ligt het percentage Ladiniërs onder de 5% en meestal zelfs onder de 1%.
Het drietalige Zuid-Tirol is overigens niet het enige meertalige gebied in Italië: in de Valle d'Aosta is het Frans een officiële taal naast het Italiaans. In Friuli-Venezia Giulia hebben Friulaans (net als Ladinisch een Reto-Romaans dialect) en Sloveens een officiële status.
[bewerk] Geografie
.png/225px-Map_of_South_Tyrol_(de).png)
|
|
|
|
|
|
Het gebied is net als het Oostenrijkse Tirol uitermate bergachtig, namelijk gelegen in de Dolomieten. De voornaamste rivieren zijn de Etsch (Adige) en de Eisack (Isarco). De belangrijkste steden in de provincie zijn behalve de hoofdstad: Brixen (Bressanone), Meran (Merano) en Toblach (Dobbiaco). Zie ook het overzicht van alle gemeenten. De, qua oppervlakte, grootste gemeente van Zuid-Tirol is Sarntal, met een oppervlakte 302,5 km².
[bewerk] Reliëf
In Zuid-Tirol liggen de zuidelijke Alpen, of, zoals je wilt, de Dolomieten, de Italiaanse uitloper van de Alpen. De hoogste bergen liggen voornamelijk rondom, op of aan de grenzen van Zuid-Tirol.
[bewerk] Gebergtes, massieven en formaties
- Alpen
- Ampezzaanse Dolomieten
- Dolomieten
- Drei Zinnen (Tre Cime di Lavaredo)
- Karnische Alpen
- Langkofelgroep
- Latemargroep
- Ortlermassief
- Ötztaler Alpen
- Palagroep
- Plateau Überetsch
- Rosengartenmassief
- Sarntaler Alpen
- Schlernmassief
- Sextener Dolomieten
- Sellamassief
- Stubaier Alpen
- Vajolet-Türme
- Zillertaler Alpen
[bewerk] Bergtoppen
De titel van hoogste Zuid-Tiroolse punt mag de Ortler (Ortles) op zijn conto schrijven.
Allerkleinste Zinne (Torre Minor) - Annakogel - Birkenkofel - Boéseekofel - Boéspitze (Piz Boe) - Delagoturm - Dreischusterspitze - Fensterlesturm - Fünffingerspitze - Geißkogel - Glockenkarkopf (Vetta d'Italia) - Grohmannspitze - Grosse Zinne (Cima Grande) - Hintere Schwärze (Cima Nera) - Hochwilde (Altissima) - Hohe Gaisl (Croda Rossa Cadini) - Grosser Löffler - Hinterer Kitzkogel - Im Hinteren Eis (Punta della Vedretta) - Innerkoflerturm - Kalvarienberg - Kesselkogel (Catinaccio d'Antermoia) - Kleine Zinne (Piccola Cima) - Kleinste Zinne (Cima Piccolissima di Lavaredo) - Königspitze - Kronplatz - Langkofel (Sasso Lungo) - Langkofeleck - Langkofelkarspitze - Latemar - Laurinswand - Masaré - Monte Cristallo - Monte Fernazza - Monte Piana - Nordgipfel - Pareispitze (Col Becchei) - Pisciadu - Plattkofel (Sasso Piatto) - Plose - Punta di Frida - Schlern (Monte Sciliar) - Ortler (Ortles) - Rosengarten (Catinaccio) - Rotwand - Sass de Mesdi - Sass Pordoi - Scheiblehnkogel - Schmieder - Schrakogel - Schwarzwandspitze - Sella (Sella) - Sellatürme - Similaun - Sonklarspitze - Stabelerturm - Südgipfel - Teufelswand - Thurwieserspitze - Trafoier Eiswand - Tscheiner-Spitze - Vajolet-Hauptturm - Vajolet-Nordturm - Vajolet-Ostturm - Weißkugel (Palla Bianca) - Westliche Zinne (Cima Ovest) - Wilden Freiger - Wilden Pfaff - Winklerturm - Zahnkofel - Zaingger Berg (Pala di Santa)
[bewerk] Valleien
- Etschtal: Passeiertal (Val Passiria)
- Eisacktal (Valle Isarco): Gherdëina (Gröden/Grödnertal, Val Gardena)
- Pustertal (Val Pusteria): Val Badia (Gadertal)
- Vinschgau (Val Venosta)
[bewerk] Uitbreiding
Eggental (Val d'Ega)
[bewerk] Rivieren
[bewerk] Meren
- Bodenalm (Lago dei Piani)
- Haidersee
- Kalterer See (Lago di Caldaro)
- Karersee (Lago di Carezza)
- Montiggler Seen
- Mühlwalder See
- Pragser Wildsee (Lago di Braies)
- Reschensee (Lago di Resia)
- Vernagtsee
[bewerk] Steden
De volgende nederzettingen zijn steden:
- Bozen (Bolzano)
- Brixen (Bressanone)
- Bruneck (Brunico)
- Glurns (Glorenza)
- Klausen (Chiusa)
- Leifers (Laives)
- Meran (Merano)
- Sterzing (Vipiteno)
[bewerk] Hooggelegen bergweiden
- Seiser Alm (Alpe di Siusi)
[bewerk] Steden en gemeenten
 Hoofdartikel: Lijst van gemeenten in Zuid-Tirol |
[bewerk] Politiek
De politiek in Zuid-Tirol wordt sinds de Tweede Wereldoorlog gedomineerd door de Südtiroler Volkspartei (SVP), de grote volkspartij die de Duitse en Ladinische bevolkingsgroepen vertegenwoordigt. De SVP behaalde tot nu toe altijd de absolute meerderheid bij verkiezingen voor de Zuid-Tiroler Landdag of Provincieraad (Landtag, Consiglio della Provincia, Cunsëi dla Provinzia), het parlement van Zuid-Tirol. De verkiezingen voor de 35 leden tellende Landdag vinden elke vijf jaar plaats. Sinds de laatste verkiezingen in 2003 is de Landdag als volgt samengesteld:
- 21 zetels: Südtiroler Volkspartei
- 3 zetels: Alleanza Nazionale
- 3 zetels: Verdi-Grüne-Vërc
- 2 zetels: Union für Südtirol
- 2 zetels: Die Freiheitlichen
- 1 zetel: Frieden und Gerechtigkeit - Gemeinsam Links (Insieme a sinistra - Pace e Diritti)
- 1 zetel: Il Centro - Margherita
- 1 zetel: Forza Italia
- 1 zetel: Unitalia - Movimento Iniziativa Sociale
De Landsregering of Provinciebestuur (Landesregierung, Giunta provinciale) wordt gekozen uit en door de Landdag en bestaat uit een Landshoofd of Provinciepresident (Landeshauptmann, Presidente della Provinzia, Presidënt dla Provinzia) en tien Landsraden of Gedeputeerden (Landesräte, Assessori, Assessëur). Volgens het autonomiestatuut van Zuid-Tirol moeten alle drie de taalgroepen vertegenwoordigd zijn in de regering. De huidige regering wordt gevormd door een coalitie van SVP, Insieme a sinistra en Il Centro.
[bewerk] Landshoofden
- 1948 - 1955: Karl Erckert - SVP
- 1955 - 1960: Alois Pupp - SVP
- 1960 - 1989: Silvius Magnago - SVP
- 1989 - heden: Luis Durnwalder - SVP
[bewerk] Toerisme
|
|
|
|
|
Het grote Nationaal Park Stelvio ligt deels in Zuid-Tirol. Zuid-Tirol is verder zeer geliefd door skiërs, wandelaars, mountainbikers en bergbeklimmers. En natuurlijk is de Italiaanse culinaire wereld en Zuid-Tiroolse wijnen een toeristentrekker, al wordt in plaats van pasta in Noord-Italië vaak rijst geserveerd.
[bewerk] Berg- en skistations
- Rifugio Maria
[bewerk] Mijnen die open zijn voor publiek
- Museo delle Miniere di Ridanna/ Monteneve
- South Tyrolean Ethnographic Museum
[bewerk] Natuurreservaten (deels) in Zuid-Tirol
- Parco Naturale Dolomiti di Sesto
- Parco Naturale Vedrette di Ries
- Stelvio Nationaal Park
[bewerk] Kastelen, kloosters en kerken
Opmerking: De eventuele voorvoegsels Schloss en Kloster zijn weggelaten.
- Altenburg
- Altrasen
- Bruneck (Castle)
- Ehrenburg
- Fischburg
- Gleifkapelle
- Glurnhör
- Gran Ciasa da la Ila
- Gravetsch
- Hocheppan
- Juval
- Kaltern
- Kehlburg
- Kofel
- Laimburg
- Lamprechtsburg
- Landesfürstliche Burg
- Maretsch
- Maria Weissenstein
- Marienberg
- Michelsburg
- Montani
- Moos
- Mühlbacher Klause
- Muri Gries
- Neuhaus
- Neumelans
- Neurasen
- Neustift (kasteel)
- Neustift (klooster)
- Rafenstein
- Reifenegg
- Reifenstein
- Reinsberg
- Schloss Ried
- Runkelstein
- Schenna
- Fugsburg
- Säben
- Schöneck
- Sigmundskron
- Sonnenburg
- Sprechenstein
- Straßberg
- Taufers
- Tirol (kasteel)
- Thumburg
- Trauttmansdorff
- Trostburg
- Turn
- Uttenheim
- Warth
- Wehrburg
- Welfenstein
- Welsperg
- Wolfsthurm
- Wolkenstein
- Zantturm
- Zinneburg
[bewerk] Berghutten
- Becherhaus (Rifugio Bicchiere) (3 195 m)
- Berglhütte (2 188 m)
- Boéhütte (2 873 m)
- Capanna Fassa (3 152 m)
- Casatihütte (3 258 m)
- Dreizinnenhütte (Rifugio Locatelli) (2 405 m)
- Fieglhütte (1 959 m)
- Franz-Kostnerhütte (2 536 m)
- Grasleitenhütte (2 134 m)
- Grasleitenpasshütte
- Hintergrathütte (2 661 m)
- Kölner Hütte (2 339 m)
- Langkofelhütte (2 253 m)
- Lodnerhütte (Rifugio Cima Fiammante) (2 262 m)
- Müllerhütte (3 148 m)
- Payerhütte (3 029 m)
- Pisciaduseehütte (Refugio F. Cavazza al Pisciadù) (2 583 m)
- Plattkofelhütte (2 300 m)
- Rifugio Forcella Pordoi (2 849 m)
- Rosengartenhütte
- Rotwandhütte (1 525 m)
- Santnerpasshütte
- Schaubachhütte (2 581 m)
- Stettiner Hütte (2 875 m)
- Tabarettahütte (2 556 m)
- Tierser Alpl (Refugio Alpe di Tires) (2 440 m)
- Vajoletthütte
[bewerk] Economie
Veel van de hydro-elektriciteit van Italië wordt in Zuid-Tirol opgewekt. Verder exporteert de provincie onder andere wijn en fruit.
[bewerk] Transport
Er is één internationale luchthaven, die zich in Bozen bevindt. Verder is er in het noorden de beroemde Brennerpas, waarover één van de belangrijkste Europese noord-zuid-routes loopt. Belangrijke wegen zijn de A22 (Verona - Oostenrijk) en de weg 42/E66.
[bewerk] Passen
Brennerpas - Costalungapas - Gardenapas - Lavazèpas (Lavazè Joch, Passo di Lavazè) - Reschenpas (Passo di Resia) - Sellapas - Stilfser Joch (Passo dello Stelvio) - Timmelsjoch (Passo del Rombo)
[bewerk] Media
De grootste en oudste van de twee Duitstalige Zuid-Tiroolse kranten is de Dolomiten. De Tiroler Tageszeitung wordt echter ook veel gelezen.
Wat betreft radio en televisie valt meteen de unieke plek van Zuid-Tirol op. Binnen de autonomie is het namelijk geregeld dat de Oostenrijkse radio- en televisiezenders van de publieke omroep ORF in heel Zuid-Tirol worden uitgestraald. Om 18.30 uur is er ook dagelijks een half uur voor Zuid-Tirol op ORF 2 te ontvangen. Voor de uitstraling is de RAS verantwoordelijk.
Een Duitstalige nieuwssite is Südtirol online.
[bewerk] Bekenden afkomstig uit Zuid-Tirol
|
[bewerk] Componisten
- Giorgio Moroder
- Oswald von Wolkenstein
[bewerk] Dichters
- Walther von der Vogelweide
- Oswald von Wolkenstein
[bewerk] Uitvinders en wetenschappers
- Jakob Eisendle
- Johann Kravogl
- Peter Mitterhofer
- Max Valier
[bewerk] Vrijheidsstrijders
- Kanonikus Michael Gamper
- Andreas Hofer
- Sepp Kerschbaumer
[bewerk] Anderen
- Arbeo (geestelijke)
- Michael Gaismair (boerenaanvoerder)
- Reinhold Messner (bergbeklimmer)
- Giorgio Moroder (autobouwer en componist)
- Ötzi (prehistorisch landbouwer; gevonden als ijsmummie)
- Johann Georg Plazer (kunstschilder)
- Gilbert Proesch (beeldend kunstenaar uit het duo Gilbert & George)
- Josef Schwammberger (crimineel en commandant)
- Luis Trenker (regisseur, architect en acteur)
- Oswald von Wolkenstein (dichter, componist en diplomaat)
[bewerk] Zie ook
- Lijst van gemeenten in Zuid-Tirol
- Prontuario dei nomi locali dell'Alto Adige
- Portaalpagina Zuid-Tirol (Duitstalige Wikipedia)
[bewerk] Bronnen
- Unsere Geschichte, Südtirol 1914 - 1992 in Streiflichtern Dr. Martha Stocker; Silvius Magnano Akademie: 2006.
- Andreas Hofer in unserer Zeit Toespraak van Dr. Andreas Khol: 18 februari 2007.
- Bericht der Bundesministerin für auswärtige Angelegenheiten an den Nationalrat betreffend Südtirol Autonomieentwicklung 2003-2006
- Het Tirol Atlas projekt; Institut für Geographie van de universiteit Innsbruck.
[bewerk] Externe links
- (de) (it) (lld) (en) (fr) Officiële portaalsite van Zuid-Tirol
- (de) (it) (lld) Officiële site van de provinciale overheid van Bozen-Zuid-Tirol
- (en) (de) (it) (nl) (cs) (pl) VVV Zuid-Tirol
- (de) suedtirol.com
| Provincies van de regio Trentino-Zuid-Tirol |
|
Bozen-Zuid-Tirol | Trente |
