Białoruska Republika Ludowa

Z Wikipedii

Беларуская Народная Рэспубліка Biełaruskaja Narodnaja Respublika Białoruska Republika Ludowa
← ← ← 1918-1919 → → →
Flaga Białorusi Godło Białorusi
Hymn: Vajacki marš (Wojacki marsz)
Język urzędowy	białoruski
Język używany	białoruski, rosyjski, litewski, hebrajski, jidysz, ukraiński, polski
Stolica	Mińsk
Ostatnia głowa państwa	prezydent Piotra Krečeŭski (w kraju), Iwonka Szymaniec-Surwiłła (na uchodźctwie)
Status terytorium	państwo
Proklamowanie niepodległości	Rosja Radziecka 25 marca 1918
aneksja	Rosja Radziecka 5 stycznia 1919
Religia dominująca	prawosławie, grekokatolicyzm, katolicyzm, judaizm, kalwinizm
Strefa czasowa	UTC +2 (zima) UTC+3 (lato)

Białoruska Republika Ludowa (biał. Беларуская Народная Рэспубліка, Biełaruskaja Narodnaja Respublika) - pierwsze w historii niepodległe państwo białoruskie proklamowane w 1918 roku.

Spis treści 1 Geneza i początkowa działalność 2 Stosunki z RP 3 Władze państwa 3.1 Prezydenci Rady Białoruskiej Republiki Ludowej 4 Kontynuacja działalności na emigracji 4.1 Centralna Rada Białłoruska 5 Zobacz też 6 Linki zewnętrzne

[edytuj] Geneza i początkowa działalność

W październiku 1917 w obliczu rosnących wpływów bolszewików, demokratyczne białoruskie partie polityczne powołały będącą ich reprezentacją Radę Najwyższą Białorusi. Ta zwołała w dniach 17-31 grudnia 1917 w Mińsku Pierwszy Kongres Wszechbiałoruski, na którym podjęto uchwałę o prawie narodu białoruskiego do niepodległości i samostanowienia.

Białoruska Republika Ludowa powołana została do życia 25 marca 1918 roku w Mińsku Litewskim. Rościła sobie prawo do terytorium byłych rosyjskich guberni: mińskiej, mohylewskiej, witebskiej, smoleńskiej, grodzieńskiej, wileńskiej oraz części kowieńskiej, a także chełmskiej i wołyńskiej zamieszkałych głównie przez Ukraińców.

Rząd Białoruskiej Republiki Ludowej (Sekretariat Ludowy) działał w warunkach okupacji niemieckiej. Nie został poparty ani przez bolszewików ani przez Niemców. Rząd ubiegał się o uznanie i poparcie międzynarodowe. Zostały wysłane misje na Ukrainę, Litwę, Łotwę, do Polski, Niemiec, Szwecji, Estonii, Francji, Bułgarii. Niemcy z jednej strony przekazali część funkcji Rządowi BRL - handel, edukację, przemysł, opiekę społeczną i kulturę natomiast z drugiej utrudniali rządowi ich wykonywanie. Podstawy konstytucji zostały określone w Drugim Akcie Ustawodawczym. Państwo zostało uznane przez Litwę, Łotwę, Estonię, Czechosłowację, Finlandię, Ukrainę i Turcję.

Władze Rosji radzieckiej zmierzały wszelkimi metodami do likwidacji tego państwa. 1 stycznia 1919 grupa komunistów białoruskich, korzystając ze wsparcia Armii Czerwonej ogłosiła w Smoleńsku powstanie Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Białoruska Republika Ludowa zakończyła swe faktyczne istnienie, gdy 5 stycznia 1919 roku do Mińska wkroczyła Armia Czerwona.

27 lutego 1919 na części terytorium BRL powołano Litewsko-Białoruską Republikę Rad.

[edytuj] Stosunki z RP

1 lipca 1919 roku premierzy RP i BRL Ignacy Jan Paderewski i Anton Łuckiewicz ogłosili w Paryżu projekt budowy federacji dwóch państw - przewidziano dla nich wspólną politykę zagraniczną i obronną. Do polsko-białoruskiego sojuszu jednak nie doszło ze względu na opory znacznej części białoruskich polityków (13 grudnia 1919 roku Łuckiewicza w fotelu premiera zastąpił nastawiony z rezerwą wobec Polaków Wacław Łastowski) oraz postawę polskich nacjonalistów żądających bezwarunkowej inkorporacji ziem wschodnich RP w granicach z 1772 roku.

Po rozpoczęciu negocjacji polsko-radzieckich w Mińsku jesienią 1920 roku rząd białoruski w Kownie na czele z W. Łastowskim podpisał z władzami Litwy umowę o "powstrzymywaniu polskiego imperializmu" (13 listopada 1920).

[edytuj] Władze państwa

Na czele Białorusi stała demokratycznie wybrana Rada Białoruskiej Republiki Ludowej, której prezydent pełnił formalnie funkcję głowy państwa. Gabinetem kierował premier.

[edytuj] Prezydenci Rady Białoruskiej Republiki Ludowej

• Jan Sierada marzec 1918-czerwiec 1918
• Jazep Losik czerwiec 1918-grudzień 1919
• Piotra Krečeŭski grudzień 1919- marzec 1928 na emigracji
• Vasil Zacharka marzec 1928- marzec 1943 na emigracji
• Mikoła Abramczyk marzec 1943- maj 1970 na emigracji
• Wincent Żuk-Hryszkiewicz maj 1970- listopad 1982 na emigracji
• Jazep Sažyč listopad 1982-1997 na emigracji
• Iwonka Szymaniec-Surwiłła 1997- na emigracji

[edytuj] Kontynuacja działalności na emigracji

Po aneksji Białorusi przez Polskę i RFSRR Rada Białoruskiej Republiki Ludowej nie zaprzestała działalności, przenosząc się na terytorium Litwy, a od 1920 rezydując w czeskiej Pradze. Po zajęciu przez Niemców Czechosłowacji władze białoruskie przeniosły się do Paryża, zaś od 1950 kontynuują swą działalność w kanadyjskim Toronto.

Uznaje się, że bez zachowania tradycji Białoruskiej Republiki Ludowej nie byłoby możliwe uzyskanie niepodległości przez Białoruś w 1991.

[edytuj] Centralna Rada Białłoruska

Podczas drugiej wojny światowej na terytorium Białorusi powstał uzależniony od III Rzeszy rząd Radosława Ostrowskiego, który używał symboli charakterystycznych dla niepodległościowego ruchu białoruskiego (Pogoń i biała flaga z czerwonym pasem), co w 1995 roku stało się dla komunistów i prezydenta Łukaszenki pretekstem do przywrócenia symboliki państwowej nawiązującej do czasów sowieckich.

Znaczek pocztowy Białoruskiej Republiki Ludowej o nominale 10 hr.

Znaczek pocztowy Białoruskiej Republiki Ludowej o nominale 25 hr.

[edytuj] Zobacz też

• Powstanie słuckie
• Stanisław Bułak-Bałachowicz

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Strona emigracyjnego rządu Białoruskiej Republiki Ludowej
• Historia BRL po białorusku

ą