Dyptam jesionolistny
Z Wikipedii
| Dyptam jesionolistny | ||||||||||||||||||||||||||||
 |
||||||||||||||||||||||||||||
| Systematyka wg Reveala | ||||||||||||||||||||||||||||
| Domena | jądrowce | |||||||||||||||||||||||||||
| Królestwo | rośliny | |||||||||||||||||||||||||||
| Podkrólestwo | naczyniowe | |||||||||||||||||||||||||||
| Nadgromada | nasienne | |||||||||||||||||||||||||||
| Gromada | okrytonasienne | |||||||||||||||||||||||||||
| Klasa | Rosopsida | |||||||||||||||||||||||||||
| Rząd | rutowce | |||||||||||||||||||||||||||
| Rodzina | rutowate | |||||||||||||||||||||||||||
| Rodzaj | dyptam | |||||||||||||||||||||||||||
| Gatunek | dyptam jesionolistny | |||||||||||||||||||||||||||
| Nazwa systematyczna | ||||||||||||||||||||||||||||
| Dictamnus albus L. | ||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||
 Galeria zdjęć i grafik |
||||||||||||||||||||||||||||
.gif/240px-Horizontal_rule_line_(black-blue).gif){kind=small}
Dyptam jesionolistny (Dictamnus albus L.) - gatunek byliny należący do rodziny rutowatych. Występuje w stanie dzikim od południowej Europy po Syberię i północne rejony Chin.
Przez Polskę przebiega północna granica zasięgu dyptamu jesionolistnego. W ciągu ostatnich 100 lat podawanych było kilka miejsc występowania tej rośliny w naszym kraju: dolina Wisły między Włocławkiem a Świeciem, Przedgórze Sudeckie, Pogórze Cieszyńskie (góra Tuł w gminie Goleszów), Wyżyna Śląska i Wyżyna Małopolska. Obecnie potwierdzone zostały tylko trzy stanowiska dyptamu w Polsce: rezerwat Kulin koło Włocławka, okolice Dąbrowy Górniczej oraz rejon Pińczowa.
Spis treści |
[edytuj] Charakterystyka
- Pokrój
- Bylina kłączowa, silnie aromatyczna.
- Łodyga
- Zwykle pojedyncza, wysokości 50 - 120 cm, w górnej części gęsto ogruczolona.
- Liście
- Ciemnozielone, nieparzystopierzaste, o listkach jajowatych, zaostrzonych (podobnie jak u jesionu - stąd polska nazwa gatunkowa), brzegiem bardzo drobno ząbkowanych.
- Kwiaty
- Białoróżowe lub różowe z ciemniejszymi żyłkami, nieco grzbieciste, pięciokrotne, na krótkich szypułkach, o średnicy do 5 cm, zebrane w szczytowe grona. Szyjki słupka oraz nitki pręcików są gęsto ogruczolone. Kwitnie od maja do lipca.
- Owoc
- 5-komorowa torebka (komory zrośnięte tylko częsciowo). Zwiera lśniące, czarne nasiona.
- Biotop
- Suche lasy i zarośla, wzgórza. Hemikryptofit.
[edytuj] Ochrona
Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową.
Kategorie zagrożenia gatunku:
- Kategoria zagrożenia w Polsce wg Czerwonej listy roślin i grzybów Polski[1]: E (wymierający, krytycznie zagrożony).
- Kategoria zagrożenia w Polsce wg Polskiej Czerwonej Księgi Roślin: EN (endangered, zagrożony).
[edytuj] Zastosowanie
- Roślina uprawna: niekiedy uprawiany jako roślina ozdobna.
- Roślina lecznicza: zawiera olejek eteryczny (limonen, cymol, estragol), alkaloidy (robustina, diktamnina), kumaryny (psolaren, bergapten), rytynę.
- Wykorzystywany również w perfumerii.
[edytuj] Ciekawostki
- Wydzielane przez roślinę olejki eteryczne w upalne i bezwietrzne dni mogą ulec samozapłonowi, stąd roślina nazywana jest ognistym krzewem, gorejącym krzewem lub krzewem Mojżesza. Zjawisko to możliwe jest jednak tylko w rejonach o znacznie cieplejszym klimacie - w Polsce nie było obserwowane.
- U niektórych osób po dotknięciu rośliny mogą pojawić się pod wpływem słońca zaczerwienienia, wysypka lub oparzenia.
- Dyptam pojawił się w książce Harry Potter i Insygnia Śmierci jako eliksir zasklepiający rany.
Przypisy
- ↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
[edytuj] Bibliografia
- Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
