Jan Gruszczyński
Z Wikipedii
Jan Gruszczyński | |
Herb | |
Dewiza | brak |
Data wyboru | 1463 |
Urodzony | 1405 |
Zmarł | 1473 |
Jan Gruszczyński herbu Poraj (ur. 1405 – zm. 8 października 1473) – arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski 1463-1472, biskup krakowski i kujawski, kanclerz wielki koronny.
Był synem chorążego sieradzkiego Jana z Gruszczyc i Iwanowic w ziemi sieradzkiej i Małgorzaty z Naramowic. Od 1431 r. podjął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim pracując jednocześnie w kancelarii królewskiej. W 1440 r. był w orszaku króla Władysława Jagiellończyka, który udał się na Węgry w celu objęcia tronu. W 1442 król protegował go na probostwo w Sieradzu. Pracował także w kancelarii Kazimierza Jagiellończyka będąc jednym z współtwórców polityki centralizacyjnej. W 1450 r. został biskupem włocławskim wyświęconym w Kościele Podwyższenia Świętego Krzyża w Kole, utrzymując ścisłe związki z antykrzyżackim Związkiem Pruskim stając się zwolennikiem na polu zjednoczenia Prus z Polską. W 1454 r. otrzymał kanclerstwo koronne co uczyniło go kierownikiem polskiej polityki w okresie wojny trzynastoletniej. W 1463 r. został biskupem krakowskim i arcyb. gnieźnieńskim. W 1455 r. przeznaczył na cele wojny złote i srebrne wota kultowe ze skarbca archikatedry. W 1463 r. stał na czele polskiej delegacji do rokowań z Krzyżakami w Brześciu Kujawskim, a w 1466 r. był obecny przy zawieraniu z Krzyżakami pokoju w Toruniu. W 1469 r., częściowo sparaliżowany, złożył kanclerstwo, nie zerwał jednak bliskich kontaktów z królem, któremu nadal towarzyszył w licznych podróżach i naradach. Zmarł nagle w Krakowie 9 października 1473 i pochowany został w katedrze gnieźnieńskiej gdzie jego następca Jan Łaski poświęcił mu okazałą płytę nagrobną z czerwonego marmuru – dzieło Jana Florentczyka z Ostrzyhomia. Kanclerz Jan Gruszczyński spoczywa obecnie nie w Katedrze Wawelskiej, a w kościele ufundowanym przez Gruszczyńskich w ich dobrach – Iwanowicach.
[edytuj] Literatura
- Gąsiorowski A., Gruszczyński Jan, [w:] "Wielkopolski Słownik Biograficzny" 1983, s. 235
Poprzednik Jakub z Sienna |
Książę siewierski 1463-1464 |
Następca Jan Lutek |
Poprzednik Mikołaj Lasocki |
Biskup kujawsko-pomorski 1450 – 1463 |
Następca Jan Lutek |
Poprzednik Jan Sprowski |
Prymas Polski i Litwy 1464-1473 |
Następca Jakub z Sienna |
Klemens • Jarost • Stanisław z Krakowa • Franciszek z Krakowa • Zbigniew z Szczyrzyca • Janusz Suchywilk • Zawisza Kurozwęcki • Jan Radlica • Zaklika z Miedzygorza • Mikołaj Kurowski • Wojciech Jastrzębiec • Jan Szafraniec • Jan Taszka Koniecpolski • Jan Gruszczyński • Jakub Dembiński • Uriel Górka • Stanisław Kurozwęcki • Krzesław Kurozwęcki • Jan Łaski • Maciej Drzewicki • Krzysztof Szydłowiecki • Jan Chojeński • Paweł Dunin-Wolski • Tomasz Sobocki • Samuel Maciejowski • Jan Ocieski • Walenty Dembiński • Piotr Dunin-Wolski • Jan Zamoyski • Maciej Pstrokoński • Wawrzyniec Gembicki • Feliks Kryski • Stanisław Żółkiewski • Andrzej Lipski • Wacław Leszczyński • Jakub Zadzik • Tomasz Zamoyski • Piotr Gembicki • Jerzy Ossoliński • Andrzej Leszczyński • Stefan Koryciński • Mikołaj Prażmowski • Jan Leszczyński • Jan Stefan Wydżga • Jan Wielopolski • Jerzy Albrecht Denhoff • Karol Tarło • Andrzej Chryzostom Załuski • Jan Stanisław Jabłonowski • Jan Szembek (kanclerz) • Andrzej Stanisław Załuski • Jan Małachowski • Andrzej Zamoyski • Andrzej Stanisław Młodziejowski • Jan Jędrzej Borch • Antoni Onufry Okęcki • Jacek Małachowski • Antoni Sułkowski