Iwan Proskurow

Z Wikipedii

Iwan Josifowicz Proskurow, ros. Иван Иосифович Проскуров (ur. 18 lutego 1907, zm. 28 października 1941), Ukrainiec, generał radzieckiego lotnictwa. Szef radzieckiego wywiadu wojskowego GRU w latach 1939 - 1940.

Urodził się 18 lutego 1907 (wg kalendarza juliańskiego?) we wsi Małaja Tokmaczka na Zaporożu na Ukrainie. W 1927 wstąpił do partii komunistycznej WKP(b). Studiował w szkole mechanizacji rolnictwa. W 1931 został powołany do wojska, po czym ukończył wojskową szkołę lotniczą. Od 1934 służył w 89. eskadrze ciężkich bombowcow w Monino jako dowódca pododdziału.

Od października 1936 do czerwca 1937 walczył w wojnie domowej w Hiszpanii jako radziecki "doradca wojskowy", a faktycznie pilot bombowców, latając na francuskich bombowcach Potez 540, a później radzieckich szybkich bombowcach SB-2. Powierzono mu następnie stanowisko dowódcy 1. Międzynarodowej Eskadry Bombowej. Łączył przy tym funkcje pilota i oficera wywiadu, przeprowadził także kilka akcji werbunkowych w krajach ościennych. Za udział w walkach w Hiszpanii otrzymał 21 czerwca 1937 tytuł Bohatera Związku Radzieckiego (order Złota Gwiazda nr 33) oraz awans na stopień majora. Po powrocie do ZSRR, dowodził 54. brygadą bombową w kijowskim okręgu wojskowym, a następnie 2. armią lotniczą specjalnego przeznaczenia w Woroneżu.

14 kwietnia 1939 zastąpił na stanowisku szefa wywiadu wojskowego GRU zbiegłego do Stanów Zjednoczonych (z obawy przed czystkami) Aleksandra Orłowa. Jako pierwszy na tym stanowisku został obdarzony tytułem zastępcy komisarza obrony i wchodził w skład Głównej Rady Wojennej Ludowego Komisariatu Obrony. Otwarcie wypowiadał się przeciwko paktowi ZSRR z Niemcami (pakt Ribbentrop-Mołotow), podpisanemu w sierpniu 1939 roku. W czerwcu 1940, wraz z wprowadzeniem stopni generalskich w Armii Czerwonej, otrzymał stopień generała lejtnanta lotnictwa.

Odwołany ze stanowiska szefa GRU 11 lipca 1940 roku (zastąpił go Filip Golikow), został dowódcą lotnictwa Frontu Dalekowschodniego, a w październiku pomocnikiem naczelnika Sztabu Generalnego do spraw lotnictwa bombowego dalekiego zasięgu. Tuż przed atakiem niemieckim 22 czerwca 1941 roku został odwołany z tego stanowiska pod zarzutem awaryjności w podległych mu pułkach i objął dowództwo sił powietrznych 7. Armii, skoncentrowanej w Karelii.

Pięć dni później, po ataku Niemiec, 27 czerwca 1941 roku, aresztowano go pod sfingowanymi zarzutami szpiegostwa i udziału w spisku oraz nieprzygotowania radzieckiego lotnictwa do wojny. W śledztwie był torturowany przez NKWD. Wobec postępu wojsk niemieckich został ewakuowany do Kujbyszewa i tam następnie 28 października 1941 roku rozstrzelany bez sądu, wraz z grupą wyższych oficerów (trzech z żonami), na polecenie komisarza ludowego NKWD Berii z 18 października.

Został zrehabilitowany 11 maja 1954. Był odznaczony orderem Lenina (1937), Czerwonego Sztandaru (1937), dwukrotnie orderami Czerwonej Gwiazdy (1936, 1940). Był też deputowanym do Rady Najwyższej ZSRR.