Wysocice

Z Wikipedii

Współrzędne: 50°17'02" N 19°55'17" E50.2838889 19.9213889 (Wysocice)


Wysocice
Województwo	małopolskie
Powiat	miechowski
Gmina	Gołcza
Sołtys	Stanisław Makola
Powierzchnia	5,84 km²
Położenie	50° 17' 02'' N 19° 55' 17'' E
Liczba mieszkańców (2006) • liczba ludności	437
Strefa numeracyjna (do 2005)	12
Tablice rejestracyjne	KMI
Położenie na mapie Polski Wysocice
Kościół św. Mikołaja
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Wysocice – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie miechowskim, w gminie Gołcza, nad rz. Dłubnią. Po raz pierwszy nazwa Wysocice jest wymieniana w dok. Bolesława Wstydliwego z r. 1262 jako "Wissenesice". W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.

Kościół św. Mikołaja

Madonna z Wysocic

We wsi znajduje się zabytkowy kościół romański o charakterze obronnym (z końca XII, lub I ćw. XIII w.) pw. św. Mikołaja. Prawdopodobnie fundacja Iwona Odrowąża. W poł. XVI w. kościół stał się zborem protestanckim. W 1610 roku ponownie został świątynią katolicką.

Zbudowany jest on z dużych ciosów wapiennych, o różnej wielkości (najwięcej z nich zbliża się do wymiarów 30x60 cm). Usytuowany jest na wzniesieniu. Zorientowany na wschód. Pierwotna bryła kościoła zachowała się praktycznie w niezmienionym stanie (dobudowano jedynie kruchtę od południa i zakrystię po przeciwnej stronie). Składa się on z zachodniej wieży z biforiami skierowanymi na cztery strony świata, pojedynczej nawy na rzucie kwadratu, chóru oraz łukiem zakreślonej absydy od wschodu. W wieży kościoła znajduje się empora zachodnia, sprawiająca wrażenie bunkra. Nad wejściem, w południowej ścianie kościoła, znajduje się "grubo" rzeźbiony tympanon z przedstawieniem tronującego Chrystusa, depczącego schematycznie potraktowane bestie. Po lewej stronie widnieją sylwetki dwóch świętych: św. Norberta w biskupich szatach, oraz świętego bez atrybutów pozwalających na jego identyfikację. Po prawej natomiast wyobrażona została scena Narodzin Chrystusa. Najprawdopodobniej tympanon wysocicki przeznaczony był pierwotnie dla opactwa norbertanek w pobliskich Imbramowicach. Wewnątrz kościoła na szczególną uwagę zasługuje gotycka ambona drewniana, prawdopodobnie z początku XVI wieku. W barokowym ołtarzu głównym znajduje się obraz Matki Bożej Wysocickiej. Natomiast na wschodnim frontonie prezbiterium, w kwadratowej ramie kamiennej ustawionej na kant - monumentalna statua Matki Bożej z Dzieciątkiem z XIII wieku - tzw. "Madonna z Wysocic". W roku 1956, w absydzie kościoła odkryto niewyraźną romańską lub gotycką polichromię, a we framudze okna - palmetę romańską.

W odległości ok. 1 km za kościołem znajduje się cmentarz parafialny.

[edytuj] Historia

Od I połowy XII w. ziemie te zostały nadane przez króla z dynastii Piastów Bolesława Krzywoustego na własność możnemu rodowi rycerskiemu Odrowążów. W zabytkowym wyposażeniu wnętrza kościoła znajduje się - ławka pojedyncza dla Kolatorów: najokazalsza i malowana. Wzmiankowana w 1790.

Dziedzicami Wysocic i kolatorami kościoła św. Mikołaja w Wysocicach byli :
- ród Odrowążów herbu Odrowąż XII wiek - XV wieku
- Jan Pieniążek Iwanowski z rodu Odrowążów herbu Odrowąż 1474-1480
- Jan Płaza z Mstyczowa herbu Topór ok. 1565 roku
- Elżbieta Wołłowiczowa podskarbina litewska 1613 roku
- Władysław Woyna syn Elżbiety Wołłowiczowej z pierwszego małżeństwa
- Ludwik Dębiński kasztelan wojnicki ok. 1727 roku
- Krystyna Łętowska córka Ludwika Dębińskiego podkomorzyna krakowska
- rodzina Bierzyńskich 1786 roku - (Tomasz Bierzyński starosta tuczępski +1820)
- Jan Lenczowski mąż Wiktorii z Bierzyńskich 1817 roku
- Szymon Milieski herbu własnego + 1858 roku i jego żona Apolonia ok. 1840 roku -
- Franciszek Ksawery Milieski syn Szymona herbu własnego + 1878 roku
- Adolf Milieski syn Franciszka Ksawerego herbu własnego, poseł na sejm galicyjski -1931 roku
- Ksawery Milieski syn Adolfa herbu własnego + 1941 roku, odsprzedał "Dobra ziemskie Wysocice" swojej kuzynce I stopnia w 1932 roku
- Apolonia hr. Romer herbu Jelita córka Eustachego i Joanny Milieskiej herbu własnego córka Franciszka Ksawerego 1932 rok - 1946 roku (Nie podpadające pod działania dekretu: "Dobra ziemskie Wysocice" zostały przejęte na cele reformy rolnej).

Apolonia hr. Romer herbu Jelita przekazała testamentem: "Dobra Ziemskie Wysocice" swojej siostrze Marii z hr. Romerów herbu Jelita zamężnej Tytusowej Dunin herbu Łabędź.

(Wojewoda Małopolski Decyzją RR.X.EZ 7716-1-28-06 Kraków, dnia 30 sierpnia 2006 roku stwierdza, że przedmiotowa nieruchomość nie podpada pod działanie przepisu art. 2 ust. 1 lit e) dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej. Postępowanie administracyjne o przejęcie DZ Wysocice wbrew prawu na cele reformy rolnej toczyło się przed Wojewodą Małopolskim. Wniosek złożyła w 1989 roku Maria Elżbieta z Duninów zamężna Adamowa Bisping córka Tytusa i Marii z hr. Romerów, wraz z Tytusem Bisping synem Adama i Marii Elżbiety z Duninów.)

Przysiółek:

Wiktórka - w drodze do Czapel Małych, kilka gospodarstw.

[edytuj] Bibliografia

„Sztuka polska przedromańska i romańska do schyłku XIII wieku”,Praca zbiorowa pod red. M. Walickiego, Warszawa 1971

Tomaszewski A. „Romańskie kościoły z emporami zachodnimi na obszarze Polski, Czech i Węgier”, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław- Warszawa- Gdańsk 1974

Chrzanowski Tad. „Sztuka w Polsce Piastów i Jagiellonów”,wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1993

T. Mroczko, Polska sztuka przedromańska i romańska, Warszawa 1978

Z. Świechowski, Sztuka romańska w Polsce, Warszawa 1982

W. Krassowski, Dzieje budownictwa i architektury na ziemiach Polski, t. 1, Warszawa 1989

Płatek, Aleksander: Opowieści o dziejach kościoła i parafii Wysocickiej / Aleksander Płatek ; oprac. Ryszard Płatek.

Niesiecki Kasper: Herbarz Polski: Lipsk, 1841. T VII, s.327-328

Adam Bisping: Nasze Massalany, Wspomnienia.- Wydały z rękopisu Dzieci Adama Bispinga z Massalan. Druk Oficyna Wydawnicza "Adiutor". Warszawa, 1993 rok