Galen
Z Wikipedii
Galen - właściwie Claudius Galenus (ok. 130 - 200 n.e.) - rzymski lekarz greckiego pochodzenia, wybitny anatom, utalentowany badacz i pisarz, jeden z najznakomitszych starożytnych lekarzy, wywarł olbrzymi wpływ na rozwój nauk medycznych w średniowieczu i odrodzeniu.
Spis treści |
[edytuj] Życie i działalność
Urodził się w Pergamonie (obecnie Turcja), a ponieważ w mieście działała szkoła medyczna, której główną rolą była piecza nad gladiatorami, tam właśnie Galen stawiał pierwsze kroki w dziedzinie chirurgii i anatomii. Później podjął studia medyczne i filozoficzne w Pergamonie, a następnie w Smyrnie, Koryncie, Palestynie i Aleksandrii[1]. Po powrocie do Pergamonu w roku 158[1] został głównym lekarzem gladiatorów. W 161 roku zamieszkał w Rzymie i leczył filozofa Eudemusa, dzięki któremu poznał wiele ważnych osób. Później został lekarzem na dworze Marka Aureliusza i zajmował się leczeniem także Lucjusza Werusa i Kommodusa. Związany z dworem cesarskim do końca życia, zmarł prawdopodobnie w Rzymie.
[edytuj] Osiągnięcia naukowe
Opisał 7 nerwów czaszkowych, zastawki serca oraz różnice między tętnicami i żyłami; między innymi wykazał, że tętnicami płynie krew, a nie powietrze, jak sądzono dotychczas. Opisy jego są jasne i przekonujące - zachwycał się nimi Huxley. W pracach swoich zebrał Galen wiedzę anatomiczną poprzedników, do której dołączył obserwacje własne. Kiedy nie miał do dyspozycji ciał ludzkich, opierał się na sekcji zwierząt, w tym makaków. Opisał dodatni wpływ ćwiczeń fizycznych na rozwój ciała. Usystematyzował wady postawy i jako pierwszy wprowadził terminy: scoliosis, kyphosis, lordosis. Twierdził, że zdrowie wymaga równowagi między czterema składnikami organizmu: śluzem, czarną żółcią, żółtą żółcią oraz krwią. Wprowadził termin temperatury obojętnej, dla której Galen przyjął 0 stopni ( wg. Galena zależała ona od szerokości geograficznej). Na podstawie obserwacji wpływu różnych środków na ludzki organizm wprowadził on cztery stopnie zimna.
Jego idee, nawiązujące do tez Hipokratesa, wywarły wpływ na nauki medyczne w ciągu kilkunastu kolejnych stuleci. Jego sposoby opracowywania lekarstw obowiązywały w zachodniej Europie przez 1500 lat po jego śmierci.
[edytuj] Błędy w teoriach Galena
Mimo tak znaczących osiągnięć Galen nie ustrzegł się błędów. Opierał się jedynie na sekcjach zwierząt (najczęściej małp), w których popełnił wiele błędów, nawet w sprawach, które już wcześniej znano z sekcji zwłok człowieka. Jego wiedza ogólna i autorytet były w tamtych czasach tak duże, że nawet takie błędy zostały wówczas uznane za "poprawki" i w dużej mierze zaciążyły one na nauce okresu średniowiecza. Między innymi powtarzano za nim, że krew rodzi się z pokarmów w wątrobie, żółć powstaje w śledzionie, natomiast powietrze przechodzi do serca bezpośrednio z płuc.
Dopiero 15 wieków później Andreas Vesalius w swym dziele "Budowa ludzkiego ciała" (De humani corporis fabrica) udowodnił, że Galen nie wykonał żadnych sekcji zwłok.
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 Praca zbiorowa, 2006, Wielka Historia Świata, t.10, Polskie Media Amer.Com, ss. 243, ISBN 83-7425-365-7
[edytuj] Bibliografia
- Zaręba B. - "O budowie i czynnościach ciała ludzkiego", Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1970
