New York

Wikipedia(e)tik

New York
Bandera Armarria
Berezko izena	City of New York
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Estatua	New York
Alkatea	Michael Bloomberg (Err)
Koordenatuak	40°43′N 74°00′W / 40.717, -74 (New York) Koordenatuak: 40°43′N 74°00′W / 40.717, -74 (New York)
Eremua	1.214,4 km2
Garaiera	10 m
UTC-5 (udan -4)	Ordu eremua
Sorrera	1625
Postakodea	100xx - NY
Biztanleria	8.168.338 (2004)
Dentsitatea	10.316 bizt/km²
http://www.nyc.gov

New York City Estatu Batuetan bizilagun gehien (7.500.000) dituen hiria da. Izen bereko estatuan dago, Ozeano Atlantikoaren ertzean, Hudson ibaiaren bokalean. Hasieran hiria Manhattan uharteko hegoaldean eraiki zen, baina XIX. mendean hiri bilbea etengabe hedatu zen.

Bertan dago Nazio Batuen egoitza nagusia.

"The City that Never Sleeps" ezizena eman diote, "Inoiz lo egiten ez duen hiria" alegia, hiriak gauez duen bizitza dela-eta.

Eduki-taula 1 Hiriko auzoak 2 Historia 3 Kultura 4 Hedabideak 5 Hiri senidetuak 6 Newyorkar ospetsuak 7 Kanpo loturak

[aldatu] Hiriko auzoak

New Yorkeko hiria bost barrutitan banaturik dago, Brooklyn, Queens, Bronx, Manhattan eta Staten Island ("The Five Boroughs").

Ezagunena Manhattan den arren, hiri guztiko biztanleriaren %20a baino ez da bizi bertan.

Barruti bakoitzaren barruan gune oso ezberdinak daude, eta jatorri ezberdineko bizilagunak. Txinatarrak, hegoamerikarrak, Europako ekialdekoak... Dena dela, auzo askoren mugak ez daude oso zehazturik.

[aldatu] Historia

• 1613 - Holandarrek sortu zuten Amsterdam Berria izenarekin.
• 1664 - Britainiarrek berrizendatu zuten gaur egungo izenarekin, York-eko Dukearen omenez.
• 1886ko urriaren 28an Askatasunaren Estatua inauguratu zuten.
• 2001eko irailaren 11ean, atentatu terrorista izugarri bat jasan zuen hiriak, Dorre Bikien aurka bi hegazkinek talka egin zuten.

[aldatu] Kultura

• Antzerki gunea: Broodway.
• Opera aretoak: Metropolitan Opera House eta Carnegie Hall.

[aldatu] Hedabideak

• "The New York Times" egunkaria.

[aldatu] Hiri senidetuak

• Beijing, Txina
• Budapest, Hungaria
• Kairo, Egipto
• Sofia, Bulgaria
• Jerusalem, Israel
• Johannesburg, Hego Afrika
• London, Erresuma Batua
• Madril, Espainia
• Erroma, Italia
• Santo Domingo, Dominikar Errepublika
• Tokio, Japonia

[aldatu] Newyorkar ospetsuak

• Washington Irving (1783-1859), idazlea.
• Herman Melville (1819–1891), idazlea.
• Theodore Roosevelt (1858-1919), AEBetako presidentea (1901-1909).
• Franklin D. Roosevelt (1882-1945), AEBetako presidentea (1933-1945).
• Marx anaiak (1887-1979), aktore eta umoristak.
• Al Capone (1899-1947), gangster.
• Humphrey Bogart (1899-1957), aktorea.
• Arthur Miller (1915-2005), idazlea.
• Jerome David Salinger (1919-), idazlea.
• Maria Callas (1923-1977), sopranoa.
• Baruch Blumberg (1925-), medikua.
• Woody Allen (1935-), zinemalaria.
• Jack Nicholson (1937-), aktorea.
• Art Garfunkel (1941-), abeslaria.
• Stephen Jay Gould (1942-2002), paleontologoa.
• Robert De Niro (1943-), aktorea.
• Paul Auster (1947-), idazlea.
• Art Spiegelman (1948-), komikigilea.
• Sigourney Weaver (1949-), aktorea.
• Michael Jordan (1963-), saskibaloi jokalaria.

[aldatu] Kanpo loturak

• New York Hiriaren webgune ofiziala
• NY-eko Euskal Etxea
• "Norbait dabil sute-eskaileran" (NY-en kokatutako poesia-liburua on-line)
• "Hiriko irudi batzuk" Jabi Zabalak ateratakoak

Commonsen fitxategi gehiago dago honi buruz: New York