Mikołaj Sapieha Pobożny
Z Wikipedii
| Mikołaj Sapieha | |
| Ród szlachecki | Sapiehowie |
| Herb szlachecki | Lis  |
| Rodzice | Mikołaj Sapieha (zm. 1599) Hanna Wiśniowiecka |
| Żony | 1. Jadwiga Anna Woyna (†1642) 2. Elżbieta Prusinowska (†po 1648) |
| Dzieci | 1. małżeństwo: - Kazimierz Melchiades Sapieha - Jan Ferdynand Sapieha - Halszka Sapieha (†1661/1662) - Teresa Sapieha - Joanna Petronela Sapieha († po 1686, ż. Stefana Kurcza) |
| Data urodzenia | 1581 |
| Miejsce urodzenia | |
| Data śmierci | 14 marca 1644 |
| Miejsce śmierci | Lublin |
Mikołaj Sapieha Pius (Pobożny) herbu Lis (ur. 1581, zm. 14 marca 1644 w Lublinie) – wojewoda brzesko-litewski i miński od 1638.
Był synem Mikołaja i bratem Krzysztofa.
W młodości odbył podróż edukacjyną wraz z bratem Krzysztofem po zachodniej Europie, studiując m.in. w Wiedniu, Trewirze i Moguncji w 1608, Paryżu w 1609-1610, Madrycie w 1611. Przebywali także w Rzymie (1612) i na Malcie w 1613. W październiku 1613 wracają do Kodnia.
Po powrocie do kraju usiłował podjąć karierę polityczną, która mimo poparcia Lwa Sapiehy nie rozwinęła się. W 1621 posłował do sejmu, w 1622 wybrano go na deputata do Trybunału Litewskiego.
W latach 1625-1627 przebywał ponownie za granicą, głównie we Włoszech.
Brał udział w pogrzebie Zygmunta III Wazy, jako chorąży wielki litewski niosąc chorągiew Wielkiego Księstwa Litewskiego. Jako marszałek Trybunału Litewskiego witał króla i królewicza powracających spod Smoleńska. Był posłem na sejmy lat 1637 i 1638. W lipcu 1638 został mianowany wojewodą mińskim, a w listopadzie tegoż roku wojewodą brzeskim. Jako wyraz poparcia przez króla dla osłabionego rodu Sapiehów i przeciwstawieniu ich Radziwiłłom można odebrać mianowanie Mikołaja w 1642 kasztelanem wileńskim.
Ufundował kościół św. Anny w Kodniu, którego poświęcenie odbyło się 8 stycznia 1636.
Był ojcem Kazimierza Melchiadesa i Jana Ferdynanda.
[edytuj] Pielgrzymka i ekskomunika
Na temat Mikołaja zachowała się następująca legenda, nie znajdująca niestety, mimo swojej barwności poparcia w źródłach historycznych:
Około pięćdziesiątego roku życia Mikołaj zapadł na chorobę (prawdopodobnie tropikalnego pochodzenia), która prawie całkowicie pozbawiła go sił i energii. Ponieważ w ówczesnej opinii wywołane tą chorobą tchórzostwo stanowiło najcięższą hańbę, odbył pielgrzymkę do Rzymu w nadziei na uzdrowienie. Uzdrowienie rzeczywiście nastąpiło, po długotrwałych modlitwach przed obrazem Matki Boskiej Gregoriańskiej, nazwanego później Matką Bożą Kodeńską. Dogłębnie poruszony tym uzdrowieniem postanowił za wszelką cenę zdobyć ten obraz dla Polski. Nie było to jednak możliwe w drodze legalnej (proszeni o poparcie kardynałowie nie ośmielali się nawet wspomnieć papieżowi Urbanowi VIII zwanego "Szalonym Matteo" o prośbie pozbawienia Rzymu tego słynącego wieloma cudami obrazu), toteż w 1630 r. Mikołaj Sapieha Pobożny wykradł ten obraz i uciekł z nim do Polski. Brawurowa ucieczka była niezwykle trudna, bo kradzież szybko wykryto i cała Italia została zmobilizowana dla schwytania zbrodniarza i odzyskania obrazu. Sapieha jednak omijał miasta i drogi, prowadząc swoją zbrojną grupę wyłącznie po górskich bezdrożach Italii, a potem koło Zagrzebia i przez Węgry i Lwów do swoich posiadłości i umieścił ten obraz w kościele w Kodniu.
Papież Urban VIII ekskomunikował Mikołaja Sapiehę Pobożnego. Kara ta została zdjęta po tym, kiedy senator Mikołaj Sapieha Pobożny skutecznie przeciwstawił się planom króla Władysława na poślubienie protestantki - księżniczki Elżbiety Neiburskiej.
Historię tą po raz pierwszy opublikował prawnuk Fryderyka Sapiehy, brata Mikołaja, Jan Fryderyk Sapieha.
Za naszych czasów jest rozpowszechniona dzięki książce Zofii Kossak-Szczuckiej Błogosławiona Wina, Warszawa 1953.
