Aisopos
Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor
Aisopos (Αίσωπος / Aísôpos e gregach), pe Ezop (diwar an anv gallek Esope) a-wechoù e brezhoneg ivez, a zo ur sklav ha skrivagner eus Hellaz kozh a veve war-dro ar VIIvet ha VIvet kantved kent JK . Eñ a vije tad ar fablennoù , brudet dreist-holl e lennegezh c'hallek ar XVIIvet kantved.
Taolenn |
[kemmañ] Istor
Hervez Ploutarc'hos e oa ur sklav hellazat, bet prizoniet er brezel, divalav, kamm, tort, besteod, hag a gonte istorioù.
Hervez martezeadenn M. L. West (La fable, Fondation Hardt, Vandœuvres-Genève, 1984), eo e Samos e vije bet savet ar vojenn diwar e benn, hag a zo kontet gant La Fontaine e rakskrid e fablennoù-eñ.
Hunvreet gantañ edo an doueez Fortuna (pe gentoc'h Tuc'he tud Hellaz) o distagellañ e deod e tihunas un deiz ha gouest da gomz hep satouilhat. Prenet e voe gant ur marc'hadour sklaved ha degouezhout a reas e ti ur prederour eus Samos, Ksantos e anv. Eno e strivas da c'hoari e baotr fin, gant bommoù a bep seurt , ma voe disklavet a-benn ar fin. Neuze ez eas da gaout Kresus , evit klask saveteiñ dizalc'hted Samos. Dont a-benn a reas o kontañ d'ar roue unan eus e vojennoù. War-lerc'h e servijas roue Babilon a kemere plijadur o selaou e zivinadennoù. Krog e oa sorc'henn ar beajoù ennañ , ha mont a reas da Hellaz, da Zelfi dreist-holl. N'ouzer ket perak e voe taolet eus lein ur vri.
[kemmañ] Ar re wan
E danevell buhez Aisopos e vez kaoz atav eus ar c'hoarzh hag ar fent a ro tu d'an den gwan da drec'hiñ war an hini kreñv, d'ar sklaved da c'hounit a-enep o mistri. Sede e c'haller lavarout e oa diaraoger an diharoz (pe an haroz-kontrol, mar karer), divalav ha dismegañset, dic'halloud, hag azeu a-benn koulskoude da en em dennañ eus ar gwallblegoù abalamour d'e ampartiz da
... E komz-plaen e oa skrivet fablennoù Aisopos , hep klask bezañ traoù kaer. Ma lavaras Hegel : « E genoù ur sklav e krogas ar gomz-plaen » (Kenedouriezh). Kentañ dastumad fablennoù a voe a zo bet savet gant Démétrios de Phalère war-dro 325 av. J.-C.. Kollet eo bet an dastumad orin. En hini a oa anavezet gant Jean de La Fontaine e oa 127 fablenn.
Fablennoù Aisopos a vo troet e latin gant Phaedrus . Gant Babrias e voe graet re all en IIvet kantved.
Planudes, ur manac'h bizantinat eus ar XIVvet kantved a vrudas ur Buhez Aisopos diwar un dafar a oa eus ar Iañ kantved moarvat.
[kemmañ] Tud awenet gantañ
- Phaedrus, kentañ awener fablennourion ar XVIIvet kantved
- Flavius Avianus ( IIvet pe IVvet kantved),
- Jean de La Fontaine, er XVIIvet kantved
- Benserade er XVIIvet kantved
.
[kemmañ] Lavaroù
- Unvaniezh a ra nerzh.
- An teod eo ar gwellañ hag ar gwashañ
[kemmañ] Levrlennadur
- Mojennoù Aisôpos, embannet gant An Here, 2000.
- Guillaume Ricou. Fablennoù Ezop ha Fedr. Brud Nevez 1986; 2000.
