Celalettin Arif Bey
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Celalettin Arif Bey İstanbul Barosu'nun kuruluşunda rol oynamış, daha sonra TBMM'nin kurulması ile birlikte yürütme görevi verilen I. İcra Vekilleri Heyeti ve (ismen) II. İcra Vekilleri Heyeti'nde Adliye Vekilliği ve TBMM 1. Dönemde Erzurum milletvekilliği yapmış hukuk ve siyaset adamıdır.
1875 yılında Erzurum'da doğmuştur. Erzurumlu Mehmet Arif Bey'in oğludur. Soğukçeşme Askeri Rüşdiyesi ve Mekteb-i Sultani’yi bitirdikten sonra, Fransa’da hukuk ve siyasal bilgiler öğrenimi gördü. 1901’den 1908’e kadar Kahire’de avukatlık yaptı. 1908’de İstanbul’a dönerek Hukuk ve Mülkiye mekteplerinde Anayasa hukuku dersleri okuttu. 1914-1920 yılları arasında İstanbul Dava Vekilleri Meclisi (İstanbul Barosu) meclis başkanlığını üstlendi. Bu kimliğiyle İstanbul Barosu'nun temeltaşında yer alan kişiler arasındadır.
Osmanlı Ahrar Fıkrasının kurucuları arasında yer alan Celalettin Arif Bey Osmanlı Meclisi Mebusan 4. Döneminde İstanbul mebusu olarak katıldı. 4 Mart 1920'de başkanlığına seçildiği Meclisi Mebusan'ı, İstanbul'un bundan 12 gün sonra, 16 Mart 1920’de işgal edilmesi üzerine terkederek Anadolu’ya geçti ve Erzurum milletvekili sıfatıyla Milli Mücadele saflarında yer aldı. 23 Nisan 1920’de açılan TBMM’nin 2. Başkanlığına seçildi. Daha sonra Adliye Vekilliği, Muvakkat İcra Encümenliği, Roma Büyükelçiliği görevlerinde de bulundu.
TBMM'yi, Mustafa Kemal'in aksine, Kurtuluş Savaşı'nın nüvesi olarak görmemekle, başkanı olduğu Osmanlı Meclisi Mebusan'ının geçici bir dairesi olarak algıladığından Mustafa Kemal ile aralarında kısa zamanda görüş ayrılıkları oluşmuştur. Eylül 1920'de Ermenistan üzerine taarruz hazırlıklarının yapıldığı bir sırada olağanüstü yetkilerle Doğu illeri genel valiliğine (Rize, Trabzon, Erzurum, Erzincan, Van, Beyazıt illeri Meclisce uygun görülecek başka bölgeleri de içine almak üzere) atanmasını önermesi ve Mustafa Kemal'e çektiği ültimatom içerikli telgraflar kötü bir etki yarattı. 1921 başında Roma Büyükelçiliği'ne atanarak Adliye Vekilliğine vekaleten Zekai Apaydın getirildi. Ocak 1921'de teşkil edilen II. İcra Vekilleri Heyeti'nde de Adliye Vekili sıfatını muhafaza etmekle birlikte, bu görevi vekaleten Hafız Mehmet yürüttü.
1928 (veya 1930) yılında Paris'te vefat etmiştir.
| Önce gelen: - |
Türkiye Cumhuriyeti Adalet Bakanı 3 Mayıs 1920 - 19 Mayıs 1921 |
Sonra gelen: Refik Şevket İnce |
| Önce gelen: Ahmet Rifat Çalık |
Türkiye Cumhuriyeti Adalet Bakanı 12 Temmuz 1922 - 4 Ağustos 1923 |
Sonra gelen: Seyit Bey |
Celalettin Arif Bey • Mustafa Kazım Bey • Zekai Apaydın • Mehmet Seyit Bey • Hafız Mehmet Engin • Mustafa Necati Uğural • Refik Şevket İnce • Mahmut Esat Bozkurt • Behçet Bey • Yusuf Kemal Tengirşenk • Rıfat Bey • Şükrü Saracoğlu • Hilmi Uran • Şinasi Devrin • Tevfik Fikret Sılay • Fuat Sirmen • Ali Fethi Okyar • Halil İbrahim Özyörük • Hasan Safyettin Menemencioğlu • Rüknettin Nasuhioğlu • Ali Rıza Türel • Osman Şevki Çiçekdağ • Mümtaz Ökmen • Hüseyin Avni Göktürk • Esat Budakoğlu • Kemal Sahir Kurutluoğlu • Hüseyin Celal Yardımcı • Abdülhak Kemal Yörük • Abdullah Pulat Gözübüyük • Mehmet Sedat Çumralı • Mustafa Amil Artus • Sırrı Atalay • Ekrem Tüzemen • İrfan Baran • Kemal Türkoğlu • İhsan Köknel • Hasan Dinçer • Hayri Mumcuoğlu • Hidayet Aydıner • Şevket Kazan • Yusuf Ziya Önder • Hayri Mumcuoğlu • İsmail Hakkı Arar • İsmail Müftüoğlu • Suat Bilge • Zeyyat Baykara • Hasan Fehmi Alpaslan • Selçuk Erverdi • Necmettin Cevheri • Rıfat Bayazıt • Mehmet Can • İlhan Öztrak • Ömer Ucuzal • Mustafa Kazım Akdoğan • Mehmet Necat Eldem • Cevdet Menteş • Mahmut Oltan Sungurlu • Ali Bozer • Halil Ertem • Mahmut Oltan Sungurlu • Mehmet Moğultay • Mehmet Topaç • Bekir Sami Daçe • Mahmut Oltan Sungurlu • Firuz Çilingiroğlu • Şakir Şeker • Mehmet Kemal Ağar • Suat Bilge • Şevket Kazan • Mehmet Seyfi Oktay • Mahmut Oltan Sungurlu • Hasan Denizkurdu • Selçuk Öztek • Hikmet Sami Türk • Aysel Çelikel • Cemil Çiçek • Fahri Kasırga • Mehmet Ali Şahin
İcra Vekillleri Heyeti Reisi: Mustafa Kemal Atatürk
Umuru Şeriye ve Evkaf (Diyanet ve Vakıflar) Vekili: Mustafa Fehmi Gerçeker • Adliye Vekili: Celalettin Arif Bey → (v.) Zekai Apaydın • Erkan-ı Harbiye-i Umumiye (Genelkurmay) Vekili: İsmet İnönü • Müdafa-i Milliye Vekili: Fevzi Çakmak
Dahiliye (İçişleri) Umuru Vekilleri: Cami Baykurt (→) Hakkı Behiç Bayiç (→) Nazım Resmor (→) Refet Bele
Hariciye Vekili: Bekir Sami Kunduk • İktisat Vekili: Yusuf Kemal Tengirşenk • Maliye Vekili: Hakkı Behiç Bayiç (→) Ahmet Ferit Tek • Maarif Vekili: Rıza Nur (→) Hamdullah Suphi Tanrıöver • Nafia (Bayındırlık) Vekili: İsmail Fazıl Cebesoy (→) Ömer Lütfi Argeşo • Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye (sosyal yardım) Vekili: Adnan Adıvar
İcra Vekillleri Heyeti Reisi: Fevzi Çakmak
Umuru Şeriye (Diyanet) Vekili: Mustafa Fehmi Gerçeker • Adliye Vekili: Celalettin Arif Bey → (v.) Hafız Mehmet • Müdafa-i Milliye Vekili: Fevzi Çakmak • Erkan-ı Harbiye-i Umumiye (Genelkurmay) Vekili: İsmet İnönü • Dahiliye (İçişleri) Umuru Vekilleri: Refet Bele → Ata Bey • Hariciye Vekili: Bekir Sami Kunduk → (v.) Ahmet Muhtar Mollaoğlu • İktisat Vekili: Yusuf Kemal Tengirşenk • Mahmut Celal Bayar • Maliye Vekili: Ahmet Ferit Tek • Maarif Vekili: Hamdullah Suphi Tanrıöver • Nafia (bayındırlık) Vekili: Ömer Lütfi Argeşo • Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye (sosyal yardım) Vekili: Adnan Adıvar
İcra Vekillleri Heyeti Reisi: Hüseyin Rauf Orbay
Umuru Şeriye (Diyanet) Vekili: Abdullah Azmi Torun → Mehmet Vehbi Çelik → Musa Kazım Göksu • Adliye Vekili: Celalettin Arif Bey → Rifat Çalık → (v.) Mustafa Kazım Bey (?) • Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Reisi (Genelkurmay Başkanı): Fevzi Çakmak • Müdafa-i Milliye Vekili: Kazım Özalp • Dahiliye (İçişleri) Vekili: İsmail Safa Özler → Ali Fethi Okyar • Hariciye Vekili: Yusuf Kemal Tengirşenk → İsmet İnönü • İktisat Vekili: Mahmut Esat Bozkurt • Maliye Vekili: Hasan Fehmi Ataç • Maarif Vekili: Mehmet Vehbi Bolak → İsmail Safa Özler • Nafia (Bayındırlık) Vekili: Feyzi Pirinççioğlu → Reşat Kayalı • Sıhhiye Vekili: Fuat Umay → Rıza Nur
