Kamienica (województwo opolskie)

Z Wikipedii


Kamienica
Województwo	opolskie
Powiat	nyski
Gmina	Paczków
Położenie	50° 27' 0,7'' N 16° 57' 11,8'' E
Liczba mieszkańców • liczba ludności	ok 1300
Strefa numeracyjna (do 2005)	77
Kod pocztowy	48-375
Tablice rejestracyjne	ONY
Położenie na mapie Polski Kamienica

Kamienica – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie nyskim, w gminie Paczków.

[edytuj] Geografia

Kamienica położona jest u stóp północnych zboczy Gór Złotych (cz. czeska: Ryhlebské Hory) w dolinie największej erozyjnej doliny rzecznej spośród południowych dopływów Nysy Kłodzkiej, nad trzeciorzędowym ciekiem o nazwie Kamienica (cz. czeska. to Bily Potok). Największe jej dopływy to Olchowiec i Wierzbica.

Kamienica reprezentuje typ wsi leśno – łanowej. Wieś rozciąga się na całej niemal długości doliny rzecznej od granic Paczkowa, który leży na styku płaskodennej doliny rzecznej – Pradoliny Nysy (Obniżenia Otmuchowskiego) od północnego wchodu, w kierunku zachodnim do granicy z Republiką Czeską. Leży na wysokości 240-300 m n.p.m. Na całej swojej długości wieś zajmuje powierzchnie Przedgórza Paczkowskiego, płaskowyżu ciągnącym się wąskim pasem pomiędzy Górami Złotymi na południu a Obniżeniem Otmuchowskim na północy, do Gór Opawskich na wschodzie.

Kamienica reprezentuje obecnie typową wieś podmiejską o charakterze mieszkaniowo-rolniczym, z tendencją wzrastającego ruchu budowlanego, z zabudową łańcuchową zachowana od średniowiecza, z charakterystycznym pasowym układem pól (parcel) wewnątrz których zlokalizowane są zagrody. Budynki gospodarcze najczęściej połączone są z zabudowaniami mieszkalnymi. Kamienica wydłużona jest zgodnie z kierunkiem przepływającej przez nią rzeki Kamienicy tj. z południowego zachodu na północny wschód. Na całej długości układ rzeki pokrywa się z osią drogi.

[edytuj] Historia

Badania archeologiczne prowadzone na terenie gminy Paczków pozwoliły ustalić, że tereny zajęte przez dzisiejszą wieś były zamieszkane już od czasów młodszej epoki kamienia. Na granicy administracji dzisiejszego Paczkowa w widłach Nysy Kłodzkiej oraz rzeki Kamienicy istniała pomiędzy IX a XII wiekiem osada oraz prawdopodobnie grodzisko. W wieku XIII powstało obok niego warowne miasto Paczków jako najdalej na zachód wysunięte miasto Księstwa Nyskiego. Jednocześnie powstała wieś Kamienica. Założona została na terenie leśnym, po wykarczowaniu lasów w pradolinie rzeki (świadczy o tym m.in. obecność aż 68% gleb powstałych pod wpływem roślinności leśnej – głównie lasów iglastych). Zabudowa wsi reprezentuje – zachowaną od średniowiecza – typową zabudowę łańcuchową (tzw. łańcuchówkę), czyli typ wsi powstałej w okresie kolonizacji na prawie niemieckim tj. od XIII do XIV w. Potwierdza to fakt istnienia wsi w źródłach pisanych już w wieku XIII, oraz fakt istnienia parafii od roku 1326.

Pierwszą historyczną nazwą wsi była Cameniza (1284 r.) następnie wieś nazywała się kolejno: Kempnitz (ok. r. 1300) Kamitz (do 1930 r.) oraz Grenztal (od r. 1930 do r. 1945). Nazwa miejscowości pochodzi od rzeczownika kamień. Zabudowa wsi osadzona w dolinie rzeki ciągnie się od granic administracyjnych Paczkowa do granicy z Republiką Czeską i przecięta linią granicy przechodzi w wieś o podobnej zabudowie – Bíla Voda (Waissewasser) oraz Růženec (Rosenkranz) – powstałe również w XIII wieku.

Rozwój wsi jako, paradoksalnie, hamowało bezpośrednie sąsiedztwo Paczkowa jako większego ośrodka. Wieś dotykana była klęskami nawiedzającymi miasto (powódź w 1333, zaraza w latach 1348 – 1350, najazd Husytów w 1428) i nie rozwijała się. W roku 1579 przekształcono parafię Kamienica w filię parafii Gościce. W czasie wojny trzydziestoletniej wieś została niemal doszczętnie zniszczona. W 1779 wieś zaatakowali i splądrowali Chorwaci. Ponownie Kamienica (Kamitz) stała się samodzielną parafią dopiero w roku 1850.

Usytuowanie wsi przy ważnym szlaku komunikacyjnym z Nysy do Kłodzka, będącym fragmentem tzw. Trasy Podsudeckiej było ważnym czynnikiem determinującym szybszy rozwój wsi. W roku 1840 wieś otrzymała utwardzoną nawierzchnię, której znaczenie wzrosło po uzyskaniu stałego połączenia pocztowego Nysy z Kłodzkiem w roku 1917. W latach międzywojennych uruchomiono linię autobusową z Paczkowa do Złotego Stoku. W początkach 1945 roku przez Kamienicę przeszły 2 tzw. szlaki śmierci, do Bilej Vody za granicą gdzie pozostałych przy życiu więźniów hitlerowcy zamordowali i złożyli z mogile zbiorowej na cmentarzu po stronie czeskiej.

Kamienicę wraz z Paczkowem wyzwoliły 9 maja 1945 r. Oddziały 245 Dywizji Piechoty Armii Czerwonej. W latach 1945 – 47 Kamienicę zasiedlano repatriantami – głównie z Żywiecczyzny (z okolic Rajczy, Wisły, Milówki i Kamesznicy) a także z terenów, które znalazły się po 1945 w ZSRR. W roku 1945 wieś była siedzibą gminy.

Od 1945 roku działa tu Szkoła Podstawowa. Od roku 1946 działo Publiczne Przedszkole, które po reformie szkolnictwo zostało wcielone przez Szkołę Podstawową i działa jako oddział przedszkolny szkoły podstawowej. Od roku 1946 działają: Ochotnicza Straż Pożarna, Koło Gospodyń Wiejskich (pierwsze na Ziemi Nyskiej), Wiejski Dom Kultury wraz filią Biblioteki Publicznej w Paczkowie. Ludowy Zespół Sportowy – Kamienica Nyska (obecnie w lidze "A" piłki nożnej), działa od roku 1950. Od roku 1975 działa Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna, która został wchłonięta przez RSP Wilamowa i działa obecnie jako jej gospodarstwo.

W roku 1984 powołano do życia Radę Sołecką, a w końcu lat dziewiędziesiątych Towarzystwo Przyjaciół Kamienicy.

W roku 1991 wieś została zaopatrzona w wodociąg. W roku 1997 została poważnie uszkodzona przez powódź. W roku 2002 dokończono wieloletnią budowę nitki zachodniej obwodnicy Paczkowa i Kamienicy, dzięki czemu droga krajowa nr 46 z Nysy do Kłodzka nie przebiega już przez centrum wsi.

W roku 1784 wieś zamieszkiwało 918 mieszkańców, w latach kolejnych: 1875 r. – 1549 mieszkańców, 1895 r. – 1260, 1939 r. – 1184, 1945 r. – poniżej 100 mieszkańców, 1990 r. – 1320, 2000 r. – 1290 i w 2004 roku – 1297 mieszkańców.

[edytuj] Stan obecny

Wszystkie ważniejsze budynki użyteczności publicznej (sklepy, bar, kościół, biblioteka, szkoła itd.) zlokalizowane są w centralnej części wsi, co ma ogromne znaczenie funkcjonalne. Większość upraw to zasiewy pszenno – buraczane i pszenno – ziemniaczane. Kamienica jest najdalej wysuniętą miejscowością województwa opolskiego i leży w całości w strefie nadgranicznej. W najbliższym sąsiedztwie miejscowości znajduje się drogowe przejście graniczne Bíli Potok – Paczków (ok. 4 km) oraz przejście małego ruchu granicznego Złoty Stok – Bila Voda. (ok. 2 km). Powierzchnia ogółem sołectwa Kamienica to 1278 ha (cała gmina Paczków – 7870 ha) z czego użytki rolne stanowią 1174 ha. Kamienica jest największą wsią gminy, zarówno pod względem powierzchni jak i pod względem liczby mieszkańców.

We wsi w roku 2004 prowadzonych jest 7 sklepów spożywczych, 3 sklepy przemysłowe, bar, 2 zakłady kowalskie, 2 zakłady ogólnobudowlane i agencja pocztowa. Parafia rzymsko – katolicka pw. Św. Jerzego skupia 1250 wiernych z Kamienicy i posiada swoją filię w sąsiedniej wsi – w Kozielnie.

W roku 2002 dziłalność zakończyły: placówka Poczty Polskiej oraz Wiejski Ośrodek Zdrowia – Punkt lekarski Kamienica. Wieś zamieszkuje 1297 mieszkańców, co stanowi 23% ludności wiejskiej w liczącej ok. 14 tyś gminie.

We wsi znajduje się XX wieczny (zbudowany 1914 r.) kościół pw. Św. Jerzego, który wewnątrz posiada barokowo-rokokowe wyposażenie z XVIII/XIX w. (ołtarze, obrazy, rzeźby, ambona, organy, chrzcielnica). Kościół otacza mur kamienny z dwiema bramami – południową z XVI w, przebudowana w XVIII w. z renesansową attyką i wschodnią z XVIII w. ze stojącą obok drewnianą wieżyczką. Są to pozostałości po XIV wiecznym drewniano-kamiennym kościele (wzmiankowanym w 1666 roku) również pw. św. Jerzego, wybudowanym w miejscu gdzie prawdopodobnie znajdowała się pierwsza świątynia wsi (powstała pomiędzy rokiem 1200 a 1250), z której pochodziły elementy wnętrza.

Przy murze i branie południowej figura św. Jana Nepomucena z roku 1801 i XIV wieczny krzyż pokutny. Obok kościoła plebania z I poł. XIX w. We wsi są stare domy mieszkalne z I poł. XIX w. i dwie barokowe kapliczki figuralne.

[edytuj] Bibliografia

A. Sowa, Funkcjonowanie Euroregionu Pradziad w świadomości jego mieszkańców, Opole 2004
K. Dąbrowski, T. Chruścicki, Paczków – przewodnik, Kraków 1967, s. 3.
A. Nierzwiński, Zasiedlenie Opolszczyzny od starszej epoki brązu po wczesny okres lateński, Warszawa 1992, s. 120-123.
J. Kazimierczyk, K. Mackiewicz, S. Luszkan, Studia i materiały do osadnictwa Opolszczyzny wczesnośredniowiecznej, Opole 1977, s. 123.
J. Zembaty, Opole i Opolszczyzna, Warszawa 1955. s. 17.
pr. zb. pod. red Eugeniusza Białka, Kamienica Nyska – dawniej i dziś – materiały wstępne do monografii wsi, Kamienica 1990, s. 6.
L. Siarkiewicz, Góry Złote – mapa turystyczna, Kraków 2003.
A. Skorkowska-Szopa, Ziemia Nyska – mapa turystyczna, Wrocław 1992