Andrey Saharov
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Andrey Dmitriyeviç Saharov (Rusça; Андре́й Дми́триевич Са́харов) (d. 21 Mayıs 1921 - ö. 15 Aralık 1989), insan haklarının önde gelen savunucularından SSCB'li nükleer fizikçi. SSCB'de reformların yapılmasını ve komünist olmayan ülkelerle iyi ilişkiler kurulmasını desteklemiş, 1975'te Nobel Barış Ödülü'nü kazanmış, ama yönetimin baskısıyla karşılaşarak 1986'ya değin ülke içinde sürgünde yaşamıştır.
Babası gibi fizik öğrenimi gören Saharov, doktora çalışmasını 1947'de tamamladı ve 32 yaşında SSCB Bilimler Akademisi tam üyeliğine seçildi.Bu dönemde İgor Tamm ile birlikte SSCB'nin ilk hidrojen bombasının yapım çalışmalarını gerçekleştirdi ve denetimli çekirdek kaynaşmasının (füzyon) kuramsal temellerini attı.
Saharov, 1961'de Başbakan Nikita Kruşçev'in 100 megatonluk bir hidrojen bombasının atmosferde denenmesi yolundaki planına, deney sonucu oluşacak radyoaktif serpintinin yaygın hastalıklara yol açabileceği kaygısıyla karşı çıktı.Üç yıl sonra, Stalin dönemi biyologlarından T.D. Lisenko'nun egemen öğretilerine karşı bir muhalefet grubu oluşturmayı başardı.1968'de Batı ülkelerinde yayımlanan İlerleme, Birlikte Yaşama ve Düşünce Özgürlüğü adlı yapıtında nükleer silahların azaltılması gerektiğini savundu ve komünist ve kapitalist sistemlerin sonunda demokratik sosyalizm temelinde birleşeceğini öne sürdü.1971'de insan hakları savunucularından Yelena G. Bonner ile evlendi.
Saharov'un bu etkinlikleri ve daha sonraki yazıları, Sovyet yönetiminin tepkisini çekti.Yönetimi, ülke içinde çeşitli baskılar uygulamak, ülke dışında da düşmanca bir politika izlemekle suçlaması üzerine resmi sansür kuruluşunun hedefi haline geldi.1980'de Gorki (bugün Nijni Novgorod) kentine sürüldü.1984'te Sovyet aleyhtarı etkinliklerde bulunmakla suçlanan karısı da Gorki'ye sürüldü.Sovyet yönetiminin kendisine verdiği nişanları geri almasına karşın Saharov, Bilimler Akademisi üyesi olarak kaldı.1986'da Mihail Gorbaçov'un sürgün cezasını kaldırması üzerine Moskova'ya döndü.Nisan 1989'da Halk Temsilcileri Meclisi'ne seçilen ve itibarı iade edilen Saharov, yıllarca uğruna mücadele ettiği pek çok amacın Gorbaçov döneminde gerçekleştiğine ve resmi politika haline geldiğine tanık oldu.
1901: Dunant, Passy 02: Ducommun, Gobat 03: Cremer 04: IDI 05: Suttner 06: Roosevelt 07: Moneta, Renault 08: Arnoldson, Bajer 09: Beernaert, Estournelles de Constant 10: IPB 11: Asser, Fried 12: Root 13: La Fontaine 17: Kızılhaç 19: Wilson 20: Bourgeois 21: Branting, Lange 22: Nansen 25: Chamberlain, Dawes 26: Briand &Stresemann 27: Buisson, Quidde 29: Kellogg 30: Söderblom 31: Addams, Butler 33: Angell 34: Henderson 35: Ossietzky 36: Lamas 37: Cecil 38: Nansen Office 44: Kızılhaç 45: Hull 46: Balch, Mott 47: QPSW, AFSC 49: Boyd Orr 50: Bunche 51: Jouhaux 52: Schweitzer 53: Marshall 54: UNHCR 57: Pearson 58: Pire 59: Noel‑Baker 60: Lutuli 61: Hammarskjöld 62: Pauling 63: Kızılhaç 64: King 65: UNICEF 68: Cassin 69: ILO 70: Borlaug 71: Brandt 73: Kissinger, Le 74: MacBride, Sato 75: Sakharov 76: B.Williams, Corrigan 77: AI 78: Sedat, Begin 79: Rahibe Teresa 80: Esquivel 81: UNHCR 82: Myrdal, García Robles 83: Wałęsa 84: Tutu 85: IPPNW 86: Wiesel 87: Arias 88: BM Barış Gücü 89: Dalai Lama 90: Gorbaçov 91: Suu Kyi 92: Menchú 93: Mandela, de Klerk 94: Arafat, Peres, Rabin 95: Pugwash Conferences, Rotblat 96: Belo, Ramos Horta 97: ICBL, J.Williams 98: Hume, Trimble 99: MSF 2000: Kim 01: BM, Annan 02: Carter 03: Ebadi 04: Maathai 05: UAEA, ElBaradei 06: Yunus, Grameen Bank 07: Gore, IPCC |