Wyprawy krzyżowe

Z Wikipedii

Krzyżowcy z XI-XIII wieku

Zdobycie Jerozolimy podczas I wyprawy krzyżowej (1099 r.) - ilustracja ze średniowiecznego manuskryptu

Zamek krzyżowców w Zatoce Akaba, Egipt

Wyprawy krzyżowe to łączna nazwa wszystkich krucjat prowadzonych od XI do XIII w. w celu obrony miejsc związanych z religią chrześcijańską w Palestynie. Uczestników wypraw krzyżowych nazywa się zbiorczo krzyżowcami.

[edytuj] Przyczyny wypraw krzyżowych

odpowiedź i reakcja na agresywną politykę prowadzoną przez władców muzułmańskich^[1] :
obrona Jerozolimy, Świętego Grobu Pańskiego i ogólnie Ziemi Świętej przed niewiernymi
głoszenie religii chrześcijańskiej
chęć umocnienia instytucji papiestwa przez Urbana II
obrona pogranicza Bizancjum

Interesy krzyżowców :

przeludnienie Europy a także ciągłe konflikty między władcami europejskimi (brak ziem do podziału)^[2],
chęć wzbogacenia się biednego rycerstwa^[2],
możliwość odpuszczenia wszelkich grzechów, lecz również uzyskania błogosławieństwa za udział w krucjacie ^[3]

[edytuj] 7 wypraw krzyżowych

I wyprawa krzyżowa, prowadzona w latach 1096-1099, głównie siłami rycerzy lotaryńskich (w Bizancjum i na Bliskim Wschodzie nazywanych "Frankami") oraz normańskich i prowansalskich – zakończona powstaniem Królestwa Jerozolimskiego.
II wyprawa krzyżowa, prowadzona w latach 1147-1149, siłami króla Francji Ludwika VII i rzymsko-niemieckiego cesarza Konrada III, zakończona całkowitą porażką.
III wyprawa krzyżowa prowadzona w latach 1189-1192, siłami rzymsko-niemieckiego cesarza Fryderyka I Barbarossy, króla Francji Filipa II Augusta oraz króla Anglii Ryszarda Lwie Serce, która prowadziła trzyletnie oblężenie Akki, zakończone jej zdobyciem i podpisaniem ugody z sułtanem Saladynem.
IV wyprawa krzyżowa, prowadzona w latach 1202-1204 mieszanymi siłami Wenecji oraz rycerstwa francuskiego i niemieckiego, która na skutek manipulacji doży weneckiego Henryka Dandolo, zamiast pomóc obleganej Akce, zaatakowała Bizancjum, doprowadzając do powstania w Konstantynopolu i najbliższych jego okolicach efemerycznego państewka nazywanego Cesarstwem Łacińskim.
V wyprawa krzyżowa, prowadzona w latach 1217-1221 siłami króla Węgier Andrzeja II Arpadowicza, księcia Antiochii Boemunda IV Jednookiego oraz króla Cypru Hugo I Cypryjskiego, która skończyła się całkowitym fiaskiem.
(niem.) wyprawa krzyżowa prowadzona w latach 1228-1229, siłami rzymsko-niemieckiego cesarza Fryderyka II,
VI wyprawa krzyżowa, podjęta w latach 1248-1250 przez króla Francji Ludwika IX na wieść o zdobyciu Jerozolimy przez Chorezmijczyków w 1244 r. Zakończyła się klęską.
VII wyprawa krzyżowa, również podjęta przez Ludwika IX (w 1270), który tym razem lądował w Tunisie, stolicy Tunezji, licząc na pomoc tamtejszego sułtana. Oczekiwania jego się jednak nie spełniły, a sam król padł ofiarą epidemii dżumy. Po jego śmierci jego armia powróciła do Europy.

Niektórzy historycy za VI wyprawę uważają krucjatę cesarza Fryderyka II w latach 1228-1229, nie miała ona jednak charakteru ekspedycji zbrojnej, a była swego rodzaju misją dyplomatyczną, w wyniku której na drodze rokowań udało się odzyskać krzyżowcom Jerozolimę z korytarzem łączącym ją z wybrzeżem, Betlejem i Nazaret, a więc uzyskali więcej niż w niejednej prawdziwej krucjacie. W przypadku uznania tej misji za wyprawę krzyżową numeracja ostatnich dwóch krucjat się zmienia (z VI na VII i z VII na VIII).

Oprócz tego oficjalnym wyprawom krzyżowym towarzyszyły też tzw. wyprawy ludowe, w których uczestniczyły tłumy przypadkowych cywilów i wszystkie z nich zakończyły się masakrami tych ludzi. Zalicza się do nich:

I wyprawa ludowa 1096, poprzedzająca I wyprawę krzyżową, prowadzona przez kaznodzieję Piotra z Amiens, która dokonała kilku masowych rzezi ludności żydowskiej w Nadrenii i na szlaku swoich przemarszów, po czym została zmasakrowana przez oddziały sułtana Ar Rumu, pod Niceą (Nikeją, Nikają), niedaleko Konstantynopola.
II wyprawa ludowa 1147 – towarzysząca II wyprawie krzyżowej, podzieliła losy tej ostatniej.
Krucjata dziecięca 1212 – prowadzona przez grupę francuskich i włoskich kaznodziejów ludowych. Zgromadziła ona kilkadziesiąt tysięcy dzieci, które zostały załadowane na okręty weneckie i genueńskie. Większość dzieci zginęła z głodu na okrętach, reszta została wysadzona na Cyprze lub sprzedana w niewolę Turkom Seldżuckim.

[edytuj] Zobacz też

Mapa ukazująca bliski wschód pomiędzy pierwszą a drugą krucjatą

[edytuj] Bibliografia

Angold M., Czwarta Krucjata, Bellona, Warszawa 2006.
Biziuk P., Hattin 1187, Bellona, Warszawa 2004.
Dupuy R.E. i T.N., Historia wojskowości. Starożytność – średniowiecze, Bellona, Warszawa 1999.
Konstam A., Wyprawy krzyżowe, Świat Książki, Warszawa 2005.
Leśniewski S., Jerozolima 1099, Bellona, Warszawa, 1995.
Madden T., The New Concise History of the Crusades, Rowman and Littlefield, Lanham 2005.
Madden T. et Al., The Fourth Crusade: The Conquest of Constantinople, University of Pennsylvania Press, Philadelphia 1997.
Manteuffel T., Historia Powszechna. Średniowiecze, PWN, Warszawa 2002.
Michałek A., Wyprawy krzyżowe. Armie ludów tureckich, Bellona, Warszawa 2001.
Michałek A., Wyprawy krzyżowe. Normanowie, Bellona, Warszawa 2002.
Pernoud R., Kobieta w czasach wypraw krzyżowych, Atext, Gdańsk 1996.
Runciman S., Dzieje wypraw krzyżowych, Warszawa 1987.
Składankowie M. i B., Wyprawy krzyżowe, KiW, Warszawa 1968.

Przypisy

↑ 1 "Przez cale stulecia peregrini Christi (pielgrzymi Chrystusa) mogli odwiedzać bez większych przeszkód święte miejsca w Jerozolimie i pozostałych miastach Palestyny. W roku 1009 fatymidzki kalif Al-Hakim nakazał jednak zburzyć kościół Grobu Pańskiego. Różnorodne szykany, jakie coraz częściej zaczęły dotykać chrześcijańskich pielgrzymów, stały sie głównym powodem wystąpienia przez papieża z wezwaniem do podjęcia wyprawy krzyżowej". 2 "Powstanie i szybki rozwój tureckiego sułtanatu seldżuckiego, spowodowało, że Turcy przejęli kontrolę nad całym Bliskim Wschodem, łącznie z Jerozolimą, do której w 1079 roku sułtan Sulejman zabronił wstępu chrześcijanom wszystkich wyznań." Angus Konstam: Wyprawy krzyżowe. Warszawa: Świat Książki, 2005.
↑ ^2,0 ^2,1 Patrz przypis 3.
↑ "Poganie byli prawdziwymi wrogami. Wojna z nimi stanowiła wojnę sprawiedliwą. Ci, którzy będą zabijać muzułmanów, nie tylko uzyskają odpuszczenie wszelkich grzechów, lecz również błogosławieństwo. Walka z muzułmanami stała się dowodem pobożności. Papież kierował swój apel do możnych pożądających posiadłości ziemskich i zachęcał ich, aby szukali bogactw poza ziemiami chrześcijan. Wzywał rycerzy, aby zdali rachunek ze swoich grzechów, a następnie zostali "rycerzami Chrystusa". Śmierć na polu walki przyniesie im zbawienie, a zwycięstwo sprawi, ze "posiadłości waszych wrogów staną sie wasze". Papież świetnie znał swoich słuchaczy, kierując do nich apel, w którym perspektywa wiecznego zbawienia łączyła sie z nadzieja na zdobycie bogactw materialnych. Wyprawa musi zakończyć sie powodzeniem, ponieważ "Chrystus będzie waszym chorążym". Zebranym papież udzielił odpustu zupełnego, a wszystkim, którzy zgłosili swój udział, przypiął do prawego ramienia biały krzyż na znak, iż są "rycerzami Chrystusa."Angus Konstam: Wyprawy krzyżowe. Warszawa: Świat Książki, 2005.