Književnost
Sa Wikipedije, slobodne enciklopedije
 |
| Ovaj članak je dio serije o književnosti |
| Bosanska književnosti |
| Historija književnosti |
|
Antička - Rimska - Srednjovjekovna |
| Vrste književnosti |
| Kategorije književnosti |
|
Autobiografija - Biografija |
|
Književnost na stranim jezicima |
|
Američka - Arapska |
Književnost danas uglavnom znači skupina tekstova. Književnost se može podijeliti prema naciji, filozofiji, dobu pisanja, i raznim drugim kategorijama. Umjetnička književnost ima tri osnovne grane: drama, poezija i proza.
Sadržaj |
[uredi] Uvod
Nacije i narodi mogu imati svoju književnost, kao i fizolofije, i historijska doba. Primjeri nacionalne književnosti su Židovski Talmud i Grčka Odiseja i Ilijada.
Razna historijska doba su imala vrlo raličite vrste književnosti. Rana književnost je često bila vjerska, dok je romantična književnost postala popularna u srednjem vijeku (Šekspirov "Romeo i Julija" na primjer). Doba prosvijetljenja u historiji nam je ipak ostavilo mnoge primjere nacionalističke i filozofske književnosti. Književnost dvadesetog vijeka je obično zahtjevala psihološki uvid u razvoj likova (J.D. Selinđerov "Lovac u žitu" je odličan primjer ovoga).
[uredi] Vrste književnosti
[uredi] Usmena književnost
Usmena književnost predstavlja najstariji oblik književnoumjetničkog rada. Na različitim prostorima razvijali su se različiti rodovi usmene književnosti. Osnovna podjela usmene književnosti na rodove i vrste može izgledati ovako:
Poezija: lirska pjesma - sevdalinke, obredne, dodolske, kraljičke...; epska pjesma: - epovi i krajišnice; epsko-lirska pjesma: - balade i romanse.
Proza: bajke, pripovijetke, priče, legende, predaje: - predaje o građevinama, grebljima, turbetima; predaje o evlijama i kerameti-sahibijama; predaje o značajnim historijskim događajima; predaje o značajnim historijskim ličnostima...
Dramski radovi
[uredi] Pisana ili umjetnička književnost
Umjetnička književnost, kao i usmena, ima tri osnovne grane: poeziju, prozu i dramu.
[uredi] Poezija
Poezija je vrsta književnosti u kojoj se tekst piše u stihovima. Poezija obično sadrži niz stilskih figura uključujući rimu, metaforu, poređenje, gradaciju, hiperbolu, itd. Moguće je da je poezija najstarija vrsta književnost. Rani primjeri su Sumerski "Ep o Gilgamešu" (1700 p.n.e.), djelovi Biblije, i radovi Homera.
U različitim nacijama nalazimo raličite vrste poezije. U grčkoj poeziji stihovi se rijetko rimuju, dok je u Italijanskoj i Francuskoj poeziji suprotan slučaj. Generalno gledajući, u britanskoj i njemačkoj poeziji rima je podjednako i prisutna i odsutna. Neke jezike karakteriše prirodan afinitet za duže stihove, dok je kod drugih izražena tendencija ka kraćim stihovima. Neke od ovih karakteristika su uvjetovane razlikama u leksici i gramatici samih jezika. Na primjer, neki jezici imaju veći fond riječi koje se rimuju, ili više sinonima od drugih. Poezija je također ukomponovana u neke vrste drame, poput opere.
[uredi] Proza
Proza je vrsta književnosti koja ne slijedi predodređen način pisanja. Proza jednostavno kaže nešto bez pokušaja da uljepša tj. koristi stilske figure. Proza naravno može biti lijepa, ali ne zbog načina na koji je pisana nego zbog onoga što je rečeno.
Romani pripadaju prozi. Roman je zapravo samo duža priča napisana u proznom stilu. Jedan od prvih primjera romona u Evropi je "Don Kihot". Puno ranije, na Bliskom Istoku se pojavljuju "Priče iz hiljadu i jedne noći", ili čak ranije, u Aziji, nastaje priča "Tri Kraljevstva". Danas se prozu nalazimo u različitim oblicima. Filozofski, historijski i novinarski radovi, su također primjeri proznog stila.
[uredi] Drama
Drama je vrsta književnosti koja je nastala za vrijeme antičke Grčke i razvija se do dan danas. Drama se u glavnom ne piše da bi bila čitana već da bi bila prikazana u pozorištu. Tokom osamnestog i devetnestog vijeka, Opera je nastala kao kombinacija drame, poezije, i muzike.
Osnovne vrste drame su tragedija i komedija, koje se prvo pojavljuju nekoliko vijekova prije naše ere. Staro-Grčka drama je, po legendi, nastala za vrijeme vjerskog festivala, kada se jedan pjevač odvojio od hora i počeo pjevati sam. Grčka tragedija se u glavnom bavila sa poznatim historijskim i mitološkim temama. Tragedije su (kao što su to i danas) tipično bile ozbiljne i ticale su se se ljudske prirode. Za razliku od njih, komedije su većomom bile satirične i uvijek su imale sretan završetak. Grčki festivali bi obično imali tri tragedije i jednu komediju.
[uredi] Kategorije književnosti
- Usmena književnost
- Autobiografija
- Biografija
- Dječja literatura
- Dnevnici
- Fikcija
- Bajke
- Historijska fikcija
- Misteriozni roman
- Romantična književnost
- Satira
- Spekulativna fikcija
- Fantazija
- Horror
- Naučna fantastika
- Pjesništvo
[uredi] Zanimanja u književnosti
- Glavna
- Autor
- Kritičar
- Teoretičar
- Pomoćna
- Biografi, bibliografi, esejisti, novinari, kritičari, izdavači, lektori, recenzenti, promotori itd.
[uredi] Književnosti po naciji ili jeziku
- Američka književnost
- Arapska književnost
- Bosanskohercegovačka književnost
- Bošnjačka književnost
- Engleska književnost
- Francuska književnost
- Grčka književnost
- Hrvatska književnost
- Kineska književnost
- Njemačka književnost
- Perzijska književnost
- Slovenska književnost
- Španska književnost
- Srpska književnost
[uredi] Također pogledajte
- Spisak autora
- Spisak knjiga
