Weltwunder
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
 |
Dialäkt: Vorarlbärgisch |
Dia älteschte übaliefate Lischte vo Weltwunda isch 450 v.Chr. vo Herodot ku, die hüt no gültige Zämschtellig goht zruck uf da phönizische Schriftschtella Antipatros von Sidon (2. Jahrhundert v. Chr.). Der hot damols an Reiseführer für Großgriechaland gschrieba, was o erklärt, warum alle Sieba Weltwunda in Kleinasien sin.
Dia Lischte hot se aba allbot amol gändat und isch a d Reise- und Lebensbedingunga vo da Lüt in a beschtimmta Zit apasst wora. Im 13. Johrhundat sin zum Biischpiel Rom, d Hagia Sophia in Konschtantinopl (hüt Istanbul, Türkei) und sogär d Arche Noah ufgno wora – zitwiis isch s an ganza Katalog gsi mit allna wichtiga Bauwerke, Templ oda Skulptura. Aba dia meischta Wunda sin mit da Zit zämgfalla, und übrig blieba isch da Mythos vo a ursprünglicha Sieba Weltwunda.
O hüt no weren diverseschte Lischta vo „Weltwunda“ us vaschiedenschta Bereiche zämgschtellt – Bauwerke, Naturereignisse, Kunschtwerke, ...
Inhaltsverzeichnis |
[ändere] Dia Sieba Weltwunda
Wia gset kumt dia Lischte us em Antipatros seim antikem Reiseführa, wo a dia imposantaschta und punkvollschta Bauwerke vo damols ufzellt hot:
- D'hängende Gärte vo dr Semiramis z'Babylon
- Der Koloss vo Rhodos
- S Grab vum König Mausolos II. z'Halikarnassos
- Der Lüüchtturm uf der Insel Pharos vor Alexandria
- D'Pyramide un dr Sphinx vo Gizeh in Ägypten
- D'Zeus-Statue vum Phidias zu Olympia (Griechenland)
- Der Tempel vo der Artemis zu Ephesos
Übrig blieba vo deana Wunda sin bloß dia Pyramiden von Gizeh. Alle andara hond Erdbeba oda Krieg zaschtört oda aba sie sin mit da Zit eifach zämgfalla. Im Original sin no d Stadtmuura vo Babylon erwähnt gsi, aba Gregor von Tours hot se im 6. Jahrhundert ussatoo, wiil se zaschtört gsi sin und hot dofür da Leuchtturm vo Alexandria inegno. Da Turm zu Babel dagegs isch nie Toal vo da Sieba Weltwunda gsi, wiil’s n scho zur Zit vo Antipatros num gea hot.
„Sieba“ Weltwunda sins drum, wiil dia Zahl Sieba in da Antike für Vollkommenheit gschtanda isch.
[ändere] Witere „Weltwunda“
[ändere] Architektonische Weltwunda us da Vergangenheit
Wiil‘s dia urschprünglicha Weltwunda wia gset fasch alle num giit, hot ma imma wieda probiert, neue Lischta mit „jüngara“ Bauwerke zämzschtella. Dia meischta körend hüt zum Weltkulturerbe. Alle künnend do ned ufzellt wera, aba do isch amol an Auswahl:
|
|
[ändere] Weltwunder in da Natur
O in da Natur gits Lischtana vo Weltwunda – je noch Autor schot dia Lishte halt ganz andasch us, drum schtoht do wieda an Auswahl. Dia meischta körend zum Weltnaturerbe
|
[ändere] Neue Lischte mit Weltwundan
Wiil wia gset ma vo da sagenhafta Sieba Weltwunda fasch koans me besichtiga ka, hot da Schwitza Bernard Weber s Projekt, "New seven wonders" (n7w) ins Leaba gruafa, wo mit na wealtwita Abschtimmung „würdige Nachfolger“ gfunda wera sötten.
Sit 2000 hot jeda Vorschläg ireicha künna, us deana isch a Longlischt mit 77 Bauwerken zämgschtellt und a Jury us Schtararchitekta und m Ex-UNESCO-Generaldirektor Federico Mayer hot die 21 Finalischta zämgschtellt und sit Afang 2006 ka öffentlich gvotet wera (Voting für die neuen 7 Weltwunder). 50% vo da Inahma us deam koschtapflichtiga Voting gond an a oagene Schtiftung, wo se für Rettung und Erhaltung vo intanationala Kulturschätz isetzt.
Dia 21 Kandidata sin zum oana geographisch bessa vatoalt – also ned bloß in Kleinasien sondan uf da ganza Wealt – und zum andra kond se us vaschiedenschta Zita: so isch s älteschte, Stonehenge, 5.000 Johr alt (isch also scho alt gsi, wia die erschte Lischte gmacht wora isch), s jüngschte, s Opernhus vo Sydney, isch ersch 1973 fertig wora. Und: alle Kandidata schtond no und künnend besichtigt wera.
- d Akropolis z Athen (Griecheland); eppa 450 v.Chr.
- d Alhambra z Granada (Spanie); 12.-13. Johrhundat
- Angkor Wat (Kambodscha); eppa 12. Johrhundat
- Chichen Itza (Yucatan, Mexiko); eppa 5. Johrhundat
- die Chinesischi Muur (China), agfanga 221 v.Chr bis 1644
- d Christusstatue z Rio de Janeiro (Brasilie); 1931
- de Eiffelturm z Paris (Frankriich); 1889
- d Freiheitsstatue z New York (USA); 1886
- d Hagia Sophia z Istanbul (Türkei); 537 n.Chr.
- s Kolosseum z Rom (Italie); 80 n.Chr
- Kiyomizu-dera z Kyoto (Japan); 1633
- de Kreml z Moskau (Russland) 1849
- Machu Picchu (Peru), eppa 1450
- s Schloss Neuschwanstein bi Fiesse (Dütschland); eppa 1880
- Moais uf de Osterinsle (Chile)
- Petra (Jordanie); 1. Jorhundat v.Chr.
- Pyramide vo Gizeh (Ägypte); eppa 2500 v.Chr.
- Stonehenge z Amesbury, Wiltshire (England); eppa 2 – 3000 v.Chr.
- Sydney Opera House (Australie); 1973
- Tadsch Mahall z Agra (Indien); eppa 1650
- Timbuktu (Mali); sit eppa 1000 n.Chr.
[ändere] Literatur
- Egon Bauer: Die Sieben Weltwunder, München 2004. ISBN 3-8094-1694-0
- Igor W. Moshejko: 7 und 37 Wunder der Welt, Moskau, Leipzig 1988. ISBN 3-332-00196-5
