Canal de ła Mànega
Da Wikipedia, ła ençiclopedia libara.
Sta vóxe no ła xe stà gnancora tradota tuta quanta da ła łengoa tałiana. Se te si bon de farlo, te podaresi finirla ti. Grazsie.
Nota: se no ti vedi el testo da tradure, xe parché el xe stà sconto. Maca su modifica par védarlo.
El Canal de ła Mànega (ingléxe English Channel, franzséxe La Manche) l'è un canal naturałe che tajà l'ìxoła de ła Gran Bretagna da ła Franzsa setentrionałe, e 'l tien tacà el Mar del Nord co l'Oseano Atlàntico. El xe łóngo groso modo 560 km e 'ntel pónto pi łargo el mixura 240 km. El Streto de Dover invezse el xe el pónto pi stréto, che 'l mixura soło 34 km, da Dover a Cap Gris-Nez.
Łe Ìxołe del Canal le è 'nte ła Mànega, rente ła costa franzséxe. L'ìxoła de Ouessant ła ségna el confin osidentałe de ła Mànega.
El Dipartimento franzsexe de ła Mànica, che 'l ciapa rento anca ła penìxoła de Cotentin che ła vien in fora su canal, el ga avùo nome dal toco de mar che gh'è intorno.
[modifica] Formazsion del canal
El s'à formà dopo l'ùltima era del giazso groso modo 10'000 ani fa: desfàndose i giazsi, un łago de aqua el ga tacà formarse 'nte ła parte basa del Mar del Nord nando fora su l'Osèano Atlàntico 'nte ła zona fra Dover e Calais e destacando łe Ìxołe britàniche dal resto de l'Europa che in quel tenpo invezse le era tuto un toco de tera soło.
De boto, verso el 6500 AC, n'eroxion ła ga portà via el geso formando ła Mànica che da quel moménto łà ła xe ndà vanti slargarse; anca deso el mar el sèvita magnar via el geso dei scoji.
[modifica] Inportanzsa 'nte ła storia
Ła Mànica l'è stà inportante forte par deféndar ła Gran Bretagna dai atachi dei nemisi come che vien dito anca da William Shakespeare sul só Ricardo II:
This precious stone set in the silver sea,
Which serves it in the office of a wall
Or as a moat defensive to a house,
Against the envy of less happier lands
- –Ricardo II. Ato II, Sena I.
Ła Mànega ła ga perméso ai britànizsi de intervègnar inte i confliti europei, ma raraménte de èsar manazsai seriaménte. Sénzsa de sta qua Napołeon e Hitler i sarìa stai in grado de sorafar el poténte nemigo che el jera el Regno Unìo.
Ła Mànega ła xe stada comunque senario de tante invaxion o tentae invaxion, cofà ła Conquista Normana, l'Armada Spagnoła e el Sbarco in Normandìa.
Ne la Mànega xe sta conbatue un saco de batalie navali, tra cui la Batalia de Portland, la Batalia de La Hougue e el confronto tra la USS Kearsarge e la CSS Alabama.
Comunque, a olte la Manega la xe servìa anca come punto de colegamento par la condivision de culture e struture politiche, da la società celtica pre-romana, a la cultura de la Roma Inperial, da la fondazion de la Bretagna da parte de coloni che vegnea da la Gran Bretagna, al stato Anglo-Normanno.
I comerci 'traverso la Manega i xe sta un fattore inportante par le società su tute do le rive del canal fin dai tenpi preistorici, e diversi porti inportanti i se ga svilupà in Inghiltera e in Francia:
- Dover
- Calais
- Dieppe
- Southampton
- Portsmouth
- Le Havre
- Cherbourg
Le rotte prinsipai dei tragheti le xe:
- Dover-Calais
- Newhaven-Dieppe
- Portsmouth-Caen
- Portsmouth-Cherbourg
- Portsmouth-Le Havre
- Poole-Saint Malo
- Weymouth-Saint Malo
- Plymouth-Roscoff
