Rogoźnik (województwo śląskie)

Z Wikipedii


Rogoźnik
Województwo	śląskie
Powiat	będziński
Gmina	Bobrowniki
Sołtys	Andrzej Szymanek
Powierzchnia	8,8 km²
Położenie	50° 23' 22,2'' N 19° 02' 29,4'' E
Liczba mieszkańców • liczba ludności	2753
Strefa numeracyjna (do 2005)	32
Kod pocztowy	42-582
Tablice rejestracyjne	SBE
Położenie na mapie Polski Rogoźnik

Rogoźnik – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie będzińskim, w gminie Bobrowniki.

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie katowickim.

[edytuj] Dane demograficzne

w 1787 roku 285 mieszkańców
w 1826 roku 426 mieszkańców
w 1858 roku 533 mieszkańców
w 1999 roku 2753 mieszkańców

[edytuj] Historia

Wioska o nieznanej dacie powstania i nieznanym założycielu.

Wyrosła wśród boru z moczarami jaki istniał tutaj w dawnych czasach między rzeką Jaworznikiem a wzgórzami otaczającymi wioskę od północy, wschodu i południa. Bór ten zwał się Ożypałą, a później Rogodza (prawdopodobnie Rogoża). Tak utrzymywali starzy ludzie, którzy pamiętali te nazwy słyszane od dziadków oraz pamiętali, że rósł tam stary las przezwany Rogodza. Na miejscu owego starego lasu rośnie dziś piękny lasek brzozowy, leżący w stronie zachodniej od cegielni rogoźnickiej. Zastanawiając się nad nazwą tego dawnego boru, możnaby zaryzykować przypuszczenie, że właśnie od tego boru wioska otrzymała nazwę, a ludność jej w początkach trudniła się być może przysposabianiem rogoży, jako materiału używanego niegdyś do krycia dachów, a zwiącego się rogoźnikiem.

Długosz nie wspomina zupełnie wioski, ani jej właścicieli chociaż już w jego czasach istniała, bo jest wyliczana w akcie kupna księstwa siewierskiego. Ponieważ wiemy, że wioska w r. 1442 istniała przeto musiała też mieć i właścicieli. I znów można tu zaryzykować przypuszczenie, że tymi właścicielami byli Mikołaj i Piotr Rogożowie, dziedzice połowy sąsiedniej wioski, zwanej Góra Siewierska, o których wspomina Długosz w „Lib. Benef.” tom III str. 190.

W drugiej połowie XVII w. siedzieli tu Krylińscy, z których jeden a mianowicie Marcin w r. 1680 był podsędkiem w Będzinie, o czym świadczą metryki arch. parafii w Będzinie.

Około roku 1725 Rogoźnik był w posiadaniu Pawła Wąsowicza, w r. 1747 Franciszka Pożarowskiego; w r. 1801 Jana Grabiańskiego; w r. 1802 Herdlitzki, zaś około r. 1820 należał do Bełszyńskich, a następnie został zakupiony przez Towarzystwo Górniczo – Przemysłowe „Saturn”.

Z nowego dworu pańskiego, który tu niegdyś istniał nie pozostało nic, prócz zabudowań folwarczanych. Dwór stał po prawej stronie drogi do Siemoni wiodącej z Wojkowic. W odległości kilkudziesięciu metrów na północ, po tej samej stronie stała karczma, z której również śladu nie pozostało.

Rogoźnik posiadał w XVIII w. kilka młynów, poruszanych wodą Jaworznika. Do najstarszych należał młyn Czabany, obok którego powstał przysiółek zwany początkowo Czabany, a później Niebyła. Powyżej wymienionego istniały młyny: Karchowizna, Runot–Łata i Gorewoda. Na początku XIX wieku zaczęło się na terenie wioski rozwijać górnictwo galmanowe. Pierwsza kopalnia galmanu została otwarta jeszcze za czasów rządów pruskich przez Herdlitzkę i zwała się Fanny. Leżała na granicy Wojkowic i Żychcic. W r. 1807 była jeszcze czynna, zaś po wyjściu prusaków kopalnia zamarła. W r. 1822 na nowo się ożywiła, pracując aż do r. 1845. Zatrudniała wówczas około 30 robotników. Od r. 1822 do 1840 wydobyto tu 36 000 kubłów galmanu, który odstawiono do Huty Milowickiej. Poza tym istniały tu trzy małe kopalnie odkrywkowe rudy żelaza. Leżały one na wzgórzach okalających wioskę od strony wschodniej i południowo – wschodniej. Produkcja roczna wymienionych kopalń wynosiła około 3 000 kubłów rudy żelaznej, którą odstawiono do huty Milowickiej. Po owych kopalniach pozostały tylko „wyrobiska” rozrzucone po wzgórzach okolicznych.

W roku 1827 wioska posiadała 76 domów.

W r. 1864 utworzono gminy i Rogoźnik został przydzielony do Gminy Ożarowice.

Po ukazie carskim 2 marca 1864 r. wieś wymieniona w II rozdziale § 21 Ukazu z 19 lutego (2 marca 1864) o Likwidacyjnej Komisji - Tabela Likwidacyjna wsi Rogoźnik należąca do guberni Radomskiej powiatu Olkuskiego, okręgu Lelowskiego, gminy Ożarowice, wchodzącej w skład głównej nazwy Rogoźnik P. Laury Gordiczko – folwark Rogoźnika rozparcelowany został na 71 osad. Natomiast właścicielką zabudowań dworskich została Regina Cherlicka do 1900 r. W okresie tym we wsi Rogoźnik była jedyna szkoła na skrzyżowaniu ulicy Węgroda i Kościuszki, którą zebrała woda w czasie powodzi. W miejsce jej otwarto drugą szkołę u wylotu ulicy Krupnej i 15 – Grudnia, właścicielem której był Pierzchalski. Uczono w niej w latach 1877 – 1910. Ponieważ szkoła ta była niewystarczająca, rozpoczęto budowę następnej w r. 1905 przy ulicy Szkolnej. Szkołę tę zburzono w 1971 r., gdyż nie nadawała się do użytku. Jedyną łączność komunikacyjną w tym czasie zapewniała kolej pasażerska wybudowana w 1895 r. a czynna do czasu II wojny światowej. W 1914 r. Niemcy pozrywali mosty celem przerwania dojazdu i ucieczki przed wojskami rosyjskimi.

Rok 1900 przyniósł nowe zmiany we wsi. Cały majątek od Reginy Cherlickiej zakupiło Towarzystwo Górniczo – Przemysłowe „Saturn”, które założyło szkółkę drzewek owocowych i cegielnię. W pierwszych latach XX stulecia zaczęło się rozwijać w Rogoźniku życie społeczne i kulturowe. W r. 1906 powstaje Stowarzyszenie Spożywców – „Jedność”, które przyczyniło się do rozwoju wsi, gdyż na licznych zebraniach członków omawiano nie tylko sprawy Stowarzyszenia, ale i mówiono o wszystkich potrzebach społeczeństwa. Na jednym z tych zebrań, właśnie w r. 1911 powstał projekt założenia Ochotniczej Straży Pożarnej. Niestety na skutek trudności stawianych przez władze carskie, projekt upadł i zrealizowany został dopiero w 1919 r. już po odzyskaniu niepodległości. W r. 1916 założono Polską Macierz Szkolną, następnie amatorskie kółko sceniczne, urządzano przedstawienia i zabawy taneczne. Dochód z tych imprez przeznaczano na cele oświatowe.

W tym też roku wieś Rogoźnik należała pod względem administracyjnym do Gminy Bobrowniki (aż do r. 1954). Zaczął się okres powstań śląskich. Nie ominęło to mieszkańców Rogoźnika. Zbierano odzież i pieniądze na cele powstańcze. Zakończyły się powstania i nastąpiło ożywienie wśród mieszkańców. W r. 1922 powstaje Koło Gospodyń Wiejskich, które dziś liczy 218 członków. W latach 1929 – 1932 ze składek społeczeństwa i członków OSP wybudowano remizę strażacką.

W związku z coraz to większą ilością mieszkańców, a tym samym dzieci zachodziła konieczność budowy drugiej szkoły. Wybudowano ją w latach 1934 – 1935, którą adaptowano na przedszkole Państwowe w roku 1966 – z chwilą oddania do użytku 1966 r. nowej szkoły 1000–latki im. J. Słowackiego przy ul. Krupnej.

Rok 1939 przyniósł zmiany w życiu gospodarczym. Rozwiniętą już cegielnię od Towarzystwa Górniczo – Przemysłowego „Saturn” kupił Johan Ficek.

Rok 1939 – rok wybuchu II wojny światowej przerwał życie gospodarcze mieszkańców aż do roku 1945. Z chwilą upaństwowienia w tym samym roku cegielni stanowiącej własność J. Ficka i nadaniem nazwy „Rogoźnickie Zakłady Materiałów Ogniotrwałych w Rogoźniku”, wielu mieszkańców wsi i okolic znalazło tam pracę. Budynek mieszkalny przeznaczono na budynek administracyjny do czasu wybudowania nowego i oddania go do użytku w r. 1952. Były budynek administracyjny adaptowano na stołówkę i mieszkania pracowników do roku 1954.

Również w r. 1945 założono Spółdzielnię Produkcyjną „Przyjaźń” na majątku Towarzystwa Górniczo – Przemysłowego „Saturn”. Mając na uwadze warunki zdrowotne pracowników zakładu i mieszkańców wybudowano w r. 1955 ośrodki zdrowia wraz z apteką już drugą, gdyż pierwszą uruchomiono w r. 1953 w budynku prywatnym – obydwie istnieją do dziś.

Rozpoczęta budowa budynków mieszkaniowych w r. 1950 była kontynuowana nadal dla zabezpieczenia mieszkań dla pracowników w r. 1952 40% rodzin otrzymało mieszkania i nadal prowadzona jest budowa. W budynku administracyjnym znalazła miejsce biblioteka zakładowa, a w r. 1956 uruchomiono stałe kino panoramiczne „Przyjaciel”. Była już to druga biblioteka w Rogoźniku, gdyż pierwszą otwarto w r. 1953. W tym też roku Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną „Przyjaźń” przekształcono w Państwowe Gospodarstwo Ogrodnicze.

Rok 1954 był rokiem zmian administracyjnych. Dotychczasowy budynek RZMO, w którym mieściła się stołówka adaptowano na budynek administracyjny nowoutworzonej Gromadzkiej Rady Narodowej w Rogoźniku.

W przeprowadzonych wyborach do GRN przewodniczącym został Józef Ferdyn, zaś sekretarzem Maria Ul z domu Wyderka.

Nowa Gromadzka Rada Narodowa stała się gospodarzem terenu i rozpoczęło realizację nowych zadań na polepszenie życia mieszkańców.

Wykonano nawierzchnię trwałą 10 – ciu ulic, założono oświetlenie na 12 ulicach, 3 skwery przy ul. Kościuszki wybudowano pawilon handlowy 3 – branżowy oraz piekarnię (jako drugą, gdyż była już jedna prywatna).

W r. 1958 założono cmentarz komunalny.

W tym okresie powstało również Kółko Rolnicze, które wybudowało garaże na maszyny rolnicze w latach 1958 – 1962. Dla zapewnienia mieszkańcom Rogoźnika i okolicznych wiosek możliwości wypoczynku, lasek przez który przebiega rzeka Jaworznik przekształcono w piękny park, który otrzymał w r. 1962 nazwę „Powiatowy Ośrodek Sportowo – Wypoczynkowy w Rogoźniku”. Znajdują się w nim domki campingowe, kawiarnia nad wodą, przystań kajakowa wraz z wypożyczalnią sprzętu wodnego, a wszystko to nad dwoma zalewami z wyznaczonym miejscem kąpielowym i plażą. Ciągle rozwijająca się gospodarczo wieś doczekała znów nowego podziału administracyjnego. Z dniem 1 stycznia 1973 r. utworzono Gminne Rady Narodowe. Rogoźnik wszedł w skład Gminy Bobrowniki.

Zobacz też: Rogoźnik