Getih

Saka Wikipédia, Ènsiklopédhi Bébas ing basa Jawa / Saking Wikipédia, Bauwarna Mardika mawi basa Jawi

Getih manungsa: a - eritrosit; b - neutrofil; c - eosinofil;
d - limfosit.

Getih iku cuwèran sing ana ing kabèh kéwan tingkat dhuwur sing nduwèni fungsi ngirimaké dat-dat lan oksigen sing dibutuhaké déning jaringan awak, ngangkut bahan-bahan kimia asil metabolisme, lan uga minangka pertahanan awak saka virus utawa bakteri. Istilah medis sing ana kaité kaliyan getih diwiwiti kanthi tembung hemo- utawa hemato- sing asalé saka basa Yunani haima tegesé getih.

Ing serangga, getih (utawa luwih dikenal minangka hemolimfe) ora kalibat ing parédharan oksigen. Oksigen ing serangga diédharaké liwat sistém trakéa arupa saluran-saluran sing nyaluraké udhara sacara langsung nuju jaringan awak. Getih serangga ngangkut dat nuju jaringan awak lan nyingkiraké bahan sisa métabolisme.

Ing kéwan liya, fungsi utama getih yaiku ngangkut oksigen saka paru-paru utawa insang nuju jaringan awak. Ing getih kakandhut hemoglobin sing fungsiné minangka pangiket oksigen. Ing sabagéan kéwan ora duwé balung mburi utawa invertebrata sing ukurané cilik, oksigen langsung ngresep nuju njeron plasma getih amarga protein panggawa oksigené kalarut saeara bébas. Hemoglobin arupa protein pangangkut oksigen paling éféktif lan ana ing kéwan-kéwan kang duwé balung mburi utawa vertebrata. Hemosianin, sing wernané biru, ngandhut tembaga, lan digunaaké déning kéwan crustaceae. Cumi-cumi migunaaké vanadium kromagen (wernané ijo enom, biru, utawa kuning oranye).

[sunting] Getih manungsa

Getih manungsa iku cuwéran jaringan awak. Fungsi utamané iku ngangkut oksigen sing diperlokaké déning sel-sel saawak. Getih uga nyuplai jaringan awak kanthi nutrisi, ngangkut dat-dat sisa metabolisme, lan ngandhut manéka warna bahan panyusun sistém imun sing tujuané ngreksa awak saka manéka warna penyakit. Hormon-hormon saka sistém endokrin uga diédharaké liwat getih.

Getih manungsa wernané abang, antarané abang cerah yèn akèh ngandhut oksigen tekan abang tuwa yèn kakurangan oksigen. Werna abang ing getih disebabaké déning hemoglobin, protein ambegan (respiratory protein) sing ngandhut wesi ing wangun heme, sing arupa papan kaiketé molekul-molekul oksigen.

Manungsa duwé sistém parédharan getih katutup sing tegesé getih mili ing pambuluh getih lan disirkulasèkaké déning jantung. Getih dipompa déning jantung nuju paru-paru kanggo mbuwang sisa metabolisme arupa karbon dioksida lan nyerep oksigen liwat pambuluh arteri pulmonalis, banjur digawa bali nuju jantung liwat vena pulmonalis. Sawisé iku getih dikirimaké nuju kabèh awak déning saluran pambuluh getih aorta. Getih ngédharaké oksigen nuju kabèh awak liwat saluran alus getih sing disebut pambuluh kapiler. Getih banjur bali nuju jantung liwat pambuluh getih vena cava superior lan vena cava inferior.

Getih uga ngangkut bahan bahan sisa metabolisme, obat-obatan lan bahan kimia asing nuju ati kanggo diurèkaké lan nuju ginjal kanggo dibuwang minangka uyuh.

[sunting] Komposisi

Getih kapérang saka sapérangan jenis korpuskula sing mbentuk 45% bagéan saka getih. Bagéan 55% liyané arupa cuwéran semu kuning sing mbentuk medium cuwéran getih sing disebut plasma getih.

Korpuskula getih kapérang saka:

Sel getih abang utawa eritrosit (kurang luwih 99%).

Eritrosit ora duwé nukleus sel uga organela, lan ora dianggep minangka sel saka segi biologi. Eritrosit ngandhut hemoglobin lan ngédharaké oksigen. Sel getih abang uga duwé peran ing panenton golongan getih. Penyakité wong kang kakurangan eritrosit iku anemia.

Keping-keping getih utawa trombosit (0,6 - 1,0%)

Trombosit duwé tanggung jawab ing prosès pangenthelan getih.

Sel getih putih utawa leukosit (0,2%)

Leukosit duwé tanggung jawab marang sistém imun awak lan tugasé musnahaké brang-barang sing dianggep asing lan mbebayani déning awak, umpamané virus utawa bakteri. Leukosit duwé sifat amuboid utawa ora nduwèni wangun sing tetep. Penyakit wong sing kaluwihan leukosit iku leukimia, éwadéné penyakité wong sing kakurangan leukosit iku leukopenia.

Plasma getih dhasaré iku larutan banyu sing ngandhut :

albumin
bahan pangenthel getih
immunoglobin (antibodi)
hormon
manéka warna jenis protein
manéka warna jenis garam

[sunting] Kasehatan

Tatu bisa njalari kélangan getih sing parah. Trombosit marakaké getih ngenthel, nutup tatu cilik, nanging tatu gedhé perlu cepet dirawat kanggo nyegah dumadiné kakurangan getih. Karusakan ing organ njero bisa njalari tatu njero sing parah utawa hemorrhage.

Hemofilia arupa kalainan genetik sing njalari kagagalan fungsi ing pangenthelan getih sawijining wong. Akibaté, tatu cilik bisa mbebayani nyawa<--kayata bisa njalari hemarthrosis, utawa panggetihan ing sendi, sing bisa marakaké lumpuh-->.

Leukemia arupa kanker ing jaringan awak pambentuk sel getih putih. Penyakit iki dumadi amarga kasalahan ing pawilahan sel getih putih kang njalari cacahé sel getih putih ningkat lan banjur mangan sel getih putih sing normal.

Panggetihan gedhé, amarga kacilakan utawa dudu (kaya ing oprasi), lan uga penyakit getih kaya anemia lan thalassemia, sing merlokaké transfusi getih. Sapérangan negara duwé bank getih kanggo nyukupi panyuwunan kanggo transfusi getih. Panampa getih perlu duwé jenis getih sing padha karo panyumbang.

Getih uga arupa salah siji "vektor" ing panularan penyakit. Salah siji conto penyakit sing bisa ditularaké liwat getih yaiku AIDS. Getih sing ngandhut virus HIV saka makluk urip sing HIV positif bisa nular marang makluk urip liya liwat sentuhan antarané getih karo getih, sperma, utawa cuwéran awak makluk urip kasebut. Amarga panularan penyakit bisa dumadi liwat getih, objèk sing ngandhut getih dianggep minangka biohazard utawa ancaman biologis.

Ing manéka warna kapentingan diagnosis penyakit, tekanan getih nduwèni peranan sing wigati banget.

[sunting] Kapercayan

Amarga getih nduwèni fungsi wigati sing gedhé marang kauripan, getih dikaitaké marang sapérangan kapercayan.

Umat Kristen percaya menawa anggur upacara Ekaristi nglambangaké getih Yesus Kristus sing disokaké kanggo nebus dosa manungsa.
Vampir iku makluk fiksi sing dipercayani terus urip kanthi ngisep getih wong sing isih urip.
Agama Islam nglarang panganuté mangan/ngombé getih.
Ing téori Abad Pertengahan salah siji saka papat unsur awak, getih dikaitaké marang unsur geni lan ‘’riang’’ lan ‘’pelahap’’ sing dikenali minangka nduwèni pawatakan "berdarah".

[sunting] Pirsanana uga

Transfusi getih
Golongan getih

[sunting] Pranala njaba

(id) Palang Merah Indonesia (PMI)
(en) Blood and blood cells

Sistem kardiovaskular - sunting

Kategori: Getih | Sistem kardiovaskular | Cuwèran awak

We provide Linux to the World

Getih

Saka Wikipédia, Ènsiklopédhi Bébas ing basa Jawa / Saking Wikipédia, Bauwarna Mardika mawi basa Jawi

Bab lan Paragraf

[sunting] Getih manungsa

[sunting] Komposisi

[sunting] Kasehatan

[sunting] Kapercayan

[sunting] Pirsanana uga

[sunting] Pranala njaba

Views

Pandhu Arah

Golek

Basa liyane