Urartu

Z Wikipedii

Królestwo Urartu w latach 610-585 p.n.e.

Urartu - starożytne królestwo we wschodniej Anatolii. Pierwsze wzmianki z roczników asyryjskich z XIII w. p.n.e. wspominają o plemionach Nairi.

W XIII wieku p.n.e. we wschodniej Anatolii powstały małe państewka urartyjskie, których ludność stanowili przede wszystkim Huryci lub ludność blisko z nimi spokrewniona. Pierwszym królem, który zjednoczył państewka plemienne był Arame. Ekspansją na te tereny była zainteresowana Asyria. Jej ataki były jednak bezskuteczne i pod koniec IX w. p.n.e. król jednego z plemion urartyjskich Sarduri I, wykorzystując osłabienie wroga, utworzył nad jeziorami Wan i Urmia państwo Urartu (biblijny Ararat). Stolicą Urartu była założona przez niego Tuszpa (ruiny miasta znajdują się na wzgórzu w mieście Wan w dzisiejszej Turcji). Ispini skutecznie odpierał ataki Szamszidada V i podjął szereg wypraw odwetowych, zakończonych podbojem terenów należących do Asyrii. Menua zajął tereny na południe od jeziora Urmia i założył miasto-twierdzę Musasir.

Mieszkańcy Urartu zajmowali się uprawą głównie zboża i winorośli. Plony były obfite dzięki dobrze rozwiniętej irygacji. Największe dochody państwo czerpało z wydobycia rud żelaza i miedzi. Kraj znany był również z potężnych fortec. Na czele państwa zarządzanego przez urzędników stał król, który rządził w imieniu narodowego boga - Chaldi. W poszczególnych prowincjach kraju rządzili namiestnicy.

Za rządów następców Sarduriego państwo rozrosło się i stało lokalnym mocarstwem. W okresie największej świetności jego granice wyznaczały: Eufrat, Aleppo w Syrii, jezioro Urmia i jezioro Erewan. Sarduri II chciał nawet przesunąć granicę za Eufrat, ale został zatrzymany przez wojska asyryjskiego króla Tiglatpilesara III.

Okreś pomyślności państwa Urartu zakończył się w 714 p.n.e., gdy królestwo zostało najechane przez Asyryjczyków pod wodzą Sargona II. Niecałe sto lat później byłe terytorium Urartu zajęli Scytowie, którzy przybyli z terenów dzisiejszej Rosji. W 610 p.n.e. dawne ziemie Urartu podbili Medowie, a po roku 600 p.n.e. zaczęli się na nich osiedlać Ormianie.

Do dzisiejszych czasów przetrwało wiele budowli urartyjskich. Za potomków starożytnych Urartyjczyków uważają się Ormianie, choć język ormiański jest językiem indoeuropejskim. Prawdopodobnie spokrewnieni są z Urartyjczykami także Czeczeni i Ingusze. Język urartyjski, podobnie jak blisko z nim spokrewniony hurycki (razem tworzące grupę języków huro-urartyjskich) należał, jak się uważa się obecnie, do północnowschodniokaukaskiej rodziny językowej lub był z tą rodziną spokrewniony. Mylne natomiast wydają się teorie łączące Urartyjczyków z Gruzinami gdyż język gruziński należy do całkiem odrębnej rodziny kartwelskiej (południowokaukaskiej).