Jazep Sažyč

Z Wikipedii

Jazep Sažyč, biał. Язэп Сажыч (ur. 5 września 1917 r. w Horodecznie, zm. 20 listopada 2007 r. w Detroit) – białoruski działacz narodowy i kulturalny, emigracyjny prezydent Białorusi od 1982 r.

Ukończył gimnazjum w Nowogródku, a następnie szkołę podchorążych pod Toruniem. Służył w Wojsku Polskim w stopniu sierżanta. Brał udział w wojnie obronnej 1939 r. Znalazł się na obszarach zajętych przez Armię Czerwoną. Rozpoczął studia na uniwersytecie we Lwowie. Po ataku wojsk niemieckich na ZSRR 22 czerwca 1941 r., współpracował z Organizacją Ukraińskich Nacjonalistów (OUN). Następnie przybył na okupowaną Białoruś, podejmując współpracę z Niemcami. Przeszedł kurs dla młodszych oficerów w Mińsku. Służył w białoruskiej policji pomocniczej w okręgu nowogródzkim. Jednocześnie został jednym z głównych działaczy konspiracyjnej Białoruskiej Partii Niepodległościowej. Latem 1942 r. został w Nowogródku komendantem szkoły podoficerskiej Białoruskiej Samopomocy Ludowej. Od lutego 1943 roku dowodził lidzką kompanią białoruskiego batalionu ochrony linii kolejowych. Od lipca tego roku jednocześnie wykładał w szkole oficerskiej w Mińsku. Pod koniec 1943 roku po usunięciu przez Niemców wszystkich oficerów białoruskich objął funkcję oficera propagandowego batalionu. Na początku 1944 roku wstąpił do Białoruskiej Obrony Krajowej (BKO), obejmując dowództwo kompanii. W lipcu tego roku współuczestniczył w utworzeniu w Prusach Wschodnich batalionu desantowego "Dalwitz" złożonego z Białorusinów. Jednakże nie wstąpił w jego szeregi, lecz został wysłany do Berlina, gdzie przydzielono go do 1 batalionu kadrowego BKO. Wraz z Dźmitrym Kasmowiczem otrzymał od Usiewałada Rodźki polecenie udania się w Alpy w celu przejścia linii frontu do aliantów zachodnich i nawiązania z nimi rozmów jako przedstawiciel konspiracyjnych władz białoruskich. Gdy o tych planach dowiedziało się SD, powrócił do Berlina, po czym w Bawarii objął funkcję komendanta szkoły oficerskiej przy 30 Dywizji Grenadierów SS. Pod sam koniec wojny zdążył jeszcze przejść kurs w niemieckiej szkole oficerskiej w Rostocku. Po zakończeniu wojny zamieszkał w zachodnich Niemczech. Ukończył studia medyczne na uniwersytecie w Marburgu. Następnie wyjechał do USA. Działał w środowisku białoruskiej emigracji w Detroit. Od 1982 roku aż do śmierci pełnił funkcję prezydenta Białoruskiej Republiki Ludowej na uchodźstwie. W 1993 roku odwiedził niepodległą Białoruś z okazji 75-lecia Białoruskiej Republiki Ludowej.