Албанія

З Вікіпедыя.


(Сцяг)	(Герб)

Нацыянальны дэвіз: няма

Афіцыйная мова

Албанская

Сталіца

Тырана

Найбуйнейшы горад Тырана

Урад

Прэзідэнт
Прэм'ер-міністар

Рэспубліка
Альфрэд Моіс'ю
Салі Берыша

Плошча
- Агульная
- % вады 139-е месца ў свеце
28 748 км²
4,7%

Насельніцтва
- Агульнае (2003)
- Шчыльнасць 126-е месца ў свеце
3 582 205
125/км²

СУП
- Агульны (2003)
- на душу насельніцтва 112 месца ў свеце
$15,7 млрд
$4400

Валюта Лек (ALL)

Часавы пояс
- улетку (UTC+2)
(UTC+3)

Незалежнасць
-Ад Асманскай імперыі 28 лістапада 1912

Дзяржаўны гімн Hymni i Flamurit (Rreth Flamurit Të Për Bashkuar)

Аўтамабільны знак ?

Дамен верхняга ўзроўню

.al

Тэлефонны код +355

Албанія (алб. Shqiperia), афіцыйная назва Республіка Албанія (алб. Republika e Shqiperise) — дзяржава у заходняй частцы Балканскага паўвострава, на ўзбярэжжа Адрыятычнага і Іанічнага мораў. Назва краіны адбываецца ад ілірыйскага «olba» — «паселішча».

Праліў Атранта адлучае Албанію ад Італіі. На поўначы і ўсходзе мяжуе з аўтаномным краем Косава і Чарнагорыяй, Македоніяй, на паўднёвым усходзе — з Грэцыяй.

Значны лік этнічных албанцаў пражывае ў суседніх дзяржавах. У сербскім аўтаномным краю Косава яны складаюць большасць.

Змест

1 Гісторыя
2 Палітычная структура
3 Адміністрацыйнае дзяленне
4 Геаграфічныя дадзеныя
- 4.1 Межы Албаніі
5 Эканоміка
6 Насельніцтва
7 Культура
8 Гл. таксама

[правіць] Гісторыя

Асноўны артыкул: Гісторыя Албаніі

[правіць] Палітычная структура

Асноўны артыкул: Палітычная структура Албаніі

Главою дзяржавы з'яўляецца Прэзідэнт.

Парламент краіны — аднапалатны Народны збор (140 месцаў). 100 дэпутатаў абіраюцца па мажарытарнай сістэме ў аднамандатных акругах (у два тура), 40 — па партыйных спісам. Тэрмін паўнамоцтваў дэпутатаў — 4 гады.

Першы парламент Албаніі створаны ў 1920, падчас дужання за незалежнасць краіны і супраць яе падзелу па Парыжскім міры паміж Грэцыяй, Італіяй і Югаславіяй.

[правіць] Адміністрацыйнае дзяленне

Адміністрацыйная карта Албаніі

Асноўны артыкул: Адміністрацыйнае дзяленне Албаніі

[правіць] Геаграфічныя дадзеныя

Асноўны артыкул: Геаграфія Албаніі

[правіць] Межы Албаніі

Здымак Албаніі са спадарожніка

Калі не лічыць берагавой лініі, то варта прызнаць, што ўсе межы Албаніі былі праведзеныя штучна. У асноўным яны былі вызначаныя на канферэнцыі амбасадараў вялікіх дзяржаў у Лондане (1912—1913). Падчас Першай сусветнай вайны Албанія апынулася акупаваная італьянскімі, сербскімі, грэчаскімі і французскімі войскамі, але ў 1921 дзяржавы-пераможцы ў асноўным пацвердзілі раней усталяваныя межы. Межы праводзіліся такім чынам, каб аддзяліць тэрыторыі кампактнага пражывання албанцаў ад суседніх народаў — сербаў, чарнагорцаў і грэкаў, імкнучыся пры гэтым максімальна ўлічваць інтэрасы ўсіх бакоў і, пры магчымасці, выкарыстаць пры правядзенні меж самыя прыкметныя элементы рэльефу. Пры гэтым азёрны край заходняй Македоніі быў падзеляны паміж трыма дзяржавамі — Албаніяй, Грэцыяй і Каралеўствам Югаславія.

Падзел азёрнага края паміж трыма дзяржавамі вырабляўся такім чынам, каб кожная з бакоў атрымала сваю дзель нізін, прылеглых да азёр. Такі штучны падзел, зразумела, паўплываў на мінанне меж у паўночным і паўднёвым кірунку ад азёр. Мяжа, ідучая да поўначы, варта лініі горнага хрыбта на ўсходзе, але бароніць ад водападзела прыкладна на 16 — 32 км. Мяжа Албаніі на крайняй поўначы і паўночным усходзе — тамака, дзе яна праходзіць па горных раёнах, — праведзеная такім чынам, што яна злучае найболей высокія кропкі рэльефу і варта лініі горных хрыбтоў праз амаль непраходныя Паўночныя Албанскія Альпы (мясцовая назва — Bjeshket e Namunes). На ўчастку паўночна заходняй мяжы паміж высакагор'ем і Адрыятыкай натуральныя межы ў асноўным адсутнічаюць, калі не лічыць азёры Шкодэр і ўчастак ракі Буна да поўдня ад яго.

На поўдзень і паўднёвы захад ад азёрнага края ў кірунку Іанічнага мора паўднёваўсходняя мяжа Албаніі не адпавядае формам рэльефу, а напроста перасякае некалькі горных хрыбтоў.

У выніку такога правядзення меж даволі значная частка албанскага насельніцтва апынулася за межамі нацыянальнай дзяржавы, што ў наступным прывяло да шматлікіх канфліктаў паміж шматлікай албанскай дыяспарай і ўладамі дзяржаў пражывання.

[правіць] Эканоміка

Асноўны артыкул: Эканоміка Албаніі

Аб'ём СУП у 2005 — 6,9 млрд еўра (1,9 тыс. еўра на душу насельніцтва).

Структура эканомікі ў 2004 (дзель ВУП):

сельская гаспадарка — 22 %;
прамысловасць — 15 %;
будаўніцтва — 10 %;
гандаль, турызм, сфера абслугоўвання — 19 %;
транспарт і сувязь — 13 %.

[правіць] Насельніцтва

Асноўны артыкул: Насельніцтва Албаніі

Колькасць насельніцтва — 3,6 млн чал. Асноўны народ — албанцы, маюцца таксама цыгане. Каля 70 % насельніцтвы вызнае іслам, 20 % — праваслаўныя хрысціяне, 10 % — каталікі (дзелі вернікаў у рэчаіснасці менш з прычыны секулярызацыі ў сацыялістычны перыяд).

Да мільёна албанцаў працуюць за мяжой і адпраўленыя імі грашовыя сродкі з'яўляюцца важнай крыніцай прыбыткаў насельніцтва.