Wikipedia:Na današnji dan/decembar
Sa Wikipedije, slobodne enciklopedije
Šablon:DecembarKalendar2008Izvor
[uredi] 1. decembar
- 1835. - Danski književnik Hans Christian Andersen (na slici) objavio svoju prvu knjigu bajki.
- 1893. - Rodio se njemački književnik Ernst Toller.
- 1903. - Snimljen prvi vestern film, "Velika pljačka voza" (Great Train Robbery), dvanaestominutni kratki film sa 14 snimaka simultanih događaja u režiji Edwina S. Portera, koji je ujedno bio i kamerman i producent.
- 1906. - U Parizu otvoren bioskop "Omnija Pate", prva dvorana u svijetu namjenski izgrađena za prikazivanje filmova.
- 1955. - Rosa Parks, na zahtjev vozača autobusa, odbila ustupiti svoje mjesto bijelom putniku.
vidi - diskusija - uredi - historija
[uredi] 2. decembar
- 1547. - Umro španski konkvistador, pustolov i istraživač Hernán Cortés (na slici).
- 1804. - Papa Pije VII u Parizu krunisao Napoleona Bonapartu za cara Francuske.
- 1901. - Američki pronalazač King Camp Gillette patentirao prvi nožić za brijanje s dvostrukom oštricom.
- 1944. - Rodio se Ibrahim Rugova, kosovski političar, državnik i mirotvorac.
- 1988. - Benazir Bhutto postala premijer Pakistana, kao prva žena na čelu jedne islamske zemlje.
vidi - diskusija - uredi - historija
[uredi] 3. decembar
- 1447. - Rodio se Bajazid II (na slici), sultan Osmanlijskog carstva od 1481. do 1512.
- 1906. - Formirana Muslimanska Narodna Organizacija (MNO), prva bošnjačka politička stranka.
- 1967. - Južnoafrički hirug Christiaan Barnard u Cape Townu prvi put u historiji medicine izvršio transplantaciju srca.
- 1999. - Nakon 81 dana i prijeđenih 5486 kilometara Tori Murden postala prva žena koja je sama preplovila Atlantski ocean u čamcu na vesla.
- 2000. - Umrla američka pjesnikinja i esejistica Gwendolyn Brooks, prva crnkinja koja je dobila Pulitzerovu nagradu.
vidi - diskusija - uredi - historija
[uredi] 4. decembar
.jpg/85px-Thomas_Hobbes_(portrait).jpg)
- 1154. - Nicholas Breakspear postao je papa pod imenom Hadrijan IV, prvi i do danas jedini Englez na tom položaju.
- 1679. - Umro Thomas Hobbes (na slici), engleski filozof, predstavnik klasičnog engleskog empirizma.
- 1829. - Britanci u Indiji zabranili običaj spaljivanja udovica prilikom spaljivanja njihovih muževa na posmrtnoj ceremoniji.
- 1875. - Rodio se austrijski pjesnik, romanopisac, esejist i prevodilac Rainer Maria Rilke.
- 1995. - Ministri inostranih poslova Evropske unije na sastanku u Briselu suspendovali sankcije Jugoslaviji, uvedene 1992. zbog umješanosti Vlade Jugoslovije u rat u Bosni i Hercegovini.
vidi - diskusija - uredi - historija
[uredi] 5. decembar
- 1484. - Papa Innocent VIII izdao je odredbu koja inkvizitorima, kao najvišim čuvarima rimokatoličke vjere, daje široke ovlasti u proganjanju i osuđivanju navodnih vještica i heretika. Pokrenut je val procesa protiv vještica, odnosno žena koje su smatrane pomagačicama sotone.
- 1791. - Umro Wolfgang Amadeus Mozart (na slici), austrijski kompozitor, jedan od najvećih kompozitora u historiji muzike.
- 1901. - Rodio se Werner Heisenberg, njemački fizičar i Nobelovac, u kvantnoj fizici poznat po njegovom načelu neodređenosti.
- 1945. - Tokom vježbi pet američkih bombardera poletjelo je iz vazdušne baze u Floridi i nikad se nisu vratili. Pretpostavlja se da je "Izgubljena eskadrila", kako su nazvani, nestala u Bermudskom trouglu.
- 1995. - Članice NATO-a odobrile su upućivanje 60.000 vojnika u Bosnu i Hercegovinu radi očuvanja mira postignutog Dejtonskim sporazumom.
vidi - diskusija - uredi - historija
[uredi] 6. decembar
- 1240. - Konjica na čelu s Batu Kanom, unukom mongolskog vladara Džingis Kana, zauzela je Kijev, potpuno ga razorila i pokorila južnu rusku kneževinu.
- 1507. - Njemački kartograf Martin Waldseemüller objavio prvu geografsku kartu novog kontinenta, kojem je dao naziv Amerika, prema imenu italijanskog moreplovca Ameriga Vespuccija.
- 1658. - Umro španski pisac i mislilac Baltasar Gracián y Morales (na slici).
- 1932. - Rodila se bosanskohercegovačka pjesnikinja Nasiha Kapidžić-Hadžić.
- 1942. - Za vrijeme Drugog svjetskog rata, u Bosanskom Petrovcu osnovan Antifašistički front žena (AFŽ).
- 2005. - Ratni zločinac porijeklom iz Šipova Nikola Dereta osuđen od strane općinskog suda u Banja Luci za počinjene ratne zločine nad civilnim bošnjačkim stanovništvom u mjestu Štrbine u blizini Šipova.
vidi - diskusija - uredi - historija
[uredi] 7. decembar
- 1906. - Umro Élie Ducommun (na slici), švicarski pravnik, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1902.
- 1928. - Rodio se Noam Chomsky, američki filozof, lingvista, psiholog, pisac i politički aktivista
- 1941. - Napad Japanaca na Pearl Harbor uveo SAD u Drugi svjetski rat.
- 1988. - U velikom zemljotresu u Jermeniji, jačine 6,9 stepeni Rihterove skale, poginulo preko 100.000 ljudi, a oko 5.000.000 ostalo bez svojih domova.
- 1999. - Drama "Šehid" Zilhada Ključanina premijerno izvedena u "Bosanskom narodnom pozorištu" iz Zenice.
vidi - diskusija - uredi - historija
[uredi] 8. decembar
- 1941. - Dan nakon napada na Pearl Harbor SAD proglasile rat Japanu i isti dan, rat Japanu proglasila i Kina.
- 1943. - Rodio se američki pjevač Jim Morrison.
- 1980. - U New Yorku ubijen bivši član grupe "Beatlesa" John Lennon.
- 1991. - Lideri Rusije, Bjelorusije i Ukrajine Boris Jeljcin, Leonid Kravčuk i Stanislav Šuškevič u Minsku potpisali sporazum o formiranju Zajednice Nezavisnih Država i time prestao da postoji SSSR.
- 2001. - Umro Mirza Delibašić (na slici), bosanskohercegovačka košarkaška zvijezda.
vidi - diskusija - uredi - historija
[uredi] 9. decembar
- 1608. - Rodio se John Milton (na slici), engleski esejist, pjesnik i dramatičar.
- 1824. - U peruanskom ratu za nezavisnost snage južnoameričkog revolucionara Simona Bolivara porazile špansku armiju u bici kod Ayacuchoa u Peruu.
- 1905. - Francuska donijela dekret o odvajanju države od crkve.
- 1937. - Umro Gustaf Dalén, švedski fizičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1912.
- 1990. - Druga runda izbora za Skupštinu BiH: od 240 mjesta, SDA dobila 86, SDS 72, a HDZ BiH 44.
vidi - diskusija - uredi - historija
[uredi] 10. decembar
- 1868. - Prvi semafori za regulisanje saobraćaja u svijetu počeli raditi u Londonu, na trgu ispred zgrade parlamenta Velike Britanije.
- 1896. - Umro švedski hemičar i inovator Alfred Nobel (na slici), osnivač Nobelove nagrade, jedne od najuglednijih svjetskih nagrada.
- 1946. - Rodio se Fadil Redžić, bosanskohercegovački muzičar, basista legendarnih Indexa.
- 1948. - Generalna skupština Ujedinjenih nacija donijela i proglasila "Opštu deklaraciju o pravima čovjeka".
- 2003. - Haški tribunal osudio bivšeg oficira Vojske Republike Srpske Dragana Obrenovića, koji je priznao krivicu, na 17 godina zatvora zbog ratnih zločina nad Bošnjacima u Srebrenici u julu 1995.
vidi - diskusija - uredi - historija
[uredi] 11. decembar
- 1918. - Rodio se ruski pisac, dramatičar i historičar Aleksandar Isajevič Solženicin (na slici), dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1970.
- 1918. - Umro slovenski pisac, dramaturg i pjesnik Ivan Cankar.
- 1936. - Britanski kralj Edward VIII abdicirao, da bi se mogao oženiti s Wallis Simpson.
- 1941. - Njemačka i Italija objavile rat SAD, a Kongres SAD istog dana objavio rat tim zemljama. Poljska objavila rat Japanu, a Kuba, Kostarika, Nikaragva, Dominikanska Republika i Gvatemala Njemačkoj i Italiji.
- 1946. - Na Osnivačkoj skupštini Ujedinjenih naroda osnovan UNICEF, Međunarodni fond Ujedinjenih nacija za pomoć djeci u zemljama razorenim ratom.
vidi - diskusija - uredi - historija
[uredi] 12. decembar
- 1574. - Umro Selim II, sultan Osmanlijskog carstva od 1566. do 1574.
- 1821. - Rodio se francuski književnik Gustave Flaubert (na slici), poznat po svome prvom romanu "Madame Bovary".
- 1901. - Začetnik radio tehnologije, Guglielmo Marconi, uspijeva poslati prvi radio signal preko Atlantika.
- 1915. - Poletio "Junkers J1", prvi avion načinjen u potpunosti od metala, koji je konstruisao Nijemac Hugo Junkers.
- 1963. - Kenija postala nezavisna od Ujedinjenog Kraljevstva.
vidi - diskusija - uredi - historija
[uredi] 13. decembar
- 1642. - Nizozemski moreplovac Abel Tasman otkrio Novi Zeland.
- 1754. - Umro Mahmud I (na slici), sultan Osmanlijskog carstva od 1730. do 1754.
- 1797. - Rodio se njemački književnik Heinrich Heine, jedan od najvećih liričara njemačkog romantizma.
- 1999. - Premijerno emitovanje FM JAM-a, prvog hip-hop radio showa u Bosni i Hercegovini.
- 2003. - Nedaleko od iračkog grada Tikrita uhapšen Saddam Hussein, bivši predsjednik Iraka.
vidi - diskusija - uredi - historija
[uredi] 14. decembar
- 1503. - Rodio se francuski astrolog Michel de Nostradame, takozvani Nostradamus, poznat po djelu Profesije.
- 1799. - Umro George Washington, američki političar i prvi predsjednik Sjedinjenih Američkih Država.
- 1911. - Norveški istraživač Roald Amundsen postao prvi čovjek koji je stigao na geografski Južni pol.
- 1918. - U Velikoj Britaniji prvi put na izborima glasale žene i dobile pravo da se kandiduju za Parlament.
- 1995. - U Parizu Alija Izetbegović, Slobodan Milošević i Franjo Tuđman zvanično potpisali Daytonski mirovni sporazum. (na slici)
vidi - diskusija - uredi - historija
[uredi] 15. decembar
- 1840. - Kovčeg s posmrtnim ostacima francuskog cara Napoleona I položen u "Dom invalida" u Parizu, 19 godina poslije njegove smrti u izgnanstvu na ostrvu St. Helena.
- 1852. - Rodio se Henri Becquerel, francuski fizičar, nobelovac i jedan od otkrivača radioaktivnosti
- 1890. - Umro Bik Koji Sedi (na slici), indijanski vrač i poglavica Siouxa koji je vodio Cheyenne i Sioux ratnike protiv američke 7. konjičke pukovnije u bitci kod Little Bighorna.
- 1970. - Sovjetski vasionski brod "Venera 7" spustio se na planetu Veneru i počeo da šalje signale.
- 2000. - Zatvorena nuklearna centrala u Černobilu u Ukrajini u kojoj je krajem aprila 1986. eksplodirao jedan blok centrale izazvavši najtežu nuklearnu katastrofu od početka upotrebe nuklearnih centrala.
vidi - diskusija - uredi - historija
[uredi] 16. decembar
- 1497. - Vasco da Gama prošao ušće Velike riblje rijeke i krenuo u dotad Evropljanima nepoznate vode.
- 1888. - Rodio se Aleksandar I Karađorđević (na slici), kralj Kraljevine Jugoslavije.
- 1899. - Osnovan italijanski fudbalski klub AC Milan iz Milana.
- 1965. - Umro engleski književnik William Somerset Maugham, jedan od najčitanijih prozaista 20. vijeka.
- 2002. - Pred Tribunalom u Haagu počela trodnevna rasprava o presudi bivšoj predsjednici Republike Srpske Biljani Plavšić, koja je priznala krivicu za zločine protiv čovječnosti tokom rata u BiH.
vidi - diskusija - uredi - historija
[uredi] 17. decembar
- 1273. - Umro Mevlana Dželaludin Rumi (na slici), turski sufi, perzijski pjesnik, učenik prava, teolog i učitelj tesavufa.
- 1778. - Rodio se britanski hemičar Humphry Davy, poznat po svojim eksperimentima sa fiziološkim akcijama plinova, uključujući "rajski plin/plin smijavac" koji djeluje opojno i podražuje na grčevit smijeh.
- 1903. - Braća Wright uspjeli da polete sa svojim avionom Flayer i prelete čitavih 37 metara.
- 1989. - U Rumuniji izbile masovne demonstracije protiv diktatorskog režima Nicolae Ceauşescua, u kojima je poginulo oko 1.000 ljudi.
- 1997. - Minski centar UN objavio da u Bosni i Hercegovini ima još 750.000 do milion nagaznih mina i da je tokom 1996. i 1997. od eksplozija mina povrijeđeno oko 1.000 ljudi, među njima velik broj djece.
vidi - diskusija - uredi - historija
[uredi] 18. decembar
- 1737. - Umro Antonio Stradivari, italijanski graditelj violina i drugih gudačkih instrumenata.
- 1865. - Ratifikacijom 13. ustavnog amandmana u SAD ukinuto ropstvo.
- 1878. - Rodio se sovjetski političar i državnik Josif Visarionovič Džugašvili Staljin (na slici).
- 1940. - Vođa nacističke Njemačke Adolf Hitler naredio u Drugom svjetskom ratu generalštabu njemačke armije da pripremi invaziju na Rusiju prema tajnom planu pod šifrom "Operacija Barbarosa".
- 1970. - U Italiji stupio na snagu zakon o razvodu braka, uprkos protivljenju rimokatoličke crkve.
vidi - diskusija - uredi - historija
[uredi] 19. decembar
- 1848. - Umrla engleska književnica Emily Brontë, autor romana "Orkanski visovi".
- 1863. - Engleski pronalazač Frederick Walton patentirao u Londonu podni prekrivač - linoleum.
- 1974. - Rodila se bh. režiserka Jasmila Žbanić (na slici), dobitnica "Zlatnog medvjeda" na Berlinalu za film "Grbavica".
- 1984. - Velika Britanija i Kina potpisale sporazum o povratu Hong Konga Kini 1997.
- 1991. - Republika Srpska Krajina proglasila Knin za glavni grad, a Milan Babić, dotadašnji predsjednik vlade, preuzeo funkciju predsjednika Republike.
vidi - diskusija - uredi - historija
[uredi] 20. decembar
- 1552. - Umrla Katharina von Bora, njemačka reformatorka i žena Martina Luthera.
- 1861. - Rodila se Ivana Kobilica (na slici), slovenska slikarka.
- 1917. - Osnovana prva sovjetska tajna policija, pod nazivom Čeka.
- 1990. - Tri vodeće stranke objavile koaliciju: Alija Izetbegović iz SDA izabran za predsjednika republičkog Predsjedništva; Jure Pelivan iz HDZ-a izabran za premijera, a Momčilo Krajišnik iz SDS-a izabran za predsjednika Skupštine BiH.
- 1999. - Viši sud u Vermontu donio presudu, koja ujedno znači da homoseksualni parovi imaju ista prava kao i heteroseksualni vjenčani parovi.
vidi - diskusija - uredi - historija
[uredi] 21. decembar
- 1375. - Umro italijanski književnik Giovanni Boccaccio (na slici).
- 1913. - U nedjeljnom izdanju New York Worlda pojavila se prva križaljka.
- 1917. - Rodio se njemački književnik Heinrich Böll, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1972.
- 1937. - U Los Angelesu održana premijera filma Walta Disneya "Snjeguljica i sedam patuljaka", prvog cjelovečernjeg crtanog filma u filmskoj historiji.
- 1941. - U mjestu Rudo u Bosni i Hercegovini osnovana Prva proleterska brigada kao prva "redovna" jedinica partizanske vojske. Do 1948. se taj dan slavio kao Dan Armije.
vidi - diskusija - uredi - historija
[uredi] 22. decembar
- 1603. - Umro Mehmed III (na slici), sultan Osmanlijskog carstva od 1595. do 1603.
- 1858. - Rodio se italijanski kompozitor Giacomo Puccini.
- 1941. - Osnovana Prva proleterska brigada NOP-a u Rudom. Od 1948. se taj datum slavio kao Dan Jugoslovenske narodne armije.
- 1990. - Lech Wałęsa dao zakletvu kao predsjednik Poljske.
- 2001. - Na Univerzitetu Texas A&M u SAD-u rodila se CC (CopyCat), prva klonirana mačka.
vidi - diskusija - uredi - historija
[uredi] 23. decembar
- 1777. - Rodio se ruski car Aleksandar I (na slici).
- 1947. - AT&T Bell demonstrovao prvi tranzistor.
- 1948. - U Tokiju su pogubljeni bivši japanski premijer Hideki Tojo i još šestorica bivših visokih funkcionera, koje je Međunarodni vojni sud osudio na smrt zbog zločina protiv čovječnosti u Drugom svjetskom ratu.
- 1954. - Dr. Joseph E. Murray u Bostonu, Massachusetts izvršio prvu transplantaciju bubrega.
- 1966. - Svjetska premijera Sergio Leoneovog filma "Il Buono, Il Brutto, Il Cattivo" (" Dobar, loš, zao")
- 1990. - Slovenija se na plebiscitu izjasnila za izdvajanje iz SFR Jugoslavije.
vidi - diskusija - uredi - historija
[uredi] 24. decembar
.jpg/95px-Vasco_da_Gama_(without_background).jpg)
- 1524. - Umro portugalski moreplovac i istraživač Vasco da Gama (na slici).
- 1761. - Rodio se Selim III, sultan Osmanlijskog carstva od 1789. do 1807.
- 1777. - Engleski moreplovac James Cook otkrio otok Kiritimati u središnjem Pacifiku.
- 1865. - Ku Klux Klan osnovan u Pulaski, Tennessee, SAD.
- 1924. - Albanija postala republika.
- 1951. - Osnovana Libija od prijašnjih italijanskih kolonija Cyrenaika, Tripolitania i Fezzan.
vidi - diskusija - uredi - historija
[uredi] 25. decembar
- 1741. - Švedski fizičar Anders Celsius (na slici) objavio skalu od 100 stepeni za mjerenje temperature.
- 1899. - Rodio se Humphrey Bogart, američki filmski i pozorišni glumac.
- 1977. - Umro Charlie Chaplin, američki glumac britanskog porijekla, zvijezda nijemog filma.
- 1991. - Mihail Gorbačov podnio ostavku na mjesto predsjednika SSSR-a i predao dužnost Borisu Jeljcinu.
- 1997. - Na Kubi, prvi put poslije tri decenije, javno proslavljen Božić. Predsjednik Fidel Castro proglasio taj dan praznikom u čast pape, koji je u januaru 1998. posjetio Kubu.
vidi - diskusija - uredi - historija
[uredi] 26. decembar
- 1791. - Rodio se Charles Babbage (na slici), engleski matematičar i izumitelj.
- 1898. - Marie i Pierre Curie otkrili prvi radioaktivni hemijski element i nazvali ga radijum.
- 1977. - Umro američki filmski režiser Howard Hawks.
- 1990. - Skupština Slovenije proglasila samostalnost te republike, nakon plebiscita 23. decembra na kome se 86 odsto glasača izjasnilo za nezavisnost.
- 2004. - Razorni val, cunami, uzrokovan snažnim podmorskim potresom poharao obale 12 država Indijskog oceana. Stradalo je više od 200.000 ljudi.
vidi - diskusija - uredi - historija
[uredi] 27. decembar
- 537. - U Carigradu završena gradnja Crkve Svete Sofije, najveće crkve u Bizantijskom carstvu.
- 1571. - Rodio se njemački astronom, matematičar i astrolog Johannes Kepler (na slici).
- 1895. - U švedsko–norveškom klubu u Parizu Alfred Nobel objavio ideju o osnivanju fonda iz kojeg bi se dodjeljivale nagrade onima koji svojim sposobnostima najviše doprinose čovječanstvu.
- 1923. - Umro Gustave Eiffel, francuski konstruktor.
- 2005. - Osnovana fondacija Arheološki park: Bosanska piramida Sunca.
vidi - diskusija - uredi - historija
[uredi] 28. decembar
- 1869. - William E. Semple iz Ohaja, SAD, patentirao žvakaću gumu.
- 1897. - Charles i Emile Path osnovali u Parizu "Pate Cinema", prvu kompaniju na svijetu za proizvodnju filmova.
- 1908. - U zemljotresu, koji je razorio italijanske gradove Messinu i Reggio di Calabria, poginulo više od 70.000 ljudi.
- 1925. - Ruski pjesnik Sergej Jesenjin (na slici) počinio samoubistvo objesivši se o cijev centralnog grijanja.
- 1981. - U Norfolku (SAD) rođena Elizabeth Jordan Carr, prva američka "beba iz epruvete".
vidi - diskusija - uredi - historija
[uredi] 29. decembar
- 1912. - Španija ustanovila protektorat nad Marokom.
- 1940. - Rodio se Bruce Lee, američko-kineski glumac i karatist
- 1992. - Umro Ivan Generalić, hrvatski slikar
- 2001. - NASA saopštila da je svemirski teleskop Hubble otkrio atmosferu na jednoj planeti 150 miliona svjetlosnih godina od Zemlje, što je prvo direktno otkriće atmosfere van našeg Sunčevog sistema.
- 2005. - Obavljena prva transplantacija lica u Amiens, Francuska.
vidi - diskusija - uredi - historija
[uredi] 30. decembar
- 1673. - Rodio se Ahmed III (na slici), sultan Osmanlijskog carstva
- 1691. - Umro Robert Boyle, engleski hemičar
- 1895. - Rodio se Hamza Humo, bosanski književnik
- 1922. - Nastanak Saveza Sovjetskih Socijalističkih Republika (SSSR)
- 1950. - Rodio se Bjarne Stroustrup, računarski stručnjak i tvorac C++ programskog jezika
- 1993. - Izrael i Vatikan uspostavili diplomatske odnose.
vidi - diskusija - uredi - historija
[uredi] 31. decembar
- 1491. - Rodio se Jacques Cartier, francuski istraživač
- 1857. - Engleska kraljica Victoria određuje Ottawu kao glavni grad Kanade.
- 1879. - Thomas Edison (na slici) po prvi put javnosti predstavio električnu sijalicu.
- 1963. - Centralna Afrička Federacija podijeljena u tri nove države: Zambiju, Malavi i Rodeziju, odnosno današnji Zimbabve.
- 1991. - Službeno se raspao Sovjetski Savez.
