Албанская мова
З Вікіпедыя.
Албанская (Shqip) | |
---|---|
Ужываецца ў: | Альбаніі, Сербіі і Чарнагорыі, Македоніі, Грэцыі, Турцыі, Італіі і іншых |
Рэгіён: | Усходняя Еўропа |
Колькасць носьбітаў: | 6.169.000 (2000) |
Класіфікацыя: | Індаеўрапейская Альбанская |
Афіцыйны статус | |
Афіцыйная мова ў: | Албаніі, Косава, Македоніі |
Рэгулюецца: | — |
Код мовы | |
ISO 639-1 | sq |
ISO 639-2(B) | sqi |
ISO 639-2(T) | alb |
SIL | ALS, ALN, AAE, AAT |
Албанская мова — мова албанцаў уласна Албаніі, Грэцыі, Македоніі, Сербіі (у асноўным Косава), Чарнагорыі, Ніжняй Італіі і Сіцыліі;
Мае некалькі дыялектаў, з якіх паўночныя, т. н. гегскія, больш старажытнага паходжання, што выяўляецца ў захаванні гуку «н», тады як у іншых прыслоўях ён перайшоў у «р», хоць у тое ж самы час прыпадабненне «nd» і «mb» гукам «nn» і «mm», a таксама часта сустракаемае назалізацыя галосных «y» і «а» носяць на сабе адбітак найпозняй эпохі. Прыслоўі, ужывальныя да поўдня ад р. Шкумб, носяць агульную назву тоскскіх; тым жа характарам у істотных рысах адрозніваюцца албанскія прыслоўі Грэцыі і Італіі. Да пачатку ХХ у. літаратурная албанская мова засноўваўся на тоскскіх дыялектах, з ХХ ст. перавагу атрымліваюць гегскія дыялекты, распаўсюджаныя на поўначы Албаніі і ў Косава.
Лік размаўлялых — каля 6 млн. чалавек.
Па меркаванні шэрагу лінгвістаў, на роднаснай албанскай мове казалі старажытныя ілірыйцы. Амаль да XIX ст ёю ніхто навукова не займаўся і было сапраўды не вядома, да якога моўнага гурта яна прыналежыць. Нарэшце было вызначанае, што яна з'яўляецца асобным членам індаеўрапейскай сям'і моў, хоць гістарычна вывучаць яе вельмі цяжка па чынніку таго, што вельмі складана аддзяліць карэнныя албанскія словы і формы ад велізарнай колькасці запазычаных слоў з грэчаскай, лацінскай, раманскіх, турэцкай і славянскіх моў.
[правіць] Пісьменнасць
На лісце ў албанскай мове з 1908 года выкарыстоўваецца варыянт лацінскага алфавіту з дыякрытычнымі знакамі. Раней, у XIX ст., прадпрымаліся спробы стварыць арыгінальны славянскі ліст (т. наз. «эльбасанскі алфавіт» і «алфавіт Бютакук'е»). Сучасны албанскі алфавіт
A a | B b | C c | C c | D d | Dh dh | E e | E e |
F f | G g | Gj gj | H h | I i | J j | K k | L l |
Ll ll | M m | N n | Nj nj | O o | P p | Q q | R r |
Rr rr | S s | Sh sh | T t | Th th | U u | V v | X x |
Xh xh | Y y | Z z | Zh zh |