Mahmud II

Z Wikipedii

Mahmud II - sułtan turecki z dynastii osmańskiej. Urodził się w 1785 r. Panował w latach 1808 - 1839. Syn sułtana Abdulhamida I.

Mahmud II objął tron po detronizacji brata, konserwatywnego sułtana Mustafy IV. Był władcą energicznym i odważnym, kontynuował dzieło reformy państwa i imperium zapoczątkowane przez Selima III. W 1826 r. Mahmud II zlikwidował formację janczarów, co znacznie ułatwiło późniejsze reformy ustrojowe. Społeczność janczarów, konserwatywna i niegodząca się na żadne zmiany, była nieraz zagrożeniem dla sułtanów, zwłaszcza tych podążających za ideami modernizacji Turcji. Następnie sułtan zniósł stworzony jeszcze w średniowieczu system timarów - lenn wojskowych - i związanych z nim formacji rycerstwa feudalnego - spahis. Zlikwidował cła wewnętrzne i wprowadził wolność działalności gospodarczej. Sułtan zorganizował centralną administrację na wzrór europejski. Dywan (radę sułtańską) i tradycyjne urzędy zastąpił Radą Państwa i ministerstwami. Rozpoczął też modernizację prawa tureckiego na wzór europejskich kodeksów. Za jego panowania powstały w Turcji pierwsze świeckie szkoły.

Symbolem zmian i dążenia do europeizacji Turcji było wyprowadzenie się z pałacu Topkapi nad Bosforem. Mahmud II przywdział też strój europejski i nakazał czynić to swoim poddanym.

Jednocześnie panowanie Mahmuda II upłynęło pod znakiem kryzysu imperium tureckiego w południowo-wschodniej Europie i częściowo na Wschodzie. W 1815 r. pod naciskiem Rosjan sułtan musiał przyznać autonomię Serbii. W 1821 r. wybuchło powstanie w Grecji. Ingerencja mocarstw europejskich w sprawy greckie zakończyła się powstaniem niepodległego państwa greckiego (pokój w Adrianopolu w 1829 r.). W 1830 r. Francuzi zajęli podlegającą dotąd sułtanowi Algerię. W 1831 r. Rosjanie przymusili pokonanych Turków do uznania autonomii Mołdawii i Wołoszczyzny.

Tymczasem w 1832 r. pasza Egiptu, formalny wasal sułtana, Muhammad Ali, wkroczył do Syrii i Azji Mniejszej. W bitwie pod Konyą pokonał wojska sułtańskie. W 1833 r. na żądanie mocarstw europejskich (Wielkiej Brytanii, Austrii i Francji) Mahmud II zawarł w Kutahya pokój z Mohammedem Alim. Na jego mocy pasza egipski otrzymał w dożywotnie władanie Cylicję, Syrię, Jordanię i Palestynę.

W 1833 r. Rosjanie zmusili sułtana do zawarcia z nimi układu w Hűnkâr Iskelesi. Stanowił on, że prawosławni mieszkańcy Imperium Osmańskiego zostaną objęci protektoratem cesarza rosyjskiego. Dawało to Rosji możliwość mieszania się w wewnętrzne sprawy Turcji.

W 1839 r. Mahmud II bez powodzenia próbował odzyskać ziemie utracone na rzecz władcy Egiptu. Zmarł w czasie walk z Egipcjanami.