Spółgłoska uderzeniowa z retrofleksją
Z Wikipedii
Spółgłoska uderzeniowa z retrofleksją to rodzaj dźwięku mowy, spotykany w niektórych językach. W Międzynarodowym alfabecie Fonetycznym jest oznaczana symbolem [ɽ], a w X-SAMPA - symbolem [r`].
Spis treści |
[edytuj] Artykulacja
- powietrze jest wydychane z płuc - jest to spółgłoska płucna egresywna
- wejście do jamy nosowej jest zablokowane przez podniebienie miękkie i języczek - jest to spółgłoska ustna.
- powietrze przepływa nad środkową częścią języka - jest to spółgłoska środkowa
- czubek języka dotyka podniebienia twardego - jest to spółgłoska z retrofleksją
- kontakt artykulatorów jest bardzo krótki - jest to spółgłoska uderzeniowa
- więzadła głosowe drgają - jest to spółgłoska dźwięczna
[edytuj] Warianty
Można wyróżnić zasadniczo dwa typy retrofleksji:
- artykulację apikalno-postalweolarną – koniuszek języka zostaje uniesiony ku górze i zbliża się (ew. styka) z obszarem tuż za dziąsłami,
- artykulację subapikalno-prepalatalną – przód języka wygina się ku górze i do tyłu, tak że spodnia część języka zbliża się (ew. styka) z początkowym odcinkiem podniebienia twardego.
[edytuj] Przykłady
- w języku enga: yála ['jɑɽɑ], "wstyd"
- w języku hausa: bara [bəɽa], "sługa"
- w języku hindi: baṛā [bəɽɑː], "wielki"
[edytuj] Terminologia
Spółgłoska z retrofleksją to inaczej szczytowa lub cerebralna.
| Dwu‐ wargowe |
War‐ gowo‐ zębowe |
Zębowe | Dzią‐ słowe |
Zadzią‐ słowe |
Retro‐ fleksyjne |
Podnie‐ bienne |
Miękko‐ podnie‐ bienne |
Języcz‐ kowe |
Gar‐ dłowe |
Nagło‐ śniowe |
Krta‐ niowe |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nosowe | m | ɱ | n̪ | n | ɳ | ɲ | ŋ | ɴ | |||||||||
| Zwarte | p b | p̪ b̪ | t̪ d̪ | t d | ʈ ɖ | c ɟ | k ɡ | q ɢ | ʡ | ʔ | |||||||
| Szczelinowe | ɸ β | f v | θ ð | s z | ʃ ʒ | ʂ ʐ | ç ʝ | x ɣ | χ | ʁ | ħ | ʕ | ʜ | ʢ | h ɦ | ||
| Półotwarte | β̞ | ʋ | ð̞ | ɹ | ɻ | j | ɰ | ||||||||||
| Drżące | ʙ | r | * | ʀ | * | ||||||||||||
| Uderzeniowe | * | ѵ | ɾ | ɽ | * | ||||||||||||
| Boczne szczelinowe | ɬ ɮ | * | * | * | |||||||||||||
| Boczne półotwarte | l | ɭ | ʎ | ʟ | |||||||||||||
| Boczne uderzeniowe | ɺ | * | * | * | |||||||||||||
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
