Bwdhaeth

Oddi ar Wicipedia

Crefydd di-dduw yw Bwdhaeth neu Bwdïaeth. Gellir ei ystyried hefyd yn athroniaeth gymhwysol neu'n ffurf o seicoleg. Canolbwynt Bwdhaeth yw'r hyn a ddysgodd Gotama Buddha, a annwyd yn Kapilavastu (sydd yn Nepal erbyn hyn), gyda'r enw Siddhattha Gotama oddeutu'r 5ed ganrif cyn crist. Lledaenodd Bwdhaeth trwy is-gyfandir India yn pump canrif nesaf, ac i ardaloedd ehangach o Asia wedi hynny.

Erbyn heddiw, rhennir Bwdhaeth yn dri prif draddodiad: Theravāda, Mahāyāna, a Vajrayāna. Mae'n parhau i atynu dilynwyr led-led y byd, ac yn ôl [1], mae oddeutu 350 miliwn o Fwdhwyr (fodd bynnag, mae'r amcangyfrifon a geir mewn sawl wlad yn ansicr). Ef yw'r pumed crefydd yn y byd yn ôl niferoedd, ar ôl Cristnogaeth, Islam, Hindŵaeth, a chrefydd traddodiadol Tsieiniaidd. Mae'r urdd myneich Sangha ymysg y sefydliadau hynaf ar y ddaear.

Taflen Cynnwys 1 Athrawiaethau 1.1 Y Pedwar Gwiredd Doeth 1.2 Nirfana 1.3 Y Llwybr Wythblyg Doeth

[golygu] Athrawiaethau

[golygu] Y Pedwar Gwiredd Doeth

Dysgodd y Bwdha fod yna ddioddef mewn bywyd, a achosir gan chwenychu, ac y gellir ei darfod trwy dilyn y Llwybr Wythblyg Doeth (gw. isod):

1. Dioddef: Dioddef yw genedigaeth, dioddef yw heneiddio, dioddef yw afiechyd, dioddef yw marwolaeth; dioddef yw uno â'r hyn sy'n annymunol; dioddef yw gwahanu o'r hyn sy'n ddymunol; dioddef yw peidio â chael yr hyn a ddymunir; yn gryno, dioddef yw'r pump cyfansawdd sy'n wrthrych ymafael.
2. Tarddiad dioddef: Y chwenychu sy'n arwain at ail-enidigaeth.
3. Darfod dioddef: Darfod chwenychu.
4. Y ffordd sy'n arwain at ddarfod dioddef: Y Llwybr Wythblyg Doeth;

[golygu] Nirfana

Nirfana yw diffodd pob chwenychiad, rhithdyb, ac anwybodaeth.

[golygu] Y Llwybr Wythblyg Doeth

1. Safbwynt Cyfiawn - Sylweddoli'r Pedwar Gwiredd Doeth
2. Gwerthoedd Cyfiawn - Ymrwymiad i dyfiant meddyliol a moesol mewn cymedroldeb
3. Iaith Gyfiawn - Siarad mewn modd di-drais, gan ddweud y gwir, ac heb or-ddweud
4. Gweithredoedd Cyfiawn - Gweithredu holliach, gan osgoi gweithredoedd a fyddai'n gwneud niwed.
5. Bywoliaeth Cyfiawn - Gwneud swydd nad yw'n niwedu eich hun neu eraill mewn unrhyw ffordd, yn uniongyrchol neu'n anuniongyrchol.
6. Ymdrech Cyfiawn - Gwneud ymdrech i wella
7. Gwybodusrwydd Cyfiawn - Y gallu meddyliol i weld pethau fel y maent, gydag ymwybod clir.
8. Myfyrio Cyfiawn