การเขียนคำทับศัพท์ภาษาฮินดี
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
การเขียนคำทับศัพท์ ตามระบบราชบัณฑิตฯ |
|
---|---|
|
การเขียนคำทับศัพท์ภาษาฮินดีนี้เป็นหลักการที่กำหนดโดยราชบัณฑิตยสถาน
เนื้อหา |
[แก้] หลักทั่วไป
1. หลักเกณฑ์นี้ใช้ถ่ายเสียงภาษาฮินดีที่เขียนด้วยอักษรโรมันตามระบบการเทียบคำอักษรโรมันที่นิยมใช้กันมากที่สุดในการเขียนตำราและเอกสารทางวิชาการ ซึ่งมีการใช้เครื่องหมายเสริมสัทอักษร (diacritical mark) กำกับตัวอักษรเพื่อจำแนกความแตกต่างของอักษรแต่ละตัวได้ชัดเจน เป็นหลักในการจัดทำ
2. การเทียบเสียงสระและพยัญชนะตามหลักเกณฑ์นี้ ยึดภาษาฮินดีที่มีรากศัพท์มาจากภาษาบาลีและสันสกฤตเป็นหลัก ซึ่งเรียกว่าเป็น "สระและพยัญชนะในระบบ" แต่เนื่องจากภาษาฮินดีซึ่งใช้กันอยู่ในปัจจุบันได้รับอิทธิพลจากภาษาอาหรับ เปอร์เซีย และภาษาอื่น ๆ ด้วย หลักเกณฑ์นี้จึงได้เทียบเสียงสระและพยัญชนะที่มาจากภาษาอื่น ๆ นั้นไว้ด้วย และเรียกว่าเป็น "สระหรือพยัญชนะนอกระบบ" แต่เทียบไว้เฉพาะที่พบบ่อยเท่านั้น
3. ภาษาฮินดีที่เขียนด้วยอักษรโรมันมีทั้งที่เขียนตามระบบที่ใช้ตัวอักษรโรมันตามหลักเกณฑ์ข้อ 1. และที่ไม่ใช้เครื่องหมายเสริมสัทอักษรกำกับตัวอักษรเนื่องจากไม่สะดวกในการพิมพ์หรือเขียน การทับศัพท์จากอักษรโรมันที่ไม่มีเครื่องหมายเสริมสัทอักษรจึงอาจคลาดเคลื่อนจากศัพท์ในภาษาฮินดีไปบ้าง
4. คำบางคำในภาษาฮินดีที่เขียนด้วยอักษรโรมัน เป็นคำที่เขียนตามการออกเสียงของชาวยุโรป และเป็นคำที่ใช้กันทั่วไป เช่น Calcutta, Delhi, Pondicherry, Bangalore, Shillong การทับศัพท์คำเหล่านี้ให้ใช้หลักเกณฑ์การทับศัพท์ภาษาอังกฤษแทนหลักเกณฑ์การทับศัพท์ภาษาฮินดี
5. การทับศัพท์ภาษาฮินดีตามหลักเกณฑ์นี้ได้แสดงไว้ 3 รูปแบบ คือ
-
-
- 5.1 ทับศัพท์แบบคงรูป หมายถึงการทับศัพท์แบบตรงตามรูปศัพท์เดิม โดยใช้เครื่องหมายพินทุด้วย เพื่อให้ถอดกลับเป็นอักษรโรมันหรืออักษรเทวนาครีได้ถูกต้องและออกเสียงได้ใกล้เคียงกับคำเดิม การทับศัพท์รูปแบบนี้เหมาะสำหรับใช้ในหนังสือหรือเอกสารทางวิชาการ
-
-
-
- 5.2 ทับศัพท์แบบปรับรูป หมายถึงการทับศัพท์โดยปรับให้เข้ากับอักขรวิธีไทย เช่น มีการประวิสรรชนีย์ท้ายคำหรือใส่เครื่องหมายทัณฑฆาต เพื่อให้ออกเสียงได้ง่ายและรูปคำกลมกลืนกับภาษาไทย
-
-
-
- 5.3 ภาษาไทยใช้ หมายถึงคำที่มีใช้อยู่ในภาษาไทยแล้ว ซึ่งส่วนใหญ่เป็นคำที่มาจากภาษาบาลีสันสกฤต คำเหล่านี้ควรใช้ต่อไปตามเดิม คำบาลีสันสกฤตที่ไทยนำมาใช้ในภาษาไทยได้มีการเปลี่ยนแปลงหลายลักษณะ เช่น
-
-
-
-
- 5.3.1 แผลงพยัญชนะ ฏ เป็น "ฎ", ต เป็น "ด", ป เป็น "บ" และ ว เป็น "พ" เช่น
-
-
-
-
-
-
-
-
-
อักษรโรมัน ทับศัพท์ (แบบคงรูป) ทับศัพท์ (แบบปรับรูป) ภาษาไทยใช้ ṭīka ฏีกา ฏีกา ฎีกา tej เตช เตชะ เดชะ, เดช pātāl ปาตาล ปาตาละ บาดาล Vārāṇasī วาราณสี วาราณสี พาราณสี
-
-
-
-
-
-
-
-
-
- 5.3.2 แผลงสระเสียงสั้นเป็นเสียงยาว หรือเสียงยาวเป็นเสียงสั้น เช่น
-
-
-
-
-
-
-
-
-
อักษรโรมัน ทับศัพท์ (แบบคงรูป) ทับศัพท์ (แบบปรับรูป) ภาษาไทยใช้ bahu พหุ พหุ พหู dev เทว เทวะ เทวา muni มุนิ มุนิ มุนี vīthi วีถิ วีถิ วิถี
-
-
-
-
-
-
-
-
-
- 5.3.3 ใส่เครื่องหมายทัณฑฆาตเพื่อให้ออกเสียงคำนั้นได้ง่ายขึ้นและกลมกลืนกับภาษาไทย เช่น
-
-
-
-
-
-
-
-
-
อักษรโรมัน ทับศัพท์ (แบบคงรูป) ทับศัพท์ (แบบปรับรูป) ภาษาไทยใช้ madhyasth มธฺยสฺถ มัธยัสถะ มัธยัสถ์ Nārāyaṇ นารายณ นารายณะ นารายณ์ pūrṇ ปูรฺณ ปูรณะ บูรณ์ śabd ศพฺท ศัพทะ ศัพท์
-
-
-
-
-
-
6. การเทียบเสียงสระและพยัญชนะให้ถือตามตารางเทียบเสียงสระภาษาฮินดีและตารางเทียบเสียงพยัญชนะภาษาฮินดี
7. การเรียงสระและพยัญชนะในภาษาฮินดีที่ใช้ในตารางเทียบเสียงตามหลักเกณฑ์นี้ เรียงตามลำดับอักษรโรมัน
8. สระและพยัญชนะภาษาฮินดีที่เขียนด้วยอักษรโรมัน มีดังนี้
-
-
-
- สระและพยัญชนะในระบบ
- สระในระบบ
- สระและพยัญชนะในระบบ
-
-
-
-
-
-
-
-
-
a = —ะ, —ั ā = —า i = —ิ ī = —ี u = —ุ ū = —ู ṛ (เมื่ออยู่ต้นคำหรือตามหลังพยัญชนะ) = ฤ e = เ— ai = ไ— o = โ— o (ตามหลังสระ) = ว au = เ—า
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
- พยัญชนะในระบบ
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
วรรค ก (กะ) : k = ก (กะ) kh = ข (ขะ) g = ค (คะ) gh = ฆ (ฆะ) n = ง (งะ) วรรค จ (จะ) : c = จ (จะ) ch = ฉ (ฉะ) j = ช (ชะ) jh = ฌ (ฌะ) ñ = ญ (ญะ) วรรค ฎ (ฎะ) : ṭ = ฏ (ฏะ) ṭh = ฐ (ฐะ) ḍ = ฑ (ฑะ) ḍh= ฒ (ฒะ) ṇ = ณ (ณะ) วรรค ต (ตะ) : t = ต (ตะ) th = ถ (ถะ) d = ท (ทะ) dh = ธ (ธะ) n = น (นะ) วรรค ป (ปะ) : p = ป (ปะ) ph = ผ (ผะ) b = พ (พะ) bh = ภ (ภะ) m = ม (มะ) อวรรค (เศษวรรค) : y = ย (ยะ) r = ร (ระ) l = ล (ละ) v = ว (วะ) ś = ศ (ศะ) ṣ = ษ (ษะ) s = ส (สะ) h = ห (หะ)
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
- สัญลักษณ์พิเศษ
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
ṁ (ใช้แทนจันทรพินทุ) = ง ṃ (ใช้แทนอนุสวาร) = ง ḥ = ห์
-
-
-
-
-
-
-
-
-
- สระและพยัญชนะนอกระบบ
- สระนอกระบบ
- สระและพยัญชนะนอกระบบ
-
-
-
-
-
-
-
-
-
āī = —าย, —าอี iā = เ—ีย, —ยา u = —ุ
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
- พยัญชนะนอกระบบ
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
q = ก kh = ข g = ค z = ซ d = ด b = บ f = ฟ ṛ = ร ṛh = รฺห h = ห, ฮ
-
-
-
-
-
-
9. การใช้เครื่องหมายพินทุ ใช้ในการทับศัพท์แบบคงรูป โดยใส่ไว้ใต้พยัญชนะไทยที่ถอดมาจากพยัญชนะโรมันที่ไม่มีสระกำกับ เช่น
-
-
-
-
-
-
-
อักษรโรมัน ทับศัพท์ (แบบคงรูป) ทับศัพท์ (แบบปรับรูป) ภาษาไทยใช้ candra จนฺทฺระ จันทระ จันทร์, จันทรา jhānsī ฌานฺสี ฌานสี -
-
-
-
-
-
-
ยกเว้นพยัญชนะท้ายคำซึ่งเดิม (ในภาษาบาลีและสันสกฤต) มี a กำกับ แต่ในภาษาฮินดีตัดออกไป ไม่ต้องใส่พินทุใต้พยัญชนะนั้น เช่น
-
-
-
-
-
-
-
อักษรโรมัน ทับศัพท์ (แบบคงรูป) ทับศัพท์ (แบบปรับรูป) ภาษาไทยใช้ karm กรฺม กรรมะ กรรม pātāl ปาตาล ปาตาละ บาดาล
-
-
-
-
-
-
แต่ถ้าพยัญชนะท้ายคำไม่มี a กำกับมาแต่เดิม ก็ใส่พินทุกำกับไว้ด้วย เช่น
-
-
-
-
-
-
-
อักษรโรมัน ทับศัพท์ (แบบคงรูป) ทับศัพท์ (แบบปรับรูป) ภาษาไทยใช้ brahmacārin พฺรหฺมจารินฺ พรหมจาริน - samrāṭ สมฺราฏฺ สัมราฏ -
-
-
-
-
-
-
10. การใช้เครื่องหมายทัณฑฆาต ใช้ในการทับศัพท์แบบปรับรูปในคำที่เป็นคำนอกระบบ (ไม่ได้มาจากภาษาบาลีและสันสกฤต) โดยใส่บนพยัญชนะที่ไม่ต้องการให้ออกเสียง เช่น
-
-
-
-
-
-
-
อักษรโรมัน ทับศัพท์ (แบบคงรูป) ทับศัพท์ (แบบปรับรูป) ภาษาไทยใช้ bādshāh บาดฺชาหฺ บาดชาห์ - Kutubminār กุตุบฺมินารฺ กุตุบมินาร์ -
-
-
-
-
-
-
11. การประวิสรรชนีย์ท้ายคำ ใช้ในการทับศัพท์แบบคงรูปและปรับรูป ดังนี้
-
-
- 11.1 ใช้ทับศัพท์สระ a เมื่ออยู่ท้ายคำทั้งแบบคงรูปและปรับรูป เช่น
-
-
-
-
-
-
-
-
อักษรโรมัน ทับศัพท์ (แบบคงรูป) ทับศัพท์ (แบบปรับรูป) ภาษาไทยใช้ mantra มนฺตฺระ มันตระ มนตร์ śiṣya ศิษฺยะ ศิษยะ ศิษย์
-
-
-
-
-
-
-
-
- 11.2 ถ้าพยัญชนะท้ายคำมี a มาแต่เดิม (ในภาษาบาลีและสันสกฤต) แต่ในภาษาฮินดีได้ตัดออก ในการทับศัพท์แบบปรับรูปให้ประวิสรรชนีย์ด้วย เช่น
-
-
-
-
-
-
-
-
อักษรโรมัน ทับศัพท์ (แบบคงรูป) ทับศัพท์ (แบบปรับรูป) ภาษาไทยใช้ pūrṇ ปูรฺณ ปูรณะ บูรณ์ saṃsār สงฺสาร สังสาระ สงสาร, สังสาร (วัฏ)
-
-
-
-
-
-
[แก้] ตารางเทียบเสียงสระภาษาฮินดี
อักษรโรมัน | อักษรไทย | อักษรเทวนาครี | ตัวอย่าง | |||
---|---|---|---|---|---|---|
อักษรโรมัน | ทับศัพท์ (แบบคงรูป) |
ทับศัพท์ (แบบปรับรูป) |
ภาษาไทยใช้ | |||
A | ||||||
a (ที่มิได้อยู่ท้ายคำ) | - | अ | nar | นร | นระ | นร, นระ, นรา |
a (ตามด้วยพยัญชนะที่ ไม่มีสระตามและ ไม่ใช่พยางค์สุดท้าย) |
* —ฺ แบบคงรูป |
ไม่ปรากฏรูป | samrāṭ | สมฺราฏฺ | สัมราฏ | - |
** —ั แบบปรับรูป |
||||||
a (อยู่ท้ายคำ) | —ะ | ไม่ปรากฏรูป | puṇya | ปุณฺยะ | ปุณยะ | บุณย์ |
ā | —า | आ | Nārāyaṇ | นารายณ | นารายณะ | นารายณ์ |
[1]ai | ไ— | ऐ | kailās | ไกลาส | ไกลาสะ | ไกรลาส, ไกลาส |
#āī | —าย, —าอี | आई | kasturbāī | กสฺตุรฺบาย, กสฺตุรฺบาอี | กัสตุรบาย, กัสตุรบาอี | - |
[2]au | เ—า | औ | gaurav | เคารว | เคารวะ | เคารพ |
* เครื่องหมายพินทุใส่ใต้พยัญชนะหลังสระ a ในคำทับศัพท์แบบคงรูป
** ยกเว้นพยัญชนะที่ตามมาเป็น h, v ไม่ต้องเปลี่ยนเป็นไม้หันอากาศ เช่น brahm = พรหมะ gaurav = เคารวะ Navaya = นวยะ และถ้าพยัญชนะที่ตามมาเป็น r ให้ใช้ "รร" เช่น karm = กรรมะ gandharv = คันธรรวะ
อักษรโรมัน | อักษรไทย | อักษรเทวนาครี | ตัวอย่าง | |||
---|---|---|---|---|---|---|
อักษรโรมัน | ทับศัพท์ (แบบคงรูป) |
ทับศัพท์ (แบบปรับรูป) |
ภาษาไทยใช้ | |||
E | ||||||
e | เ— | ए | dev | เทว | เทวะ | เทวะ, เทวา, เทพ |
I | ||||||
i | —ิ | इ | Śiv | ศิว | ศิวะ | ศิวะ |
[3]ī | —ี | ई | nārī | นารี | นารี | นารี |
#iā | เ—ีย, —ยา | इआ | Kāṭhiāvāṛ | กาเฐียวารฺ, กาฐยาวารฺ | กาเฐียวาร, กาฐยาวาร | - |
O | ||||||
o | โ— | ओ | lok | โลก | โลกะ | โลก, โลกา |
o (ตามหลังสระ) | ว | व | deo | เทว | เทวะ | เทวะ, เทวา, เทพ |
Rao, Rāo | ราวฺ | ราว | - | |||
U | ||||||
u | —ุ | उ | guru | คุรุ | คุรุ | คุรุ, ครู |
#u | * —ุ | उ | Kutubminār | กุตุบฺมินารฺ | กุตุบมินาร์ | - |
[4]ū | —ู | ऊ | pūr | ปูรฺณ | ปูรณะ | บูรณ์ |
R | ||||||
[5](เมื่ออยู่ต้นคำหรือ ตามหลังพยัญชนะ) |
ฤ | ॠ | pitṛ | ปิตฺฤ | ปิตฤ | - |
ṛṣi | ฤษิ | ฤษิ | ฤษี, ฤๅษี |
* มีบางคำออกเสียง "อะ" เช่น Mogul = โมคัล Trivandrum = ตริวันดรัม
[แก้] ตารางเทียบเสียงพยัญชนะภาษาฮินดี
อักษรโรมัน | อักษรไทย | อักษรเทวนาครี | ตัวอย่าง | |||
---|---|---|---|---|---|---|
อักษรโรมัน | ทับศัพท์ (แบบคงรูป) |
ทับศัพท์ (แบบปรับรูป) |
ภาษาไทยใช้ | |||
B | ||||||
b | พ | ब | Buddh | พุทฺธ | พุทธะ | พุทธะ, พุทธ |
śabd | ศพฺท | ศัพทะ | ศัพท์ | |||
Śatābdi | ศตาพฺทิ | ศตาพทิ | - | |||
#b | บ | ब | baṛā | บรา | บรา | - |
kitāb | กิตาบฺ | กิตาบ | - | |||
Kutubminār | กุตุบฺมินารฺ | กุตุบมินาร์ | - | |||
bh | ภ | भ | abhyās | อภฺยาส | อัภยาสะ | - |
Bhīm | ภีม | ภีมะ | ภีมะ, ภีม | |||
C | ||||||
[6]c | จ | च | baccā | บจฺจา | บัจจา | - |
candra | จนฺทฺระ | จันทระ | จันทร์ | |||
[7]ch | ฉ | छ | chatr | ฉตฺร | ฉัตระ | ฉัตร, ฉัตรา |
D | ||||||
d | ท | द | Buddh | พุทฺธ | พุทธะ | พุทธะ, พุทธ |
dās | ทาส | ทาสะ | ทาส, ทาสา | |||
#d | ด | द | bādshāh | บาดฺชาหฺ | บาดชาห์ | - |
Delhī | เดลฺฮี | เดลฮี | เดลี | |||
[8]ḍ | *ฑ | ड | ḍamaru | ฑมรุ | ฑมรุ | - |
krīḍā | กฺรีฑา | กรีฑา | กรีฑา | |||
laḍḍū | ลฑฺฑู | ลัฑฑู | - | |||
dh | ธ | ध | dharm | ธรฺม | ธรรมะ | ธรรม |
Madhya Pradeś | มธฺยะ ปฺรเทศ | มัธยะ ปรเทศะ | มัธยประเทศ | |||
nidhi | นิธิ | นิธิ | นิธิ | |||
ḍh | ฒ | ढ | ḍhol | โฒลฺ | โฒละ | - |
* พยัญชนะ ฑ ในภาษาฮินดีออกเสียงใกล้เคียงเสียง ด ในภาษาไทย
อักษรโรมัน | อักษรไทย | อักษรเทวนาครี | ตัวอย่าง | |||
---|---|---|---|---|---|---|
อักษรโรมัน | ทับศัพท์ (แบบคงรูป) |
ทับศัพท์ (แบบปรับรูป) |
ภาษาไทยใช้ | |||
F | ||||||
#f | ฟ | फ़ | faqīr | ฟกีรฺ | ฟกีร์ | - |
gaffār | กฟฺฟารฺ | กัฟฟาร์ | - | |||
G | ||||||
g | ค | ग | agni | อคฺนิ | อัคนิ | อัคนี |
go | โค | โค | โค | |||
[9]#g | ค | ग़ | bāg | บาคฺ | บาค | - |
Gaznavid | คซฺนวิดฺ | คัซนวิด | - | |||
Gaznī | คซฺนี | คัซนี | - | |||
Giyas-ud-dīn | คิยสฺอุดฺดีนฺ | คิยัส-อุด-ดีน | - | |||
Mogul, Mugal | โมคลฺ, มุคลฺ | โมคัล, มุคัล | โมกุล, มุคัล | |||
Tuglākābād | ตุคฺลากาบาด | ตุคลากาบาด | - | |||
gh | ฆ | घ | bāgh | พาฆฺ | พาฆ | - |
ghoṣ | โฆษ | โฆษะ | โฆษะ, โฆษ | |||
H | ||||||
h | ห | ह | brahm | พฺรหฺม | พรหมะ | พรหม |
Himālay | หิมาลย | หิมาลยะ | หิมาลัย | |||
#h | ห, ฮ | ह | Ahmadābād | อหฺมดาบาดฺ | อัห์มดาบาด | - |
Hindū | ฮินฺดู | ฮินดู | ฮินดู | |||
ḥ | ห์ | : | duḥkh | ทุห์ข | ทุห์ขะ | ทุกข์ |
J | ||||||
j | ช | ज | jay | ชย | ชยะ | ชัย, ชัยโย |
vijñān | วิชฺญาน | วิชญานะ | วิญญาณ | |||
jh | ฌ | झ | jhānsī | ฌานฺสี | ฌานสี | - |
K | ||||||
k | ก | क | Kuru | กุรุ | กุรุ | - |
yakṣ | ยกฺษ | ยักษะ | ยักษ์, ยักษา | |||
kh | ข | ख | Kharoṣṭhī | ขโรษฺฐี | ขโรษฐี | - |
Sikh | สิข | สิขะ | สิข, สิกข์ | |||
śikhar | ศิขร | ศิขระ | ศิขร | |||
[10]#kh | ข | ख़ | Ālī Khān | อาลี ขานฺ | อาลี ขาน | อาลี ข่าน |
Bakht Khān | บขฺต ขาน | บัขต์ ขาน | - | |||
khilāfat | ขิลาฟตฺ | ขิลาฟัต | - | |||
L | ||||||
l | ล | ल | Lakṣmaṇ | ลกฺษฺมณ | ลักษมณะ | ลักษมัณ, ลักษมณ์ |
vallabh | วลฺลภ | วัลลภะ | วัลลภ, วัลลภา | |||
M | ||||||
m | ม | म | Mahādev | มหาเทว | มหาเทว | มหาเทพ |
samrāṭ | สมฺราฏฺ | สัมราฏ | - | |||
*ṁ | ง | ँ | hūṁ | ฮูง | ฮูง | - |
**ṃ | ง | ं | daṃṣṭrā | ทงฺษฺฏฺรา | ทังษฏรา | - |
saṃhitā | สงฺหิตา | สังหิตา | - | |||
saṃsār | สงฺสาร | สังสาระ | สงสาร, สังสาร (วัฏ) | |||
saṃyog | สงฺโยค | สังโยคะ | สังโยค |
* ṁ ใช้แทนจันทรพินทุ (candrabindu) เป็นเครื่องหมายกำกับสระเพื่อให้ออกเสียงขึ้นจมูกคล้ายเสียง "ง" จึงใช้ "ง" แทน
** ṃ ใช้แทนอนุสวาร (anusvāra) เป็นเครื่องหมายกำกับสระ เมื่ออยู่หน้าพยัญชนะเศษวรรคจะออกเสียงขึ้นจมูกฟังคล้ายเสียง "ง" จึงใช้ "ง" แทน
อักษรโรมัน | อักษรไทย | อักษรเทวนาครี | ตัวอย่าง | |||
---|---|---|---|---|---|---|
อักษรโรมัน | ทับศัพท์ (แบบคงรูป) |
ทับศัพท์ (แบบปรับรูป) |
ภาษาไทยใช้ | |||
N | ||||||
n | น | न | mantra | มนฺตฺระ | มันตระ | มนตร์ |
nīti | นีติ | นีติ | นีติ, นิติ | |||
[11]nํ | ง | ङ | anํg | องฺค | อังคะ | องค์ |
[12]ñ | ญ | ञ | Sañjay | สญฺชย | สัญชยะ | สญชัย, สัญชัย |
[13]ṇ | ณ | ण | maṇḍan | มณฺฑน | มัณฑนะ | มัณฑนา |
P | ||||||
p | ป | प | Pāṭaliputra | ปาฏลิปุตฺระ | ปาฏลิปุตระ | ปาฏลีบุตร |
pitā | ปิตา | ปิตา | บิดา | |||
prāpt | ปฺราปฺต | ปราปตะ | ปราบดา (ภิเษก) | |||
samāpt | สมาปฺต | สมาปตะ | - | |||
ph | ผ | फ | phal | ผล [ผะ-ละ] | ผละ | ผล [ผน] |
Q | ||||||
[14]#q | ก | क़ | qilā | กิลา | กิลา | - |
R | ||||||
r | ร | र | rājadhānī | ราชธานี | ราชธานี | ราชธานี |
[15]# | ร | ड़ | baṛā | บรา | บรา | - |
baṛbaṛ | บรฺบรฺ | บรบร | - | |||
bīṛī | บีรี | บีรี | - | |||
Kāṭhiāvāṛ | กาเฐียวารฺ, กาฐยาวารฺ | กาเฐียวาร, กาฐยาวาร | - | |||
[16]#ṛh | *รฺห | ढ़ | Caṇḍīgaṛh | จณฺฑีครฺห | จัณฑีครห์ | - |
* รฺห แทนพยัญชนะตัวเดียวในภาษาฮินดีที่ออกเสียงเหมือน ร ตามด้วยกลุ่มลม
อักษรโรมัน | อักษรไทย | อักษรเทวนาครี | ตัวอย่าง | |||
---|---|---|---|---|---|---|
อักษรโรมัน | ทับศัพท์ (แบบคงรูป) |
ทับศัพท์ (แบบปรับรูป) |
ภาษาไทยใช้ | |||
S | ||||||
s | ส | स | Somadev | โสมเทว | โสมเทวะ | โสมเทพ |
vastu | วสฺตุ | วัสตุ | วัสดุ, พัสดุ | |||
[17]ś | ศ | श | Kaśyap | กศฺยป | กัศยปะ | กัศยป |
śāstra | ศาสฺตฺร | ศาสตระ | ศาสตร์ | |||
[18] | ษ | ष | Ṣaḍānan | ษฑานน | ษฑานนะ | - |
śiṣya | ศิษฺย | ศิษยะ | ศิษย์ | |||
T | ||||||
t | ต | त | pātāl | ปาตาล | ปาตาละ | บาดาล |
pātra | ปาตฺระ | ปาตระ | บาตร | |||
tapas | ตปสฺ | ตปัส | ตบะ | |||
[19]ṭ | ฏ | ट | Bhaṭṭācārya | ภฏฺฏาจารฺยะ | ภัฎฎาจารยะ | ภัฏฏาจารย์ |
ṭīkā | ฏีกา | ฏีกา | ฎีกา | |||
th | ถ | थ | path | ปถ | ปถะ | บถ |
sthān | สฺถาน | สถานะ | สถาน, สถานะ | |||
thambh | ถมฺภ | ถัมภะ | - | |||
[20] | ฐ | ठ | jhuṭh | ฌูฐฺ | ฌูฐ | - |
pīṭh | ปีฐะ | ปีฐะ | บิฐ | |||
ṭhākur | ฐากุรฺ | ฐากุรฺ | ฐากูร | |||
V | ||||||
[21]v | ว | व | divya | ทิวฺยะ | ทิวยะ | ทิพย์ |
Viśvanāth | วิศวฺนาถ | วิศวนาถะ | วิศวนาถ | |||
Y | ||||||
y | ย | य | pey | เปย | เปยะ | - |
Yamunā | ยมุนา | ยมุนา | ยมนา, ยมุนา | |||
Z | ||||||
#z | ซ | ज़ | āzād | อาซาดฺ | อาซาด | - |
Gaznī | คซฺนี | คัซนี | - | |||
zangārī | ซงฺคารี | ซังคารี | - |
[แก้] หมายเหตุ
# สระและพยัญชนะนอกระบบ
- ^ บางครั้งมีผู้ใช้ y แทน ai เช่น Faizābād = ไฟซาบาด ใช้เป็น Fyzābād, Haiderābād = ไฮเดอราบาด ใช้เป็น Hyderābād และบางครั้งก็ใช้ ai แทน ay เช่น jay = ชยะ ใช้เป็น jai
- ^ บางครั้งมีผู้ใช้ ow แทน au เช่น cauk = เจาก์ ใช้เป็น chowk
- ^ บางครั้งมีผู้ใช้ ee แทน ī เช่น Mīra = มีรา ใช้เป็น Meerā, Nīra = นีรา ใช้เป็น Neerā
- ^ บางครั้งมีผู้ใช้ oo แทน ū เช่น Mūl = มูล ใช้เป็น Mool, Pūna = ปูนา ใช้เป็น Poonā
- ^ บางครั้งมีผู้ใช้ ri แทน ṛ เช่น pitṛ = ปตฤ ใช้เป็น pitri
- ^ บางครั้งมีผู้ใช้ ch แทน c เช่น candra = จันทระ ใช้เป็น chandra ṛ
- ^ บางครั้งมีผู้ใช้ chh แทน ch เช่น chatr = ฉัตระ ใช้เป็น chhatr
- ^ บางครั้งมีผู้ใช้ d แทน ḍ เช่น krīḍā = กรีฑา ใช้เป็น krīdā
- ^ บางครั้งมีผู้ใช้ g, g., gh แทน g เช่น bāg = บาค ใช้เป็น bāg, bāg., bāgh ḍ
- ^ บางครั้งมีผู้ใช้ kฺhฺ, kฺh แทน kh เช่น khilāfat = ขิลาฟัต ใช้เป็น kฺhฺilāfat, kฺhilāfat
- ^ nํ ที่เป็นตัวสะกดและตามด้วยพยัญชนะในวรรค ก (k, kh, g, gh, n) จะออกเสียงเป็น "ง"
และบางทีก็ใช้ n, ng แทน nํ เช่น anํg = อังคะ ใช้เป็น ang, angg - ^ ñ ที่เป็นตัวสะกดและตามด้วยพยัญชนะในวรรค จ (c, ch, j, jh, ñ) จะออกเสียงเป็น "ญ"
และบางทีก็ใช้ n แทน ñ เช่น Sañjay = สัญชยะ ใช้เป็น Sanjay - ^ ที่เป็นตัวสะกดและตามด้วยพยัญชนะในวรรค ฎ (ṭ, ṭh, ḍ, ḍh, ṇ) จะออกเสียงเป็น "ณ"
และบางทีก็ใช้ n, n แทน ṇ เช่น maṇḍan = มัณฑนะ ใช้เป็น manḍan, manḍan - ^ บางครั้งมีผู้ใช้ ḳ แทน q เช่น qilā = กิลา ใช้เป็น ḳilā
- ^ บางครั้งมีผู้ใช้ r แทน ṛ เช่น baṛā = บรา ใช้เป็น barā
- ^ บางครั้งมีผู้ใช้ rh แทน ṛh เช่น Caṇḍīgaṛh = จัณฑีครห์ ใช้เป็น Caṇḍīgarh ṛ
- ^ บางครั้งมีผู้ใช้ sh แทน ś เช่น śāstra = ศาสตระ ใช้เป็น shāstra
- ^ บางครั้งมีผู้ใช้ s, sh แทน ṣ เช่น Ṣaḍānan = ษฑานนะ ใช้เป็น Saḍānan, Shaḍānan
- ^ บางครั้งมีผู้ใช้ t แทน ṭ เช่น ṭīkā = ฏีกา ใช้เป็น tīkā ṣ
- ^ บางครั้งมีผู้ใช้ th แทน ṭh เช่น pīṭh = ปีฐะ ใช้เป็น pīth
- ^ - บางครั้งมีผู้ใช้ w แทน v เช่น divya = ทิวยะ ใช้เป็น diwya
- v ที่มี a ตามหลัง และเป็นพยางค์ท้ายของคำ บางครั้งจะตัด a ที่ตามมาออก แล้วเปลี่ยน v เป็น o เช่น deva ตัด a ท้ายคำออก เป็น "dev" แล้วเปลี่ยน v เป็น o เป็น deo ṭh