Malawi
Van Wikipedia
Dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel 't Mestreechs aan te hauwe of aan te gaeve welk anger dialek gebroek is.
| Malawi | |
 |
 |
 |
|
| Officieel taol | Ingels, Chichewa |
| Hoofstad | Lilongwe |
| Staotsvörm | Rippebliek |
| Staotshoof | Bingu wa Mutharika (sins 2004) |
| Groondgebeed % water |
118.480 km² 20,6% |
| Inwoeners | 11,7 miljoen |
| Munt | Kwacha (MAK) |
| Tiedzaone | UTC +2 |
| Nationale fiesdaag | 6 juli |
| Volkshymne | Mungu dalitsani Malawi |
| Landcode | MWI |
| TLD | .mw |
| Tillefoon | +265 |
Malawi (officieel [Ingels] Republic of Malawi, [Chichewa] Dziko la Malaŵi) is e land in zuidelek Afrika, ten weste vaan 't glieknaomeg meer, in 't noorde grenzend aon Tanzania, in 't ooste en zuie aon Mozambique en in 't weste aon Zambia. Hoofstad is Lilongwe; de twiede stad Blantyre is ouch vaan hendeg belaank. De eilendsjes Likoma en Chizumulu ligke es Malawische anclaves in Mozambicaans waterterritorium. De reveer de Shire struimp vaanoet 't zuie 't Malawimeer in.
[bewirk] Bestuurleke indeiling
Malawi is in 27 distrikte verdeild: Balaka, Blantyre, Chikwawa, Chiradzulu, Chitipa, Dedza, Dowa, Karonga, Kasungu, Likoma, Lilongwe, Machinga, Mangochi, Mchinji, Mulanje, Mwanza, Mzimba, Nkhata Bay, Nkhotakota, Nsanje, Ntcheu, Ntchisi, Phalombe, Rumphi, Salima, Thyolo, Zomba. Die distrikte weure in drei provincies gegropeerd: de Noord-, Midde- en Zuidprovincie.
[bewirk] Demografie
De Maliwische bevolking besteit oet e paar Bantoestamme, woevaan de Chewa's de groetste zien. Die dómmenere in 't midde vaan 't land. Same mèt de Nyanja's in 't zuie stamme ze aof vaan de Maravi-stam, de ierste groop Bantoes die 't land bewoende. In 't noorde leve de Tumbuka's. Ander grope zien de Yao's, e volk wat geïslamificeerd is, en de Ngoni's, aofstammelinge vaan in de negentiende iew gedeporteerde Zoeloes.
73% vaan de bevolking is christelek, veurnaomelek protestants; d'n islam nump oongeveer 20% voor zien rekening, dewijl zeker 5% nog de natuurgodsdeenste bedrijf.
[bewirk] Historie
De oorsprunkeleke bewoeners van Malawi waore de Khoisan, jäögers/verzaomeleers die door de Bantoe-expansie de Kalahari-weuste ingedreve zien. De veurhoede vaan de Bantoevolker waore de Maravi's. In de prekolonialen tied laog 't Maraviriek um 't meer. 't Contak mèt de Europeane begós pas in de negentiende iew, wie David Livingstone (in 1859) 't gebeed bezoch. De ierste blanke die nao häöm 't gebeed introkke waore Sjotse zendelinge. In 1891 kaom Malawi oonder Brits protectoraot, en in 1907 woort 't zelfstendeg protectoraot Nyasaland opgeriech (Nyasa is Yao veur "meer").
Veural ano d'n oorlog kaom verzèt tege 't Brits bewind, in de vörm vaan de Maliwische Congrèspartij. In 1963 woort 't land otonoom, e jaor later gans oonaofhenkelek en in 1966 stapden 't land oet 't Brits Gemeinebes. Ouch woort toen de dictatuur ingeveurd, woedoor dr. Hastings Kamuzu Banda lankzaam meh zeker de absolute mach kraog. In 1971 leet 'r ziech beneume tot president veur 't leve. In de loup vaan de jaore greujde evels 't verzèt tege zien dictatuur, vaanoet de kèrke gepreek en door de internationaol gemeinsjap opgelag. In 1993 mós de Partij e referendum hawwe euver de inveuring vaan e mierpartijestèlsel, wat ze euverweldegend verlaor. Sinsdeen is de democratie zoonder te väöl probleme in stand gebleve. Wel heet 't land te make mèt versjrèkkeleke ermooj en huurt 't bij de len die 't helste getroffe zien door AIDS.
| Len in Afrika |
|---|
| Algerieë | Angola | Benin | Boeroendi | Burkina Faso | Centraal Afrika | Comore | Djiboeti | Egypte | Equatoriaal Guinee | Eritrea | Ethiopië | Gabon | Gambia | Ghana | Guinee | Guinee-Bissau | Ivoorkös | Kaapverdië | Kameroen | Kenia | Kongo (Brazzaville) | Kongo (Kinshasa) | Lesotho | Liberia | Libië | Madagaskar | Malawi | Mali | Marokko | Mauretanië | Mauritius | Mozambiek | Namibië | Niger | Nigeria | Oeganda | Roeanda | São Tomé en Príncipe | Seisjelle | Senegal | Sierra Leone | Soedaan | Somalië | Swaziland | Tanzania | Togo | Tsjaad | Tunesië | Westelike Sahara1 | Zambia | Zimbabwe | Zuud-Afrika |
| Aafhenkelike gebejer: Azore | Canarische eilen | Ceuta | Madeira | Mayotte | Melilla | Réunion | Sint-Helena |
| 1. Sins 1979 door Marokko bezat. |
