Trieste
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Comune di Trieste | |
|---|---|
 Belediyenin Arması |
|
| Ülke |  İtalya |
| Bölge | Friuli-Venezia Giulia |
| İl | Trieste (TS) |
| Belediye Başkanı | Roberto Dipiazzo (2001-?) |
| Rakım | 2 m |
| Alan | 84 km² |
| Nüfus | |
| - Toplam (Aralık 2004) | 207,069 |
| - Yoğunluk | 2,480/km² |
| Zaman dilimi | CET, UTC+1 |
| Koordinatlar | |
| Yerlisi | Triestini |
| Alan kodu | 040 |
| Posta kodu | 34100 |
| - Özel gün | 3 Kasım |
| Web sitesi: www.comune.trieste.it | |
Trieste, Slovenya sınırına doğru İtalya'nın kuzey doğusunda bulunan bir şehir ve limandır. Trieste Adriyatik Denizi'ndeki Trieste Körfezi'nin başında yer alır. Trieste, 1867-1918 yılları arasında Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun sınırları içinde Orta Avrupa'daki gösterişli bir Akdeniz limanı ve refah içindeki müzik ve edebiyat başkentiydi.
Daha sonra Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun çökmesi ve I. Dünya Savaşı'nın ardından Trieste'nin İtalya'ya verilmesi, onun ekonomik ve kültürel öneminin azalmasına yol açtı. Bugün Trieste bir sınır kasabasıdır. Halkı komşu bölgelerin etnik bir karışımıdır. Hakim olan yerel Venetian lehçesi İtalyanca'da Triestino olarak adlandırılır. Şehir merkezinde bu lehçe ve İtalyanca konuşulur. İtalyan ve Sloven dilleri yerli diller olarak kabul edilir. Aynı zamanda çok sayıda Almanca konuşan vardır.
Konu başlıkları |
[değiştir] Tarih
[değiştir] Eski çağ ve orta çağ
Şimdiki Trieste olan yere "carni" ler (Carso isminden gelen), Hind-Avrupa soyu yerleşti,İ.Ö.3000 den beri. Sonradan İllirya'lı olan "Histri"ler tarafından nüfuslandırıldı. İ.Ö.2000 yılına kadar ana uygarlık olarak kalıyordu. "Palaes Veneti"ler gelene kadar. İ.Ö.177 ye kadar şehir Roma Cumhuriyeti yönetimi altındaydı. Trieste, Jül Sezar'ın kolonisi altındaki statüde devrediliyordu;ki ismi Tergeste in his Comentarii de bella gallico (İ.Ö.51) kayıd ediliyordu. Roma İmparatorluğu'nun yıkılışından 476 sonra Trieste, Doğu Roma İmparatorluğu'nun askeri merkezi olarak kalıyordu. 788'de Frank Krallığı'nın bir parçası oluyordu, onların Piskopos'larının otoritesi altında. 1081'den itibaren Akwilya (Aquilea) nın patrikliğinin altında gevşek hale geliyordu. 12.ci yüzyılın sonuna kadar özgür komünde gelişerek. Savaştan iki yüzyıl sonra yakın büyük güce rağmen Venedik Cumhuriyeti onu kısaca 1369 dan 1372 ye kadar istila etti. Trieste'liler şehri Avusturya dükü Leopold III Habsgurg'a hediye ediyorlardı. (Kesilme antlasması Ekim 1382 de imzalanıyordu, St.Bartholemew kilisesinde, Siska köyünde, bu gün Ljubljana'nın dörtde bir şehrinden biridir.) Vatandaşlar mamafih, 17.yüzyıla kadar belirli derece serbestliği koruyorlardı.
[değiştir] Modern Çağ
Trieste önemli bir liman ve ticaret merkezi olarak gelişti. Trieste Emperor Charles imparator Charles tarafından serbest bir liman olarak oluşturuldu. Ve 1 Temmuz 1719'dan 1891'e kadar serbest liman olarak kalıyordu. Avusturya'lı Maria Theresa (13 Mayıs 1717-29 Kasım 1780: Kutsal Roma İmparatorluğu İmparatoriçesi, Bohamya ve Macaristan kraliçesi, avusturya Arşıdüşesi) Trieste'yi özellikle aydınlanma çağının başlangıcı olarak belgelendirdi. Şehir Napolyon Savaşları Napoleonic Wars süresinde üç defa 1797, 1805, 1809 fransız ordularınca istila ediliyordu. Daha sonraki olaylarda Napolyon tarafınadn İllirya bölgesine eklendi (1813'de Avusturya imparatorluğu'na dönüştürüldüğünde). Ve artık serbest liman statüsü kesiliyordu. Takip eden Napolyon savaşlarında Trieste İmparatorluk özgü şehri olarak zenginliğini sürdürüyordu. Ve Avusturya Littoral bölgesinin başşehri oldu. Bu nedenle Küstenland olarak adlandırıldı. Onun asıl başlıca rolü Avusturya ticaret limanı ve gemi inşa merkezi olarak, daha sonra 1836'daki Avusturya Llyod kuruluşu olarak vurgulanmasıdır. Ve Viyana-Trieste Avusturya Güney Demiryolu inşaası, 1857'de tamamlanıyordu.
[değiştir] İtalya'ya katılma
Yirminci yüzyılın başlangıcında Trieste vızıldayan Kozmopolit, Sık sık gidilen James Joyce, Italia Svevo ve Umberto Saba gibi sanatçıların dadandığı kozmopolit bir şehirdi. Şehir Avusturya Rivierası olarak adlandırılan kısmın bir parçası ve Orta Avrupan'ın Merkezi'nin çok gerçek bir parçası idi. Özellikle Friulian ( Latin Avrupa dillerinin alt birimi) diyalektiği Tergestino olarak adlandırılır, 19.yüzyılın başına kadar konuşuluyordu.Dereceli olarak Triestine'nin ve İtalyanca, Almanca , Slovence'yi içeren diğer dillerin gerisinde kalıyordu. Triestine nüfusun büyük bir kısmının lisanı olduğu zaman, Almanca Avusturya bürokrasi dili, Slovence köylerin civarında konuşulan dildi. Viyana mimarisi ve cafe-house lar bugünkü Trieste sokaklarında hala iz bırakır.Trento ile Trieste İrredentizm hareketinin ana mekanı idi;ki İtalyan halkının kültürü ile özdeşleşmiş tarihsel toprakların İtalya'ya eklenmesini amaç ediniyordu. Birici Dünya Savaşı sonrası Avusturya-Macaristan parçalandı. Trieste İtalya'ya verildi(1920),bütün Julian March Venezia Guilia boyunca Katılım mamafih, şehrin önemine kayıp getirdi. Slovenyan etnik grubu(nüfusun yaklaşık % 25 ini şekillendiriyordu) aynı zamanda faşişt rejim tarafından sindiriliyordu.
[değiştir] İkinci Dünya Savaşı
İtalyan Sosyal Cumhuriyet anayasasından sonra, 23 Eylül 1943. Trieste normal olarak bu mevcudiyetin içine çekildi. Mamafih, Almanalar onu Adriyati Operasyon Bölgesi ne ekledi. Aynı zamanda Gorizia ve Avusturyalı Frederick Reinerin idare ettiği Ljubljana'yı da içeriyordu.Nazi işgali altında İtalyan topraklarında tek imha kampı Trieste yakınında Risiera di San Sabba da 3 Nisan 1944 de inşa ediliyordu.Şehir aynı zamanda partizan aktivitesi ve ittifak güçleri bombardımanlarından zarar görüyordu.
[değiştir] Yugoslavya ve yeni Zelanda'nın Karışması
30 Nisan 1945 de İtalyan Anti-Faşişt Ulusal Özgürlük Komitesi don Marzari ve Fonda Savio ile 3500 gönüllü Naziler karşı ayaklanmayı teşvik etti. 1 Mayıs'ta Tito'nun Yugoslav Partizan ordusu Trieste'nin çoğunu işgal etti.2.ci Yeni Zelanda tümeni 14 yürüyüş kolu boyunca Adriyatik kuzey sahili yakınında Trieste'ye ilerlemeyi devam ettiriyordu.Ve sonraki gün Trieste'ye vardılar. Alman kuvvetleri sonunda 2 Mayıs akşamı silahları bırakıyordu.
[değiştir] İtalyan Şehri
1947 de Trieste bağımız bir devlet haline geldi,Free Territory of Trieste Trieste Özgür Bölgesi olarak ve çok senelerdir İttifak Askeri Hükümeti tarafından (esas olara) İngiliz Kuvvetler komutanı Sir Terence Airey tarafından yönetiliyordu. Trieste şehri iki bölgeye ayrılmıştı A Bölgesiile isimlendirilen kısım İtalya'ya gitti. Istra ve Karstın bazı bölgelerini de kapsayan B Bölgesi yugoslavya'ya gitti. Bu bölgenin sonradan İtalya'ya katılımı resmi olarak o yılın 26 Ekim'indedir.
[değiştir] Taşımacılık
[değiştir] Deniz Taşımacılığı
Trieste, sahil kıyısında yer alır. Ve onun uzun dönem Avusturya, Avusrurya-Macaristan İmparatorluğu'nun bir parçası olarak ifade ettiği anlam kara ile çevrilmiş merkezi Avrupa'nın geniş bir yüzdesi için büyük ticaret limanı haline gelmesidir. 19.yüzyılda bütün yeni liman bölgesi Porto Vecciho olarak biliniyordu. Ve şehrin kuzey doğusuna inşa edilmişti. Modern zamanda, Trieste'nin liman olarak önemi azaldı.İtalya'ya katılma nedeniyle, yakınındaki Slovya'daki yeni Koper limanı rekabeti nedeniyle. Buna rağmen konteyner limanında büyüleyici bir şekilde gemi ile mal taşımacılığı vardır. Çelik fabrikası, petrol terminali şehir merkezinin güneyinde yer alır.
[değiştir] Demiryolu Taşımacılığı
Trieste gerçek ki merkezi Avrupa'nın büyük limanıydı. Bunun neticesi olarak insan ve malların uzak mesafelere taşınması gerekirdi ve demiryolu da erken geldi.1857 de Sadbah a ulaşan ilk hat oluyordu. Bu hat 1400 km mesafeye uzanıyordu, Livv Ukrayna, Ljubljana Slovenya yolu ile Sopran Macaristan, Viyana Avusturya ve Krakow polonya Alp'lerin belkemiğini geçerek Graz yakınındaki Semmering Pass 'a. Bu hat Trieste'ye Villa Opicina köyü ile yaklaşıyordu. Şehir merkezden sadece bir kaç kilometre uzakta fakat 300 metre yükseklikteydi. Bu yüksekliği yok etmek için hat Trieste merkezi tren istasyonunda bitmeden önce kuzeyde 32 km lik dolambaçlı yol alıyordu. Alp'lere giden ikinci hat 1906 yılında Trieste'de açıldı. Viyana'dan Jesenice ve Nova Gorica yolu ile çalışıyordu. Bu tren hattı da Trieste'ye Villa Opicina yolu ile ulaşıyordu. Fakat daha sonra güneye giden kısa bir tali hat (Trieste'nin diğer bir ana demir yolu istasyonu Trieste Compo Marzioistesyonuna ulaşan) yer aldı. Bu güney tali hattı uzun zamandır düzenli yolcu taşımacılığı yapmıyor. Campo Marzio tren istasyonu ise şimdi bir demiryolu müzesi. İki istasyon arasındaki taşıma tarfiğini kolaylaştırmak için geçici bir yol olarak bilinen Rivabahn liman bölgesi boyunca 1887 yılında inşa edildi. Bu geçici hat onun yerini Galleria di Circonvallazione alana dek 1981 yılına kadar yaşadı. Bu hattın 5.7 km si toprak altı olup şehrin doğusuna ulaşır. Liman bölgesinde yük hizmeti, kuzey İtalya'ya ve Budapeşte'ye konteyner taşımacılığı ile, Salzburg ve Frankfurt'a karadan kamyonlar ile sağlanır. Trieste'den Venedik' e giden rahat yolcu treni hizmetleri vardır. Bu trenler Roma, Milano, Mestre bağlantılı olup,çok azı Roma ve Milano'ya gider.
[değiştir] Hava Taşımacılığı
Friuli-Venezia Giulia hava limanı Trieste Körfezi başındaki Monfalcone yakınında olup,buradan hizmet vermektedir.
[değiştir] Yerel taşımacılık
Trieste'deki yerel taşımacılık hizmetleri Trieste trasporti ile yapılır. 60 otobüslük servis ağı ile. İki adet gemi vardır.Aynı zamanda şehir içinde bir tramvay bulunur. Dik bir tepe üzerinde kurulu bulunan Opicina'ya yolcu taşıyan. Bu tramvay hybrid olarak adlandırılan bir sistemle çalışır. Tramvay dik yamacın başına geldiğinde onu yukarı çekecek olan çelik halatlara bağlanarak raylı sistem üzerinde ilerler.Bizim Karaköy'deki tünel benzeri bir sistemdir.
[değiştir] Ana Manzara
[değiştir] saraylar
[değiştir] Miramare
Miramare 19.yüzyıl şatosudur. İtalyanca anlamı denize bakan göz demektir. Avusturya Arşidükü Maximilian ve onun eşi Charlotte Belcika için Trieste körfezinde Trieste yakınında inşa edilmiştir. İtalya'nın kuzey doğu kısmında yer alır. İnşaası 1856-1860 yılları arasındadır. Arşidük Maximilian'ın emriyle mimar Carl Junker tarafından dizayn edilmiştir. Saray bahçelerinin çeşitli ağaçların göze çarpan özellikleri vardır. Ağaçlar Maximilian'ın emriyle seçilmiş ve ekilmiştir. Bugün harikulade vir kolleksiyon yaparlar. Saray bahçesi içinde bir de ufak bir ev bulunur.Bahçe içinde Maximilian 'ın bronz bir heykeli vardır. Bahçelerin belirli alımlı özellikleri içinde iki havuz bulunur birisi kuğusu ile diğeri de lotus çiçekleri ile meşhurdur. Saray bir giriş ile 22 adet salon içerir. Bunlardan V.salon bir kütüphanedir. XI.salon şapel (dua edilen yer)dir. XX.salon bir taht salonu olup en geniş olan salondur. Salonlar çok değerli tarihi eşyaları içerir. Bunların başında İmparator, İmparatorice yağlı boya tabloları yer alır.
[değiştir] San Guisto Sarayı
Önceki sarayların kalıntısı üzerine dizayn edilmiştir. İnşası yaklaşık iki yüzyıl almıştır. Saray pekçok oda içerir. Halka açık olan yerde tarihi silahların sergilendiği bir müze vardır. Bu silahlar önemli olaylarda,açık hava şovlarında düzenli olarak kullanılır. Kale surlarına yürüyüş ve kale burçları Trieste şehrinin mükkemmel manzarasını, tepelerini ve denizi görme imkanı veir.
[değiştir] Kliseler
- San Guisto klisesi
- Sırp ortodoks tapınağı ( 1869 )
- San Silvestro Basilikası ( 11.yüzyıl )
- Santa Maria Maggiore Klisesi ( 1682 )
- San Nicola dei Greci Klisesi ( 1787 ).Binanın ön yüzünün her iki tarafında çan kuleleri vardır,Avusturya geç Barok stilini takip eden.
- İsrail Sinagogu ( 1912 )
[değiştir] Edebiyat
Pek çok meşhur yazar yaşadı ve büyük eserlerini Trieste'de yarattı.
[değiştir] İtalyan Yazarlar
- Italo Svevo
- Umberto Saba
- Scipio Slataper
- Enzo Bettiza
- Claudio Magris
[değiştir] Alman Yazarlar
- Julius Jugy
- Bobi Bazlan
- Robert Hamarling
- Rainer Maria Rilke
[değiştir] Sloven Yazarlar
- Igo Gruden
- Vladimir Bartel
- Boris Pahar
[değiştir] Diğer Yazarlar
- Richard Francis Burton
- James Joyce
- Jan Morris
[değiştir] Dış bağlantılar
