Boerum
Ut Wikipedy
Boerum (Burum) is in terpdoarp yn it súdeasten fan de gemeente Kollumerlân. It doarp hat likernôch 625 ynwenners.
Ynhâld |
[bewurkje seksje] Lizzing
Boerum leit oan de noardkant fan de Grinzer Strjitwei, tusken Bûtenpost en Gryptsjerk, op 53°16'N - 6°14'E. It doarp hat fia de Boerumer Feart, ek wol Skipsleat neamd, in wetterferbining mei de Lauwers, dy't sûnt de oanlis fan de N355 lykwols gjin iepen ferbining mear is.
[bewurkje seksje] Untstean
Boerum is in terpdoarp, yn de betide midsieuwen ûnstien op in kwelderwâl. It doarp waard yn 1408 foar it earste neamd yn in oarkonde, dêr't yn stiet dat de Boerumers de tsjerke oerdroegen oan de abt fan it kleaster Jeruzalem yn Gerkeskleaster. It wurdt dan Burum neamd, de troch de mûntsen ferlatynske foarm fan "de buorren".
[bewurkje seksje] De tsjerke
De tsjerke dy der no stiet is boud yn 1784. De moai snijde preekstoel is fan 1754. Ek hat de tsjerke hearebanken; de moaiste dêrfan is faaks dy fan de famylje Fogelsangh.
[bewurkje seksje] De rjochtstien
Op it tsjerkhôf is yn 1969 de op 'e nij fûne rjochtstien wer werom setten. De abt fan Gerkeskleaster beneamde de doarpsrjochter. Der waard rjocht sprutsen yn de iepenloft op it wijde tsjerkhôf. In tinkstien yn de tsjerkemuorre hâldt dit yn oantinken.
[bewurkje seksje] De mûne Windlust
Njonken de tsjerketoer falt by it doarpsoansjen benammen de mûne op. Op it plak fan Windlust, de tsjintwurdige mûne twa kilometer nei it súdwesten oan de Grinzer Strjitwei, waard yn 1694 al in mûne neamd. De nôt- en pelmûne Windlust sels datearret út 1787.
Yn 1997 ferkocht de lêste private eigner de mûne oan de gemeente Kollumerlân, en de mûne kaam doe yn behear fan de monumintenkommisje fan de gemeente. Yn 1999/2000 waard de mûne restaurearre en wer ree makke foar it meallen. Sûnt 6 maaie 2000 is de mûne wer yn it wurk, mei frijwillige mûnders. Der is in bân ûntstien mei de mûne "De Immigrant" yn in Falton (Illinois) yn de Feriene Steaten.
[bewurkje seksje] It grutte ear
Boerum is benammen ek bekend fanwege It Greate Ear, in grûnstasjon foar satellytkommunikaajse, likernôch in kilometer noardwest fan it doarp oan de ein fan de Wytsmawei. It waard yn 1962 boud troch de PTT, en de satellytkommunikaajseteleskoop dêr krige doe yn de folksmûle de namme "it grutte ear". It tal fan teleskopen is groeit, mar it hjoeddeiske stasjon, besit fan Xantic b.v, in gearwurkingsferbân fan Austraalje, Noarwegen en Nederlân, fiert de namme no ek offisjeel. Op it stasjon wurdt it satellytferkear ûntfongen dat dan fia kabels fierder ferstjoerd wurdt nei de klanten. Njonken de gearwurkende lannen meitsje ek omlizzende lannen gebrûk fan it stasjon, dat tegearre mei de tsjinhinger yn Perth hast elts punt boppe de ierde dekt.
[bewurkje seksje] It frouljuskeaster Galilea
Yn 1204 stifte it sisteniënzer kleaster Jeruzalem it frouljuskleaster Galilea besúden Boerum. Dit wie bedoeld foar "gewoane" froulju. It kleaster hie in hechte bân mei it doarp. Sa wie bygelyks de prior faak ek pastoar fan Boerum. Yn 1479 kaam der in skieding tusken it besit fan Jeruzalem en Galilea. Galilea krige 720 pûnsmiet lân. Dit besit wreide him troch lettere skinkings fierder út.
Yn 1580 ferfoel it besit oan de Steaten fan Fryslân. Sa stadichoan waard it kleaster ôfbrutsen. Doe't der yn 1585 in skâns oanlein wurde moast yn Muntsjesyl waard wat noch oer wie dêrfoar brûkt. Op it plak dêr't it kleaster stien hat, Fryske Strjitwei 1-3 oan de súdkant fan de dyk, leit no in monumintale kop-hals-romppleats út om 1905 hinne.
It kleasterbesit wie in 24 pleatsen mei yn 't gehiel 1.180 pûnsmiet lân. Om de safolle tiid ferkochten de Steaten hjir nei 1600 wer in part fan. Wol moasten de keapers fan dat lân meiïnoar it traktemint fan de dûmny opbringe en de tsjerke en de skoalle ûnderhâlde. In protte fan it besit kaam yn hannen fan Sjouck van Fogelsangh, dy't fan harsels in Donia wie.
