Drzewo Świata
Z Wikipedii
Drzewo Świata (bądź koncepcja Nawia-Prawia-Jawia) - to wyobrażenie wszechświata według mitologii Słowian, rodzaj drzewa kosmicznego.
Słowianie wyobrażali sobie wszechświat pod postacią ogromnego, rozłożystego dębu, zwanego Drzewem Świata. Drzewo to dzieliło się na trzy części (tzw. trójpodział), czyli trzy światy:
- Prawię (siła sprawcza, byt nadrzędny) - był to "wyższy", niewidzialny dla ludzi świat, położony w koronie drzewa, zamieszkiwany przez bogów. Świat bogów został stworzony na samym początku przez boga-ojca Roda, zaś władzę nad nim sprawował Swaróg, czyli bóg słońca.
- Jawię (to, co jawne) - czyli ludzki świat widzialny położony na poziomie pnia drzewa, zamieszkiwany przez ludzi podporządkowanym bogom mieszkającym w Prawii. Tym światem rządził Perun - bóg piorunów.
- Nawię (to, co nie jawne) - podziemny świat umarłych, położony w korzeniach dębu. Do Nawii wędrowały dusze zmarłych po ich śmierci. W Nawii władzę sprawował Weles; bóg umarłych oraz inwentarza.
Nad całym Drzewem Świata, czyli nad wszystkimi trzema światami sprawował pieczę smok Trzygław (zwany także Trojanem). Miał on trzy głowy, i każdą parą oczu obserwował co dzieje się w poszczególnym świecie.
Wbrew wielu domysłom, Nawia nie była słowiańskim odpowiednikiem piekła; Słowianie nawet nie znali takiego pojęcia. Nawia była po prostu miejscem, dokąd wędrowały i gdzie podporządkowane Welesowi mieszkały dusze ludzi po ich śmierci, bez podziału na ludzi "lepszych" i "gorszych" (dusze ludzi złych ewentualnie mogły się przemieniać w rozmaite demony, np. ogniki, pokutując tym za swoje zło wyrządzone za życia), niejako kontynuując swój dotychczasowy żywot. Późniejsze utożsamianie Nawii z piekłem, a jej władcy - Welesa - z Szatanem to już nabytki chrześcijańskie, utworzone przez chrześcijańskich misjonarzy na potrzeby nauczania Słowian nowej religii.
W koronie dębu miał swoje gniazdo magiczny Ognisty Ptak, posiadający zabójcze spojrzenie (znany także Złotym Kurem bądź Rarogiem), który miał być posłańcem pomiędzy Prawią a Jawią, a jednocześnie strażnikiem Prawii. W jego korzeniach żyła zaś ogromna żmija, mogąca swobodnie poruszać się pomiędzy światem Nawii a Jawii, a zarazem będąca strażnikiem Nawii.
Pień dębu miał być jakoby "tunelem" pomiędzy Nawią a Prawią, równocześnie przechodzącym przez Jawię. Według wielu domysłów, miejscem gdzie ów pień przecinał świat ludzki (czyli tzw. axis mundi), miała być Łysa Góra bądź inne góry szczególnie czczone przez Słowian. Słowianie żyjący wokół takiego miejsca nie widzieli oczywiście korony dębu zamieszkiwanej przez bogów - ponieważ Prawia była dla zwykłych ludzi niewidzialna - mimo że "mieli ją nad sobą".
Według różnych opowieści Drzewo Świata miało się znajdować jakoby w ogromnej kuli, która była podzielona na dwie części; jedna część na czarno, a druga na błękit. Kula ta bez przerwy się obracała, tak że ludzie w Jawii widzieli albo część czarną (była noc), albo część błękitną (był dzień).
Podział taki jest opisany m.in. w Księdze Welesa (źródło o niepotwierdzonej autentyczności). Jednak koncepcję trójpodziału wszechświata spotyka się nie tylko u Słowian, ale u prawie wszystkich ludów indoeuropejskich. Równie dobrze za Prawię uznać więc można poniekąd Wyraj niebiański, za Jawię – świat ziemski, a za Nawię - Wyraj Podziemny lub jak sama nazwa wskazuje Nawie, krainę duchów (termin Nawii potwierdzony jest także w innych, wcześniejszych niż Księga Welesa źródłach).
Pod postacią ogromnego drzewa (a konkretniej jesionu) wszechświat wyobrażali sobie również Wikingowie (zobacz: Yggdrasil).
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Nawia-Prawia-Jawia jako mit dziejotwórczy
- Nawia-Prawia-Jawia - szerszy opis i źródła na stronach RKP
